بدون جعبه اطلاعات
بدون تصویر

سلمان فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
(۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد)
خط ۲۸: خط ۲۸:
| دین                = [[اسلام]]
| دین                = [[اسلام]]
}}
}}
'''سلمان فارسی''' از اصحاب [[محمد بن عبدالله|محمد]] و [[ایرانی]] تبار بود. او که یکی از یاران خاص [[علی بن ابی‌طالب]] و اولین مسلمان ایرانی به‌شمار می‌آید؛ نامش قبل از [[اسلام]] روزبه بود. پس از مسلمان شدنش، پیامبر اسلام او را سلمان نامید و کنیه‌اش ابوعبدالله شد. در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. مشهور و معتبرترین نقل درباره زادگاهش منطقه جی در اصفهان می‌باشد. سلمان پس از اسلام آوردن از نزديک‌ترين یاران محمد بود که در جنگ‌های صدر اسلام همراه با پیامبر شرکت می‌کرد. از مهم‌ترین وقایع زندگی او پیشنهاد کندن خندق اطراف [[مدینه]] در [[جنگ احزاب]] (خندق) بوده است. او در زمان [[خلیفه دوم]] فرماندار مدائن (تیسفون) شد و در زمان خلافت [[عثمان]] در همانجا درگذشت.  
'''سلمان فارسی''' از [[صحابه|اصحاب محمد]] و ایرانی‌تبار بود. او که یکی از یاران خاص [[علی بن ابی‌طالب]] و اولین [[مسلمان]] ایرانی به‌شمار می‌آید؛ نامش قبل از [[اسلام]] روزبه بود. پس از مسلمان شدنش، پیامبر اسلام او را سلمان نامید و کنیه‌اش ابوعبدالله شد. در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. مشهور و معتبرترین نقل درباره زادگاهش منطقه جی در [[اصفهان]] می‌باشد. سلمان پس از اسلام آوردن از نزديک‌ترين یاران محمد بود که در [[فهرست غزوه‌های محمد|جنگ‌های صدر اسلام]] همراه با پیامبر شرکت می‌کرد. از مهم‌ترین وقایع زندگی او پیشنهاد کندن خندق اطراف [[مدینه]] در [[جنگ احزاب]] (خندق) بوده است. او در زمان [[عمر|عمر بن خطاب]]، خلیفه دوم فرماندار مدائن (تیسفون) شد و در زمان خلافت [[عثمان]] در همانجا درگذشت.  
==نام و نسب==
==نام و نسب==
درباره نام اصلی او چهار نام مابه، ماهويه، روزبه و فيروزان در کتاب‌های مختلف ثبت شده است. پدرش از دهقانان و بزرگ زادگان ايرانى بود که به نام‌های بوذخشان یا بدخشان از او یاد کرده‌اند. برخی از منابع سلسه نسب سلمان را به شخصيت‌هاى ايران باستان رسانده‌اند. در میان مسلمانان خصوصا [[شیعه|شیعیان]] به سلمان محمدی شهرت یافته است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>  
درباره نام اصلی او چهار نام مابه، ماهويه، روزبه و فيروزان در کتاب‌های مختلف ثبت شده است. پدرش از دهقانان و بزرگ زادگان ايرانى بود که با نام‌های بوذخشان یا بدخشان از او یاد کرده‌اند. برخی از منابع سلسه نسب سلمان را به شخصيت‌هاى ايران باستان رسانده‌اند. در میان مسلمانان خصوصا [[شیعه|شیعیان]] به سلمان محمدی شهرت یافته است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> منابعی که او را از نجیب‌زادگان زرتشتی ایرانی گزارش کرده‌اند،‌ زادگاه او را در نزدیکی اصفهان گزارش کرده‌اند.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref>
==زادگاه و دوران زندگی پیش از اسلام ==
در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. ابن هشام، ابن سعد، احمد بن حنبل و ابونعیم اصفهانی محل تولد او را جیِ اصفهان گفته‌اند. شهرهای رامهرمز، كورسابور یا شهرشاپور در استان فارس و شیراز از مناطق گزارش شده منابع درباره محل تولد سلمان است.<ref>{{پک|1=عمادی حائری|2=۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> سلمان در ابتدای زندگی به خاطر شرایط محیط زندگیش به آیین زرتشت گرایش داشت. چون در دوران جوانی به مسیحیت متمایل شد، مدتی را در زندان خانه پدری گذراند. سپس برای آشنایی بیشتر با [[مسیحیت]] به شام سفر کرد. در آنجا در مصاحبت با یکی از اسقفان مسیحی و شنیدن اوصاف و نشانه‌های پیامبر اسلام، در جستجوی او برآمد. سلمان برای دیدار با محمد راهی سرزمین حجاز شد. اما با پیشامد کردن حوادثی، برای بردگی، به مردی یهودی از اهالی مدینه فروخته و در نخلستانی به کار مشغول شد. سرانجام در این شهر با پیامبر اسلام ملاقات کرد و با دیدن نشانه‌های نبوت به پیامبری او ایمان آورد و مسلمان شد. ابونعیم اصفهانی مکان این دیدار را شهر [[مکه]] گزارش کرده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>  


== دوران زندگی پس از اسلام ==
در خصوص شهرت او به سلمان،‌ گفته شده است که این نام،‌ ریشه سامی دارد.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> برخی ریشه نام سلمان بر او را به خاطر شغل یا علاقه او به صنف سلمانی (آرایشگران) دانسته‌اند. گفته می‌شود او از جمله کسانی بوده است که به صنف سلمانی‌ها اهمیت ویژه‌ای می‌داده است. گفته می‌شود او سلمانی محمد را برعهده داشته است.<ref>{{پک|DELLA VIDA|۱۹۸۶|ف=SALMAN AL-FARISI|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>
بنابه گزارش‌های اکثر منابع، سلمان در سال اول [[هجرت]] و پیش از [[غزوه بدر]] مسلمان شده اما در دو غزوه بدر و [[غزوه احد|احد]] به دلیل بردگی حضور نداشته است. طبق نقل طبری، احمد بن حنبل و خطیب بغدادی زمان اسلام آوردن و آزادی سلمان کمی قبل از جنگ خندق و بعد از غزوه احد بوده است. او در جنگ احزاب به پیامبر پیشنهاد می‌دهد که به روش ایرانیان خندقی به دور مدینه کنده شود تا به این وسیله از هجوم مشرکان به شهر جلوگیری کنند. با پذیرش این پیشنهاد و حفر خندق، مشرکان در این جنگ شکست می‌خورند. از دیگر اتفاقات مهم زندگی او اینکه پیامبر میان او و ابودرداء پیمان اخوت بسته‌است ولی بنابه گزارش ابن سعد، این عقد اخوت بین او و حذیفه بن یمان بوده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>
==سرگذشت ==


بعد از وفات پیامبر اسلام در کنار سه صحابی دیگر ([[ابوذر]]، [[مقداد]] و [[عمار بن یاسر]]) از حامیان علی بن ابی‌طالب گردید و به همین جهت نخستین نفر از [[ارکان اربعه]] در نزد [[شیعه]] است. او از معدود کسانی است که در مراسم مخفیانه دفن [[فاطمه زهرا|فاطمه]] دختر پیامبر اسلام حضور داشته است. از او روایاتی در فضائل علی، لزوم دوست داشتن او و سبقت علی در اسلام آوردن نقل شده است. همچنین در کتاب [[سلیم بن قیس هلالی]] موارد متعددی از دفاع‌ همه جانبه سلمان از [[تشیع]] گزارش شده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>
=== زادگاه و دوران زندگی پیش از اسلام ===
در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. [[ابن‌هشام]]، [[ابن‌سعد]]، [[احمد بن حنبل]] و [[ابونعیم اصفهانی]] محل تولد او را جیِ اصفهان گفته‌اند. شهرهای رامهرمز، كورسابور یا شهرشاپور در استان فارس و شیراز از مناطق گزارش شده منابع درباره محل تولد سلمان است.<ref>{{پک|1=عمادی حائری|2=۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref><ref>{{پک|DELLA VIDA|۱۹۸۶|ف=SALMAN AL-FARISI|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> سلمان در ابتدای زندگی به خاطر شرایط محیط زندگیش به آیین [[زرتشت]] گرایش داشت. چون در دوران جوانی به [[مسیحیت]] متمایل شد، مدتی را در زندان خانه پدری گذراند. سپس برای آشنایی بیشتر با [[مسیحیت]] به شام سفر کرد. در آنجا در مصاحبت با یکی از اسقفان مسیحی و شنیدن اوصاف و نشانه‌های پیامبر اسلام، در جستجوی او برآمد.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref><ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> بر اساس روایتی در منابع شیعی به نقل از [[جعفر صادق]]، امام ششم شیعیان دوازده‌امامی، سلمان، با یکی از اوصیای [[عیسی]] به نام [[ابی (وصی)|ابی]] ملاقات داشت و نزد او تحصیل کرد و توسط همو به اعلام [[نبوت]] [[محمد]] آگاه شد.<ref>{{پک|1=اختری|2=۱۳۹۰|ک=دایره‌المعارف جامع اسلامی|ف=ابی}}</ref> سلمان برای دیدار با محمد راهی سرزمین حجاز شد. اما با پیشامد کردن حوادثی، برای بردگی، به مردی یهودی از اهالی [[مدینه]] فروخته و در نخلستانی به کار مشغول شد. سرانجام در این شهر با پیامبر اسلام ملاقات کرد و با دیدن نشانه‌های [[نبوت]] به پیامبری او ایمان آورد و مسلمان شد.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref><ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> سال ملاقات سلمان با محمد، ۶۲۲ میلادی و محل آن مدینه عنوان شده است.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> ابونعیم اصفهانی مکان این دیدار را شهر [[مکه]] گزارش کرده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>


با این حال، سلمان پس از فتح ایران توسط [[مسلمان|مسلمانان]] در زمان خلیفه دوم فرماندار مدائن شد و در دوران خلافت عثمان نیز در مدائن از دنیا رفت. سال وفات او را سال ۳۳ هجری نقل کرده‌اند. به گزارش خطیب بغدادی و ابن عساکر وفات سلمان در زمان خلافت علی و به سال ۳۶ هجری بوده است. سن او را بنابه دقیق‌ترین منابع، بین ۸۳ تا ۱۳۳ سال گفته‌اند. مدفن او در مدائن (در عراق کنونی) و در نزدیکی ایوان کسری، کمی بعد از روستای حذیفه (حدیثه) قرار دارد و از [[زیارتگاه‌]]<nowiki/>های شیعیان است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>  
=== دوران زندگی پس از اسلام ===
==پانویس==
بنابه گزارش‌های اکثر منابع، سلمان در سال اول [[هجرت]] و پیش از [[غزوه بدر]] مسلمان شده اما در دو غزوه بدر و [[غزوه احد|احد]] به دلیل بردگی حضور نداشته است. طبق نقل [[محمد بن جریر طبری|طبری]]، احمد بن حنبل و [[خطیب بغدادی]] زمان اسلام آوردن و آزادی سلمان کمی قبل از جنگ خندق و بعد از [[غزوه احد]] بوده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> گفته شده که محمد در آزاد شدن او نقش داشته است.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> او در جنگ احزاب به پیامبر پیشنهاد می‌دهد که به روش ایرانیان خندقی به دور مدینه کنده شود تا به این وسیله از هجوم مشرکان به شهر جلوگیری کنند. با پذیرش این پیشنهاد و حفر خندق، مشرکان در این جنگ شکست می‌خورند.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> گفته می‌شود که موفقیت مسلمان در این جنگ با پیشنهاد سلمان،‌ سبب محبوبیت بیشتر سلمان در نزد محمد شد.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> از دیگر اتفاقات مهم زندگی او اینکه پیامبر میان او و ابودرداء پیمان اخوت بسته‌است ولی بنابه گزارش ابن‌سعد، این [[عقد اخوت]] بین او و [[حذیفه بن یمان]] بوده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>
 
=== پس از درگذشت محمد ===
بعد از درگذشت پیامبر اسلام در کنار سه [[صحابه|صحابی]] دیگر ([[ابوذر غفاری|ابوذر]]، [[مقداد]] و [[عمار بن یاسر]]) از حامیان [[علی بن ابی‌طالب]] گردید و به همین جهت نخستین نفر از [[ارکان اربعه]] در نزد [[شیعه]] است. او از معدود کسانی است که در مراسم مخفیانه دفن [[فاطمه زهرا]] دختر پیامبر اسلام حضور داشته است. از او روایاتی در فضائل علی، لزوم دوست داشتن او و سبقت علی در اسلام آوردن نقل شده است. همچنین در کتاب [[سلیم بن قیس هلالی]] موارد متعددی از دفاع‌ همه جانبه سلمان از [[تشیع]] گزارش شده است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref>
 
سلمان پس از [[فتح ایران]] توسط [[مسلمان|مسلمانان]] در زمان خلیفه دوم فرماندار مدائن شد و در دوران [[خلافت عثمان]] نیز در مدائن از دنیا رفت. سال وفات او را سال ۳۳ هجری نقل کرده‌اند. به گزارش خطیب بغدادی و [[ابن‌عساکر]] درگذشت سلمان در زمان [[خلافت علی بن ابی‌طالب|خلافت علی]] و به سال ۳۶ هجری بوده است. سن او را بنابه دقیق‌ترین منابع، بین ۸۳ تا ۱۳۳ سال گفته‌اند. مدفن او در مدائن (در عراق کنونی) و در نزدیکی ایوان کسری، کمی بعد از روستای حذیفه (حدیثه) قرار دارد و از [[زیارتگاه‌]]<nowiki/>های شیعیان است.<ref>{{پک|عمادی حائری|۱۳۹۶|ک=دانشنامه جهان اسلام|ف=سلمان فارسی}}</ref> طبق گفته برخی سنت‌گرایان، آرامگاه او در مدائن قرار دارد؛ اما روایات دیگری آرامگاه او را در اصفهان، ایران، بیت‌المقدس و مکان‌های دیگر ذکر کرده‌اند.<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref>
 
== در دیدگاه دیگران ==
در منابع اسلامی، از سلمان فارسی به عنوان اولین ایرانی مسلمان شده یاد کرده‌اند. بیشتر محبوبیت او نیز در منابع اسلامی، از بابت انتسابش به ایران بوده است و وی را نماینده ایرانی‌هایی که در توسعه و نشر اسلام موثر بوده،‌ دانسته‌اند.<ref>{{پک|DELLA VIDA|۱۹۸۶|ف=SALMAN AL-FARISI|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref> گفته می‌شود محمد سلمان را یکی از اعضای خانواده خود، اهل‌بیت، شمرده است، که این موضوع سلمان را به چهره‌ای برجسته در گفتمان شیعیان ایرانی تبدیل کرده است. سبک زندگی زاهدانه سلمان نیز او را به شخصیتی مهم در سنت‌های صوفیانه تبدیل کرده است<ref>{{پک|Teipen|۲۰۰۴|ف=Salman al-Farisi|ک=Holy People of the World|زبان=en}}</ref> تا جایی که از او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران صوفیه یاد کرده‌اند. سلمان فارسی در نزد شعوبیه نیز محبوبیت ویژه‌ای دارد. سلمان در میان شیعیان نصیریه، جایگاه بالایی داشته و به عنوان سومین عضو تثلیثی (پس از محمد و علی) شناخته می‌شود.<ref>{{پک|DELLA VIDA|۱۹۸۶|ف=SALMAN AL-FARISI|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>
 
افسانه‌های پیرامون سلمان نشان‌دهنده تلاش برای تلفیق تجربه‌های دینی مختلف و تبدیل او به شخصیتی فراتر از یک فرد تاریخی است.<ref>{{پک|DELLA VIDA|۱۹۸۶|ف=SALMAN AL-FARISI|ک=Encyclopaedia of Islam|زبان=en}}</ref>
 
== پانویس ==
 
=== ارجاعات ===
{{پانویس|}}
{{پانویس|}}
==منابع==
 
=== منابع ===
* {{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=اختری|نام=عباسعلی|پیوند نویسنده=|ویراستار=|مقاله=ابی|دانشنامه=[[دایره‌المعارف جامع اسلامی]]|عنوان جلد=دایره‌المعارف جامع اسلامی|سال=۱۳۹۰|ناشر=آرایه|مکان=تهران}}
 
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=بله|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
*{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=عمادی حائری|نام=سید محمد|پیوند نویسنده=عمادی حائری|ویراستار=|مقاله=سلمان فارسی|دانشنامه=دانشنامه جهان اسلام|عنوان جلد=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۹۶|ناشر=بنیاد دایرة المعارف اسلامی|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://rch.ac.ir/article/Details/14866}}
*{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=عمادی حائری|نام=سید محمد|پیوند نویسنده=عمادی حائری|ویراستار=|مقاله=سلمان فارسی|دانشنامه=دانشنامه جهان اسلام|عنوان جلد=دانشنامه جهان اسلام|سال=۱۳۹۶|ناشر=بنیاد دایرة المعارف اسلامی|مکان=تهران|پیوند مدخل=https://rch.ac.ir/article/Details/14866}}
*{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=Teipen|نام=Alfons|پیوند نویسنده=|عنوان=Salman al-Farisi|دانشنامه=Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia|ویرایش=|جلد=1|سال=۲۰۰۴|ناشر=Phyllis G. Jestice|مکان=Santa Barbara|شابک=1-85109-649-3|صفحه=۸۰۷|نشانی=https://ebooks.rahnuma.org/Encyclopedias/Encyclopedia_of_Holy_People_of_the_World.pdf?utm_source=chatgpt.com|تاریخ بازبینی=|کد زبان=en}}
*{{یادکرد دانشنامه|نام خانوادگی=DELLA VIDA|نام=G. LEVI|پیوند نویسنده=|عنوان=SALMAN AL-FARISI|دانشنامه=[[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]]|ویرایش=2rd|جلد=۱۲|سال=۱۹۸۶|ناشر=E. J. Brill|مکان=Leiden|شابک=۹۰-۰۴-۰۸۱۱۴-۳|صفحه=۷۰۱-۷۰۳|نشانی=|تاریخ بازبینی=|کد زبان=en}}
{{علی بن ابی‌طالب-افقی}}
{{علی بن ابی‌طالب-افقی}}
{{بزرگان اسلام}}
{{بزرگان اسلام}}
{{شاگردان برجسته امامان شیعه}}
{{شاگردان برجسته امامان شیعه}}
{{شیعه-افقی}}
{{شیعه دوازده‌امامی-افقی}}
{{قرآن}}
{{قرآن}}
{{صحابه}}
{{صحابه}}
{{فاطمه-افقی}}
{{فاطمه-افقی}}
{{درجه‌بندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=بله|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامه‌ها=تاحدودی|تاریخ خوبیدگی=|تاریخ برگزیدگی=|توضیحات=}}
[[رده:اهالی ایران در سده ۶ (میلادی)]]
[[رده:اهالی ایران در سده ۶ (میلادی)]]
[[رده:اهالی ایران در سده ۷ (میلادی)]]
[[رده:اهالی ایران در سده ۷ (میلادی)]]
خط ۵۹: خط ۸۰:
[[رده:درگذشتگان ۶۵۴ (میلادی)]]
[[رده:درگذشتگان ۶۵۴ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۵۶۸ (میلادی)]]
[[رده:زادگان ۵۶۸ (میلادی)]]
[[رده:صحابه غیر عرب]]
[[رده:صحابه غیرعرب]]
[[رده:صحابه محبوب شیعه]]
[[رده:صحابه محبوب شیعه]]
[[رده:صحابه مرد]]
[[رده:صحابه مرد]]

نسخهٔ ‏۱۲ ژوئیهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۶:۴۵

سلمانِ فارسی
متولد۵۶۸ میلادی
امپراتوری ساسانی
وفات۶۵۳ میلادی (۳۲ هجری)
مدائن؛ مدفن: سلمان پاک
محل زندگیاصفهان، رامهرمز، مدینه، مدائن
نژادایرانی
شناخته‌شده برایپیشنهاد حفر خندق در جنگ احزاب
کارهای برجستهنخستین امیر تیسفون پس از فتح آن
عنوانمُحمّدی
دیناسلام

سلمان فارسی از اصحاب محمد و ایرانی‌تبار بود. او که یکی از یاران خاص علی بن ابی‌طالب و اولین مسلمان ایرانی به‌شمار می‌آید؛ نامش قبل از اسلام روزبه بود. پس از مسلمان شدنش، پیامبر اسلام او را سلمان نامید و کنیه‌اش ابوعبدالله شد. در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. مشهور و معتبرترین نقل درباره زادگاهش منطقه جی در اصفهان می‌باشد. سلمان پس از اسلام آوردن از نزديک‌ترين یاران محمد بود که در جنگ‌های صدر اسلام همراه با پیامبر شرکت می‌کرد. از مهم‌ترین وقایع زندگی او پیشنهاد کندن خندق اطراف مدینه در جنگ احزاب (خندق) بوده است. او در زمان عمر بن خطاب، خلیفه دوم فرماندار مدائن (تیسفون) شد و در زمان خلافت عثمان در همانجا درگذشت.

نام و نسب

درباره نام اصلی او چهار نام مابه، ماهويه، روزبه و فيروزان در کتاب‌های مختلف ثبت شده است. پدرش از دهقانان و بزرگ زادگان ايرانى بود که با نام‌های بوذخشان یا بدخشان از او یاد کرده‌اند. برخی از منابع سلسه نسب سلمان را به شخصيت‌هاى ايران باستان رسانده‌اند. در میان مسلمانان خصوصا شیعیان به سلمان محمدی شهرت یافته است.[۱] منابعی که او را از نجیب‌زادگان زرتشتی ایرانی گزارش کرده‌اند،‌ زادگاه او را در نزدیکی اصفهان گزارش کرده‌اند.[۲]

در خصوص شهرت او به سلمان،‌ گفته شده است که این نام،‌ ریشه سامی دارد.[۳] برخی ریشه نام سلمان بر او را به خاطر شغل یا علاقه او به صنف سلمانی (آرایشگران) دانسته‌اند. گفته می‌شود او از جمله کسانی بوده است که به صنف سلمانی‌ها اهمیت ویژه‌ای می‌داده است. گفته می‌شود او سلمانی محمد را برعهده داشته است.[۴]

سرگذشت

زادگاه و دوران زندگی پیش از اسلام

در تاريخ و محل تولد سلمان اختلافاتی وجود دارد. منابع اسلامی سال تولد او را بین سال‌های ۵۳۱ تا ۵۷۰ ميلادى نوشته‌اند. ابن‌هشام، ابن‌سعد، احمد بن حنبل و ابونعیم اصفهانی محل تولد او را جیِ اصفهان گفته‌اند. شهرهای رامهرمز، كورسابور یا شهرشاپور در استان فارس و شیراز از مناطق گزارش شده منابع درباره محل تولد سلمان است.[۵][۶] سلمان در ابتدای زندگی به خاطر شرایط محیط زندگیش به آیین زرتشت گرایش داشت. چون در دوران جوانی به مسیحیت متمایل شد، مدتی را در زندان خانه پدری گذراند. سپس برای آشنایی بیشتر با مسیحیت به شام سفر کرد. در آنجا در مصاحبت با یکی از اسقفان مسیحی و شنیدن اوصاف و نشانه‌های پیامبر اسلام، در جستجوی او برآمد.[۷][۸] بر اساس روایتی در منابع شیعی به نقل از جعفر صادق، امام ششم شیعیان دوازده‌امامی، سلمان، با یکی از اوصیای عیسی به نام ابی ملاقات داشت و نزد او تحصیل کرد و توسط همو به اعلام نبوت محمد آگاه شد.[۹] سلمان برای دیدار با محمد راهی سرزمین حجاز شد. اما با پیشامد کردن حوادثی، برای بردگی، به مردی یهودی از اهالی مدینه فروخته و در نخلستانی به کار مشغول شد. سرانجام در این شهر با پیامبر اسلام ملاقات کرد و با دیدن نشانه‌های نبوت به پیامبری او ایمان آورد و مسلمان شد.[۱۰][۱۱] سال ملاقات سلمان با محمد، ۶۲۲ میلادی و محل آن مدینه عنوان شده است.[۱۲] ابونعیم اصفهانی مکان این دیدار را شهر مکه گزارش کرده است.[۱۳]

دوران زندگی پس از اسلام

بنابه گزارش‌های اکثر منابع، سلمان در سال اول هجرت و پیش از غزوه بدر مسلمان شده اما در دو غزوه بدر و احد به دلیل بردگی حضور نداشته است. طبق نقل طبری، احمد بن حنبل و خطیب بغدادی زمان اسلام آوردن و آزادی سلمان کمی قبل از جنگ خندق و بعد از غزوه احد بوده است.[۱۴] گفته شده که محمد در آزاد شدن او نقش داشته است.[۱۵] او در جنگ احزاب به پیامبر پیشنهاد می‌دهد که به روش ایرانیان خندقی به دور مدینه کنده شود تا به این وسیله از هجوم مشرکان به شهر جلوگیری کنند. با پذیرش این پیشنهاد و حفر خندق، مشرکان در این جنگ شکست می‌خورند.[۱۶] گفته می‌شود که موفقیت مسلمان در این جنگ با پیشنهاد سلمان،‌ سبب محبوبیت بیشتر سلمان در نزد محمد شد.[۱۷] از دیگر اتفاقات مهم زندگی او اینکه پیامبر میان او و ابودرداء پیمان اخوت بسته‌است ولی بنابه گزارش ابن‌سعد، این عقد اخوت بین او و حذیفه بن یمان بوده است.[۱۸]

پس از درگذشت محمد

بعد از درگذشت پیامبر اسلام در کنار سه صحابی دیگر (ابوذر، مقداد و عمار بن یاسر) از حامیان علی بن ابی‌طالب گردید و به همین جهت نخستین نفر از ارکان اربعه در نزد شیعه است. او از معدود کسانی است که در مراسم مخفیانه دفن فاطمه زهرا دختر پیامبر اسلام حضور داشته است. از او روایاتی در فضائل علی، لزوم دوست داشتن او و سبقت علی در اسلام آوردن نقل شده است. همچنین در کتاب سلیم بن قیس هلالی موارد متعددی از دفاع‌ همه جانبه سلمان از تشیع گزارش شده است.[۱۹]

سلمان پس از فتح ایران توسط مسلمانان در زمان خلیفه دوم فرماندار مدائن شد و در دوران خلافت عثمان نیز در مدائن از دنیا رفت. سال وفات او را سال ۳۳ هجری نقل کرده‌اند. به گزارش خطیب بغدادی و ابن‌عساکر درگذشت سلمان در زمان خلافت علی و به سال ۳۶ هجری بوده است. سن او را بنابه دقیق‌ترین منابع، بین ۸۳ تا ۱۳۳ سال گفته‌اند. مدفن او در مدائن (در عراق کنونی) و در نزدیکی ایوان کسری، کمی بعد از روستای حذیفه (حدیثه) قرار دارد و از زیارتگاه‌های شیعیان است.[۲۰] طبق گفته برخی سنت‌گرایان، آرامگاه او در مدائن قرار دارد؛ اما روایات دیگری آرامگاه او را در اصفهان، ایران، بیت‌المقدس و مکان‌های دیگر ذکر کرده‌اند.[۲۱]

در دیدگاه دیگران

در منابع اسلامی، از سلمان فارسی به عنوان اولین ایرانی مسلمان شده یاد کرده‌اند. بیشتر محبوبیت او نیز در منابع اسلامی، از بابت انتسابش به ایران بوده است و وی را نماینده ایرانی‌هایی که در توسعه و نشر اسلام موثر بوده،‌ دانسته‌اند.[۲۲] گفته می‌شود محمد سلمان را یکی از اعضای خانواده خود، اهل‌بیت، شمرده است، که این موضوع سلمان را به چهره‌ای برجسته در گفتمان شیعیان ایرانی تبدیل کرده است. سبک زندگی زاهدانه سلمان نیز او را به شخصیتی مهم در سنت‌های صوفیانه تبدیل کرده است[۲۳] تا جایی که از او به عنوان یکی از بنیان‌گذاران صوفیه یاد کرده‌اند. سلمان فارسی در نزد شعوبیه نیز محبوبیت ویژه‌ای دارد. سلمان در میان شیعیان نصیریه، جایگاه بالایی داشته و به عنوان سومین عضو تثلیثی (پس از محمد و علی) شناخته می‌شود.[۲۴]

افسانه‌های پیرامون سلمان نشان‌دهنده تلاش برای تلفیق تجربه‌های دینی مختلف و تبدیل او به شخصیتی فراتر از یک فرد تاریخی است.[۲۵]

پانویس

ارجاعات

  1. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  2. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  3. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  4. ↑ DELLA VIDA, “SALMAN AL-FARISI”, Encyclopaedia of Islam.
  5. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  6. ↑ DELLA VIDA, “SALMAN AL-FARISI”, Encyclopaedia of Islam.
  7. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  8. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  9. ↑ اختری، «ابی»، دایره‌المعارف جامع اسلامی.
  10. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  11. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  12. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  13. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  14. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  15. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  16. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  17. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  18. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  19. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  20. ↑ عمادی حائری، «سلمان فارسی»، دانشنامه جهان اسلام.
  21. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  22. ↑ DELLA VIDA, “SALMAN AL-FARISI”, Encyclopaedia of Islam.
  23. ↑ Teipen, “Salman al-Farisi”, Holy People of the World.
  24. ↑ DELLA VIDA, “SALMAN AL-FARISI”, Encyclopaedia of Islam.
  25. ↑ DELLA VIDA, “SALMAN AL-FARISI”, Encyclopaedia of Islam.

منابع

  • اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابی». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.
  • عمادی حائری، سید محمد (۱۳۹۶). «سلمان فارسی». دانشنامه جهان اسلام. تهران: بنیاد دایرة المعارف اسلامی.
  • Teipen, Alfons (2004). "Salman al-Farisi" (PDF). Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia (به انگلیسی). Vol. 1. Santa Barbara: Phyllis G. Jestice. p. ۸۰۷.
  • DELLA VIDA, G. LEVI (1986). "SALMAN AL-FARISI". Encyclopaedia of Islam (به انگلیسی). Vol. ۱۲ (2rd ed.). Leiden: E. J. Brill. p. ۷۰۱-۷۰۳.
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=سلمان_فارسی&oldid=131509»