بهاءالدین خرمشاهی: تفاوت میان نسخه‌ها

از اسلامیکال
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بصریویکی‌متن
(ویرایش)
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
[[پرونده:بهاءالدین خرمشاهی.jpg|بندانگشتی|تصویر بهاءالدین خرمشاهی]]
{{Infobox person
بهاءالدین خرمشاهی (زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۳۲۴ در [[قزوین]]) نویسنده، مترجم، قرآن‌پژوه، فرهنگ‌نویس، منتقد ادبی و پژوهشگر ادبیات فارسی است. او طی چند دهه فعالیت علمی در حوزه‌هایی مانند حافظ‌پژوهی، مطالعات قرآنی، فرهنگ‌نگاری، تاریخ ادیان و نقد ادبی شناخته شده و از چهره‌های معاصر تأثیرگذار در پیوند مطالعات ادبی و دینی در ایران به‌شمار می‌آید.[1][2]
| name              = بهاءالدین خرمشاهی
| نام_تصویر          = بهاءالدین خرمشاهی.jpg
| native_name        =
| birth_date        = ۱۲ فروردین ۱۳۲۴
| birth_place        = [[قزوین]]
| alma_mater        = [[دانشگاه تهران]]
| occupation        = نویسنده، مترجم، قرآن‌پژوه، فرهنگ‌نویس، منتقد ادبی، پژوهشگر ادبیات فارسی
}}


## زندگی و تحصیلات
'''بهاءالدین خرمشاهی''' (زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۳۲۴ در [[قزوین]]) نویسنده، مترجم، [[قرآن‌پژوه]]، [[فرهنگ‌نویس]]، منتقد ادبی و پژوهشگر ادبیات فارسی است. او طی چند دهه فعالیت علمی در حوزه‌هایی مانند [[حافظ|حافظ‌پژوهی]]، مطالعات قرآنی، فرهنگ‌نگاری، تاریخ ادیان و نقد ادبی شناخته شده و از چهره‌های مؤثر معاصر در پیوند مطالعات ادبی و دینی به‌شمار می‌آید.<ref>پورتال شهرداری قزوین — زندگینامه</ref><ref>مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE) — پروندهٔ نویسنده</ref>


بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در [[قزوین]] زاده شد.[1][3] تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و نخست در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما پس از سه سال تحصیل در پزشکی از ادامهٔ آن منصرف شد و به‌دلیل گرایش به ادبیات فارسی مسیر تحصیلی خود را تغییر داد.[2][5] او سپس به [[دانشگاه تهران]] وارد شد و تحصیلات دانشگاهی را در رشتهٔ ادبیات پی گرفت و دورهٔ کارشناسی ارشد در رشتهٔ [[کتابداری]] را در حدود سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۲ به پایان رساند.[2][5] پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، فعالیت حرفه‌ای خرمشاهی را با همکاری در مرکز خدمات کتابداری آغاز کرد.[1][2]
== زندگی و تحصیلات ==
بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در [[قزوین]] زاده شد.<ref>ویکی‌پدیا فارسی — مدخل بهاءالدین خرمشاهی</ref> تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و نخست در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما پس از سه سال از ادامهٔ تحصیل منصرف شد. او سپس با گرایش به ادبیات فارسی مسیر علمی خود را تغییر داد و وارد [[دانشگاه تهران]] شد. دورهٔ کارشناسی ارشد [[کتابداری]] را حدود سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۲ به پایان رساند.<ref>ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار</ref> پس از فراغت از تحصیل، فعالیت حرفه‌ای او با همکاری در «مرکز خدمات کتابداری» آغاز شد.<ref>مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)</ref>


## فعالیت‌ها و حوزه‌های پژوهشی
== فعالیت‌ها و حوزه‌های پژوهشی ==
خرمشاهی در حوزه‌هایی چون نویسندگی، ترجمه، نقد ادبی، [[قرآن‌پژوهی]]، [[فرهنگ‌نویسی]]، ادبیات تطبیقی و روزنامه‌نگاری فعالیت مستمر داشته است.<ref>ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار</ref> شهرت او بیش از همه در دو حوزه است:


زمینه‌های پژوهشی و حرفه‌ای خرمشاهی میان‌رشته‌ای است و شامل نویسندگی، ترجمه، نقد ادبی، [[قرآن‌پژوهی]]، [[فرهنگ‌نویسی]]، ادبیات تطبیقی و روزنامه‌نگاری است.[2][5] شهرت او به‌ویژه در دو حوزهٔ حافظ‌شناسی (حافظ‌پژوهی) و مطالعات قرآنی است؛ او در بررسی زبان، ساختار و مسائل موضوعیِ متنِ [[قرآن]] و نیز در نقد و تفسیر اشعارِ [[حافظ]] آثاری منتشر کرده‌است.[3][4][5]
* '''حافظ‌پژوهی''' (حافظ‌شناسی)
* '''قرآن‌پژوهی'''


## آثار  
آثار او در تحلیل زبان [[قرآن]]، ساختار متن، روش‌های تفسیر و نیز بررسی لایه‌های زبانی و معنایی شعر حافظ مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.<ref>گیسوم — *ذهن و زبان حافظ* و *حافظ‌نامه*</ref>


* *حافظ‌نامه* — پژوهشی گسترده دربارهٔ زندگی، شعر و سبکِ [[حافظ]].[3]
== آثار شاخص ==
* *ذهن و زبان حافظ* — بررسی مفاهیم و ساختار زبانیِ غزل‌های حافظ.[3]
* *فرهنگ موضوعی قرآن* (به‌همراهِ کامران فانی) — اثری مرجع و فهرست‌وار دربارهٔ موضوعات و واژگانِ [[قرآن]].[4][7]
* مشارکت و همکاری در تدوینِ مجموعهٔ *دائرةالمعارف تشیع* و نگارش، ترجمه و تصحیح آثاری در حوزه‌های دین‌پژوهی، تاریخ ادیان و علوم انسانی.[6][2]
* مجموعه‌ای از مقالات و پژوهش‌های علمی و فرهنگی در نشریات تخصصی.[5][2]


(درگاه کتابشناسی و فهرست نشر هر عنوان، شامل اطلاعاتِ کامل نشر—نظیر ناشر، سالِ نشر، نوبتِ چاپ و شابک—در بخش مآخذِ زیر آمده‌است.)[4]
* '''حافظ‌نامه''' — پژوهشی گسترده دربارهٔ زندگی، شعر و سبک حافظ.<ref>گیسوم — *حافظ‌نامه*</ref>
* '''ذهن و زبان حافظ''' — تحلیل مفاهیم و ساختار زبانی غزل‌های حافظ.<ref>گیسوم — *ذهن و زبان حافظ*</ref>
* '''فرهنگ موضوعی قرآن''' (به‌همراه کامران فانی) — اثری مرجع دربارهٔ موضوعات و واژگان قرآن.<ref>گیسوم — *فرهنگ موضوعی قرآن*</ref>
* مشارکت در نگارش و تدوین دایرةالمعارف تشیع و آثار پژوهشی دربارهٔ دین، ادیان و علوم انسانی.<ref>مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)</ref>
* نگارش مقالات علمی در نشریات تخصصی ادبی و دینی.<ref>ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار</ref>


## شیوهٔ پژوهش و جایگاه علمی
(اطلاعات نشر، شابک و نوبت چاپ هر اثر در بخش منابع آمده است.)<ref>گیسوم — فهرست‌نسخ نشر و مستندات تکمیلی</ref>


خرمشاهی در آثار خود رویکرد میان‌رشته‌ای اتخاذ کرده است؛ رویکردی که پیوند میان ادبیات، زبان‌شناسی، الهیات و تاریخِ فرهنگ را محورِ تحلیل قرار می‌دهد. نوشته‌های او در حوزهٔ حافظ‌پژوهی و قرآن‌پژوهی به‌عنوان منابعِ مرجع برای پژوهشگران تلقی شده و تحلیل‌هایش در نقد ادبی عمدتاً مبتنی بر بررسی زبان، ساختار و زمینه‌های تاریخی-فرهنگی متون است.[2][5]
== روش علمی و جایگاه فکری ==
خرمشاهی در آثار خود به‌روش میان‌رشته‌ای توجه دارد؛ ترکیبی از زبان‌شناسی، ادبیات کلاسیک، [[الهیات]]، تاریخ‌نگری و تحلیل فرهنگی. نوشته‌های او در حافظ‌پژوهی و قرآن‌پژوهی برای پژوهشگران منابع مرجع محسوب می‌شود و نقدهای او عمدتاً بر تحلیل زبان، ساختار و بستر تاریخی‌ـ‌اجتماعی متن استوار است.<ref>ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار</ref>


## زندگی شخصی
== زندگی شخصی ==
بنابر گفت‌وگوهای منتشرشده، او در سال ۱۳۵۲ ازدواج کرده و فرزندانش هاتف (۱۳۵۴)، عارف (۱۳۵۸) و حافظ (۱۳۶۳) هستند. دورهٔ خدمت سربازی او نیز حدود سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ ذکر شده است.<ref>ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار</ref>


بر اساس گزارش‌ها و گفت‌وگوهای منتشرشده، خرمشاهی در سال ۱۳۵۲ ازدواج کرده و سه فرزند به‌نام‌های هاتف (۱۳۵۴)، عارف (۱۳۵۸) و حافظ (۱۳۶۳) دارد. همچنین دورهٔ خدمتِ سربازی او حدود سال‌های ۱۳۴۸–۱۳۵۰ ذکر شده‌است.[5][2]
== اهمیت علمی ==
اهمیت خرمشاهی در گسترش نگاه ترکیبی به ادبیات و متون دینی است. او با تدوین فرهنگ‌های موضوعی قرآنی و پژوهش‌های حافظ‌شناسانه، نقش مؤثری در مرجع‌سازی پژوهش‌های ادبی‌ـ‌قرآنی داشته است.<ref>گیسوم — *فرهنگ موضوعی قرآن*</ref><ref>مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)</ref> آثار او امروز در اختیار دانشگاهیان، پژوهشگران، طلاب و دانشجویان قرار دارد و در جریان مطالعات معاصر ایران مؤثر مانده است.


## اهمیت و سهم علمی
== منابع ==
 
جایگاه علمیِ بهاءالدین خرمشاهی ناشی از نقش او در گسترشِ نگاهِ پژوهشیِ ترکیبی به متونِ کلاسیک و دینی و نیز تدوین آثار مرجع در حوزهٔ [[قرآن‌پژوهی]] و [[حافظ‌شناسی]] است. آثاری مانند *فرهنگ موضوعی قرآن* و پژوهش‌های حافظ‌شناسانهٔ او در دسترسِ پژوهشگران و دانشجویان قرار دارد و تلاش‌های او در زمینهٔ فرهنگ‌نویسی و تدوینِ دانشنامه‌ای سهمی ملموس در ادبیاتِ پژوهشیِ معاصر ایران دارد.[4][6][2]
 
## منابع  
 
1. پورتال شهرداری قزوین، «بهاءالدین خرمشاهی» — صفحهٔ زندگینامه. در دسترس: [https://www.qazvin.ir/khorramshahi](https://www.qazvin.ir/khorramshahi). 2. پایگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)، پروندهٔ نویسنده «بهاءالدین خرمشاهی». در دسترس: [https://www.cgie.org.ir/fa/author/222017](https://www.cgie.org.ir/fa/author/222017). 3. ویکی‌پدیا (نسخهٔ فارسی)، مدخل «بهاءالدین خرمشاهی». در دسترس: [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C](https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C). 4. گیسوم — فهرست نشر کتاب «فرهنگ موضوعی قرآن»؛ مشخصات: بهاء‌الدین خرمشاهی و کامران فانی، ناشر: ناهید، چاپ پنجم (سال چاپ: 1390)، شابک: 9789646205024. در دسترس: [https://www.gisoom.com/book/1774644/](https://www.gisoom.com/book/1774644/). 5. ویکی‌نور — مدخل «خرمشاهی، بهاءالدین» (صفحهٔ زندگینامه و فهرست آثار). در دسترس: [https://fa.wikinoor.ir/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86](https://fa.wikinoor.ir/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86). 6. مدخل‌ها و معرفی‌های مربوط به «دایرةالمعارف تشیع» (تاریخچه و فهرست مشارکت‌کنندگان). در دسترس: [https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9](https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9).
[[رده:پژوهشگران ادبیات فارسی]]
[[رده:پژوهشگران ادبیات فارسی]]
[[رده:زادگان ۱۳۲۴]]
[[رده:زادگان ۱۳۲۴]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۷ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۲:۵۲

بهاءالدین خرمشاهی
متولد۱۲ فروردین ۱۳۲۴
قزوین
محل تحصیلدانشگاه تهران
حرفهنویسنده، مترجم، قرآن‌پژوه، فرهنگ‌نویس، منتقد ادبی، پژوهشگر ادبیات فارسی

بهاءالدین خرمشاهی (زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۳۲۴ در قزوین) نویسنده، مترجم، قرآن‌پژوه، فرهنگ‌نویس، منتقد ادبی و پژوهشگر ادبیات فارسی است. او طی چند دهه فعالیت علمی در حوزه‌هایی مانند حافظ‌پژوهی، مطالعات قرآنی، فرهنگ‌نگاری، تاریخ ادیان و نقد ادبی شناخته شده و از چهره‌های مؤثر معاصر در پیوند مطالعات ادبی و دینی به‌شمار می‌آید.[۱][۲]

زندگی و تحصیلات

بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در قزوین زاده شد.[۳] تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و نخست در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما پس از سه سال از ادامهٔ تحصیل منصرف شد. او سپس با گرایش به ادبیات فارسی مسیر علمی خود را تغییر داد و وارد دانشگاه تهران شد. دورهٔ کارشناسی ارشد کتابداری را حدود سال‌های ۱۳۵۰–۱۳۵۲ به پایان رساند.[۴] پس از فراغت از تحصیل، فعالیت حرفه‌ای او با همکاری در «مرکز خدمات کتابداری» آغاز شد.[۵]

فعالیت‌ها و حوزه‌های پژوهشی

خرمشاهی در حوزه‌هایی چون نویسندگی، ترجمه، نقد ادبی، قرآن‌پژوهی، فرهنگ‌نویسی، ادبیات تطبیقی و روزنامه‌نگاری فعالیت مستمر داشته است.[۶] شهرت او بیش از همه در دو حوزه است:

  • حافظ‌پژوهی (حافظ‌شناسی)
  • قرآن‌پژوهی

آثار او در تحلیل زبان قرآن، ساختار متن، روش‌های تفسیر و نیز بررسی لایه‌های زبانی و معنایی شعر حافظ مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.[۷]

آثار شاخص

  • حافظ‌نامه — پژوهشی گسترده دربارهٔ زندگی، شعر و سبک حافظ.[۸]
  • ذهن و زبان حافظ — تحلیل مفاهیم و ساختار زبانی غزل‌های حافظ.[۹]
  • فرهنگ موضوعی قرآن (به‌همراه کامران فانی) — اثری مرجع دربارهٔ موضوعات و واژگان قرآن.[۱۰]
  • مشارکت در نگارش و تدوین دایرةالمعارف تشیع و آثار پژوهشی دربارهٔ دین، ادیان و علوم انسانی.[۱۱]
  • نگارش مقالات علمی در نشریات تخصصی ادبی و دینی.[۱۲]

(اطلاعات نشر، شابک و نوبت چاپ هر اثر در بخش منابع آمده است.)[۱۳]

روش علمی و جایگاه فکری

خرمشاهی در آثار خود به‌روش میان‌رشته‌ای توجه دارد؛ ترکیبی از زبان‌شناسی، ادبیات کلاسیک، الهیات، تاریخ‌نگری و تحلیل فرهنگی. نوشته‌های او در حافظ‌پژوهی و قرآن‌پژوهی برای پژوهشگران منابع مرجع محسوب می‌شود و نقدهای او عمدتاً بر تحلیل زبان، ساختار و بستر تاریخی‌ـ‌اجتماعی متن استوار است.[۱۴]

زندگی شخصی

بنابر گفت‌وگوهای منتشرشده، او در سال ۱۳۵۲ ازدواج کرده و فرزندانش هاتف (۱۳۵۴)، عارف (۱۳۵۸) و حافظ (۱۳۶۳) هستند. دورهٔ خدمت سربازی او نیز حدود سال‌های ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ ذکر شده است.[۱۵]

اهمیت علمی

اهمیت خرمشاهی در گسترش نگاه ترکیبی به ادبیات و متون دینی است. او با تدوین فرهنگ‌های موضوعی قرآنی و پژوهش‌های حافظ‌شناسانه، نقش مؤثری در مرجع‌سازی پژوهش‌های ادبی‌ـ‌قرآنی داشته است.[۱۶][۱۷] آثار او امروز در اختیار دانشگاهیان، پژوهشگران، طلاب و دانشجویان قرار دارد و در جریان مطالعات معاصر ایران مؤثر مانده است.

منابع

  1. ↑ پورتال شهرداری قزوین — زندگینامه
  2. ↑ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE) — پروندهٔ نویسنده
  3. ↑ ویکی‌پدیا فارسی — مدخل بهاءالدین خرمشاهی
  4. ↑ ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار
  5. ↑ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)
  6. ↑ ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار
  7. ↑ گیسوم — *ذهن و زبان حافظ* و *حافظ‌نامه*
  8. ↑ گیسوم — *حافظ‌نامه*
  9. ↑ گیسوم — *ذهن و زبان حافظ*
  10. ↑ گیسوم — *فرهنگ موضوعی قرآن*
  11. ↑ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)
  12. ↑ ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار
  13. ↑ گیسوم — فهرست‌نسخ نشر و مستندات تکمیلی
  14. ↑ ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار
  15. ↑ ویکی‌نور — صفحهٔ زندگی‌نامه و آثار
  16. ↑ گیسوم — *فرهنگ موضوعی قرآن*
  17. ↑ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)
برگرفته از «https://www.islamical.org/w/index.php?title=بهاءالدین_خرمشاهی&oldid=161972»