ترتیب نزول سوره‌های قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۳ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۱۴

در ترتیب نزول سوره‌های قرآن، روایاتی در منابع اسلامی وجود دارد که عمدتاً از ابن‌عباس نقل شده است.^[۱]

در باورهای اسلامی

علامه طبرسی، مفسر بزرگ شیعه، بر این باور است که رعایت ترتیب سوره‌ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به‌طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدأ نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان‌که سوره علق تا پنج آیه در آغاز بعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین سوره مدثر و سوره مزمل و غیره نیز به همین روال نازل شده‌اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می‌شود. چنان‌که طبرسی در مجمع البیان از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است. هادی معرفت، دیگر قرآن‌پژوه شیعه نیز در کتاب «علوم قرآنی» فهرستی از سوره‌های مکی و مدنی و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره‌های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره‌ها، طبق روایت ابن‌عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‌های متعدد انجام گرفته است.^[۲]^[۳]

فهرست ترتیب نزول
	نام سوره	شمار آیه‌ها	ترتیب نزول	محل نزول
۱	سوره حمد	۷	۵	مکه
۲	سوره بقره	۲۸۶	۸۷	مدینه
۳	سوره آل عمران	۲۰۰	۸۹	مدینه
۴	سوره نساء	۱۷۶	۹۲	مدینه
۵	سوره مائده	۱۲۰	۱۱۳	مدینه
۶	سوره انعام	۱۶۵	۵۵	مکه
۷	سوره اعراف	۲۰۶	۳۹	مکه
۸	سوره انفال	۷۵	۸۸	مدینه
۹	سوره توبه	۱۲۹	۱۱۴	مدینه
۱۰	سوره یونس	۱۰۹	۵۱	مکه
۱۱	سوره هود	۱۲۳	۵۲	مکه
۱۲	سوره یوسف	۱۱۱	۵۳	مکه
۱۳	سوره رعد	۴۳	۹۶	مدینه
۱۴	سوره ابراهیم	۵۲	۷۲	مکه
۱۵	سوره حجر	۹۹	۵۴	مکه

پانویس

ارجاعات

↑ طبرسی، تاریخ یعقوبی.طبرسی، مجمع البیان.
↑ طبرسی، مجمع البیان.
↑ معرفت، علوم قرآنی.

منابع

طبرسی (۱۳۸۶). تاریخ یعقوبی. ص. ۲۶-۳۵.
معرفت، محمدهادی (۱۳۶۴). علوم قرآنی. ص. ۸۹.
طبرسی (۱۳۸۵). مجمع البیان. ج. ۱۰. ص. ۴۰۵.

[1] طبرسی، تاریخ یعقوبی.طبرسی، مجمع البیان.

[2] طبرسی، مجمع البیان.

[3] معرفت، علوم قرآنی.

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-#تغییر_مسیر [[فهرست ترتیب نزول]]
+{{مشکلات متعدد|
+{{لحن|تاریخ=اکتبر ۲۰۲۵}}
+{{نثر|تاریخ=اکتبر ۲۰۲۵}}
+}}
+در ترتیب نزول سوره‌های قرآن، روایاتی در منابع اسلامی وجود دارد که عمدتاً از [[عبدالله بن عباس|ابن‌عباس]] نقل شده است.<ref>{{پک|طبرسی|1386|ک=تاریخ یعقوبی}}{{پک|طبرسی|1385|ک=مجمع البیان}}</ref>
-== فهرست ترتیب نزول ==
+== در باورهای اسلامی ==
-در [[ترتیب نزول سوره ه]]<nowiki/>ا روایاتی در دست است که عمدتا از ابن عباس نقل شده و مورد اعتماد بزرگان است.<ref>{{پک|طبرسی|1386|ک=تاریخ یعقوبی}}</ref>
+[[علامه طبرسی]]، مفسر بزرگ شیعه، بر این باور است که رعایت ترتیب سوره‌ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به‌طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدأ نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان‌که [[سوره علق]] تا پنج آیه در آغاز [[بعثت]] نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین [[سوره مدثر]] و [[سوره مزمل]] و غیره نیز به همین روال نازل شده‌اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می‌شود. چنان‌که طبرسی در [[مجمع البیان]] از کتاب «''[[الایضاح]]''» [[احمد زاهد]] نقل کرده است. هادی معرفت، دیگر قرآن‌پژوه شیعه نیز در کتاب [[«علوم قرآنی»]] فهرستی از سوره‌های مکی و مدنی و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره‌های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره‌ها، طبق روایت ابن‌عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‌های متعدد انجام گرفته است.<ref>{{پک|طبرسی|1379|ک=مجمع البیان}}</ref><ref>{{پک|معرفت|1364|ک=علوم قرآنی}}</ref>
-علامه طبرسی و دیگر بزرگان فن، متذکر می شوند که رعایت ترتیب سوره ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدا نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان که سوره علق تا پنج آیه در آغاز بعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین [https://maseir.ir/emamat/%D8%AD%D8%B6%D8%B1%D8%AA-%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7-%D9%88-%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87-%D9%85%D8%B2%D9%85%D9%84-%D9%88-%D9%85%D8%AF%D8%AB%D8%B1/ سوره مدثر و سوره مزمل] و غیره نیز به همین روال نازل شده اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می شود. چنان که طبرسی در [[مجمع البیان]] از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است.<ref>{{پک|طبرسی|1379|ک=مجمع البیان}}</ref>
-آیت الله معرفت در کتاب [[«علوم قرآنی»]] فهرستی از سوره های مکی و مدنی و [https://wiki.ahlolbait.com/%D8%AA%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A8_%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%84_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%87%D8%A7 ترتیب نزول] آنها ارائه نموده که سوره های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره ‏ها، طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‏ های متعدد انجام گرفته است.<ref>{{پک|طبرسی|1379|ک=مجمع البیان}}</ref>
 {| class="wikitable"
-|+
+|+فهرست ترتیب نزول
 !
 !نام سوره
-!شمار آیه ها
+!شمار آیه‌ها
 !ترتیب نزول
 !محل نزول
 |-
-!1
+!۱
 !سوره حمد
-!7
+!۷
-!5
+!۵
 !مکه
 |-
-|2
+|۲
 |سوره بقره
-|286
+|۲۸۶
-|87
+|۸۷
 |مدینه
 |-
-|3
+|۳
 |سوره آل عمران
-|200
+|۲۰۰
-|89
+|۸۹
 |مدینه
 |-
-|4
+|۴
 |سوره نساء
-|176
+|۱۷۶
-|92
+|۹۲
 |مدینه
 |-
-|5
+|۵
 |سوره مائده
-|120
+|۱۲۰
-|113
+|۱۱۳
 |مدینه
 |-
-|6
+|۶
 |سوره انعام
-|165
+|۱۶۵
-|55
+|۵۵
 |مکه
 |-
-|7
+|۷
 |سوره اعراف
-|206
+|۲۰۶
-|39
+|۳۹
 |مکه
 |-
-|8
+|۸
 |سوره انفال
-|75
+|۷۵
-|88
+|۸۸
 |مدینه
 |-
-|9
+|۹
 |سوره توبه
-|129
+|۱۲۹
-|114
+|۱۱۴
 |مدینه
 |-
-|10
+|۱۰
 |سوره یونس
-|109
+|۱۰۹
-|51
+|۵۱
 |مکه
 |-
-|11
+|۱۱
 |سوره هود
-|123
+|۱۲۳
-|52
+|۵۲
 |مکه
 |-
-|12
+|۱۲
 |سوره یوسف
-|111
+|۱۱۱
-|53
+|۵۳
 |مکه
 |-
-|13
+|۱۳
 |سوره رعد
-|43
+|۴۳
-|96
+|۹۶
 |مدینه
 |-
-|14
+|۱۴
 |سوره ابراهیم
-|52
+|۵۲
-|72
+|۷۲
 |مکه
 |-
-|15
+|۱۵
 |سوره حجر
-|99
+|۹۹
-|54
+|۵۴
 |مکه
 |}
 == پانویس ==
+=== ارجاعات ===
+{{پانویس}}
+=== منابع ===
+# {{یادکرد کتاب|عنوان=تاریخ یعقوبی|سال=1386|نام خانوادگی=طبرسی|صفحه=26-35}}
+# {{یادکرد کتاب|عنوان=علوم قرآنی|سال=1364|نام=محمدهادی|نام خانوادگی=معرفت|صفحه=89}}
+# {{یادکرد کتاب|عنوان=مجمع البیان|سال=1385|نام خانوادگی=طبرسی|جلد=10|صفحه=405}}
-# تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۶ و ۳۵؛ الفهرست ابن ندیم، ص ۴۷-۴۳؛ تفسیر طبرسی، ج ۱۰، ص ۴۰۶-۴۰۵؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۱۱ به بعد؛ الاتقان، ج ۱، ص ۲۹-۲۲.
-# علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۸۹.{{جعبه اطلاعات آیه|محل نزول=مکه|شأن نزول=هجرت نبوی|نام سوره=بقره|سال نزول=6 ماه پس از هجرت نبوی}}
-# مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۴۰۵.
-# علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۹۰.
-== منابع ==
-* علوم قرآنی، محمد هادی معرفت
+[[رده:قرآن]]
-* تفسیر و مفسران، محمد هادی معرفت