دیه
دیه به مقدار مالی اطلاق میشود که به قربانی یا خانواده قربانیان برای جبران خسارت ناشی از جراحت یا قتل پرداخت میشود. مقدار دیه متناسب با نوع آسیب و وضعیت فرد تعیین میشود.
دیه در فقه اسلامی
دیه به عنوان نوعی غرامت مالی، در فقه اسلامی برای جبران آسیبها و قتلها طراحی شده است. این عنوان از اصول بنیادین حقوق اسلامی است که هدف آن تأمین عدالت و حفاظت از حقوق افراد ر جامعه میباشد. با این حال، بحث نابرابری دیه میان زنان و مردان موضوعی است که بهطور ویژهای مطالعه و بررسی شده است و موجب مباحث جدی در حوزه حقوق زنان و برابری جنسیتی گردیده است.
اهداف و اهمیت دیه
- عدالت اجتماعی: دیه به عنوان ابزاری برای جبران خسارتها و برقراری عدالت اهمیت ویژهای دارد.
- تأثیر بر فرهنگ اجتماعی: پرداخت دیه تأثیر بسزایی بر رفتارهاونگرشهای اجتماعی داردو میتواند به شکلگیری فرهنگی عادلانهتر کمک کند.
- نابرابری دیه زن و مرد
۱. مبنای فقهی
فقه اسلامی در این زمینه به دلایل مختلفی استناد میکند:
- آیات قرآن: آیه ۱۷۸سوره[۱]بقره به موضوع دیه اشاره دارد، اما تفکیک دیه بر اساس جنسیت بیشتر بر مبنای احادیث و تفسیرهای فقیهان استوار است.
- احادیث النبی: در روایاتی مانند «علیهانصف ما علی الرجل»[۲] (دیه زن نصف دیه مرد است) به صراحت به موضوع نابرابری دیه اشاره شده است.
۲. توجیه اجتماعی و اقتصادی
فقیهان اسلامی معتقدند که در جوامع سنتی، مردان به عنوان نان آور اصلی خانوادهها شناخته میشود و به همین دلیل دیه مرد بهطور کلی بیشتر در نظر گرفته شده است. این تفکر بر مبنای نقشهای اجتماعی، اقتصادی و تاریخی شکل گرفته است.[۳]