توریه
توریه به معنای پنهان کردن حقیقت و اظهار معنایی غیر از مقصود واقعی است. در فقه و ادب، توریه هنگامی بهکار میرود که گوینده معنایی خلاف ظاهر کلام را اراده کند، بهگونهای که شنونده معنای ظاهری را بفهمد ولی قصد واقعی گوینده چیز دیگری باشد. این روش در مواردی مانند گفتوگوهای یوسف با برادرانش یا توصیههای جعفر صادق به برخی اصحاب دربارهٔ پاسخگویی در موقعیتهای خاص، مطرح شده است.
معنای لغوی و اصطلاحی
توریه در لغت به معنای پنهان کردن و پوشاندن حقیقت خبر است. در اصطلاح فقه و ادب، به سخنی گفته میشود که گوینده معنای غیرظاهری آن را اراده کند و به نوعی حقیقت را بپوشاند و چیز دیگری را آشکار سازد.[۱] یکی از اصحاب جعفر صادق، امام ششم شیعیان امامیه، پرسید چگونه یوسف در آیه «ایها العیر انکم لسارقون» (ای کاروانیان، شما دزد هستید) برادرانش را دزد خطاب کرد، در حالی که چیزی ندزدیده بودند. امام پاسخ داد که مراد یوسف این بود که آنان او را از پدرشان ربوده بودند، نه دزدیدن پیمانه. به همین دلیل وقتی مأموران یوسف جستوجو کردند، گفتند «ما در پی پیمانه شاه هستیم» و نگفتند «شما پیمانه را دزدیدهاید».[۲]
جابر جعفی نقل میکند که در نخستین دیدار با جعفر صادق، وقتی صادق از او دربارهٔ محل اقامت پرسید و او پاسخ داد «کوفه»، وی گفت: اگر در مدینه اقامت داری و کسی از تو بپرسد اهل کجایی، بگو «اهل مدینهام». جابر پرسید آیا این دروغ نیست؟ جعفر صادق پاسخ داد که این دروغ نیست، زیرا هر کس در شهری اقامت داشته باشد، تا زمانی که در آنجاست اهل همانجاست.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «توریه». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.