یوسف بن ابراهیم کاتب

یوسف بن ابراهیم کاتب معروف به ابن‌دایه، یکی از کاتبان دربار طولونی و عباسی بود. او پدر احمد بن یوسف بود. کنیه او را به اختلاف ابی‌الحسن یا ابی‌یعقوب گزارش کرده‌اند. مادر یوسف، دایه پسر مهدی عباسی (د ۱۶۹ ه‍.ق) بود. به این جهت او و پسرش احمد را ابن‌دایه گفته‌اند.

زندگی

یوسف و پسرش احمد از شاعران و نویسندگان دربار طولونی بودند و از بغداد به مصر مهاجرت کردند. یوسف بعد از مرگ پسر مهدی، خدمت دربار عباسی را رها کرد و بعد از یک سال به دمشق و سپس به مصر رفت و آنجا در دربار احمد بن طولون (۲۲۰–۲۷۰ ه‍.ق) امیر مصر و سوریه به شغل کتابت و حسابداری منصوب گردید. او در آن شهر و آن شغل باقی بود و در همان‌جا درگذشت. تألیف کتاب اخبار الاطباء و اخبار المهدی به او منسوب است. وی را مردی محتشم و خیّر و نیکوکار توصیف کرده‌اند. گفته شده که یوسف به دستور ابن‌طولون دستگیر و زندانی شد. در حمایت او ۳۰ نفر از رجال معتبر مصر، به نزد ابن‌طولون رفته و مدعی شدند که از شاگردان یوسف هستند و هر مجازاتی که برای او روا باشد، به آنان نیز رواست. سخنان آنان بر پادشاه تأثیرگذار بود و سبب آزای یوسف را فراهم کرد.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «احمد بن یوسف کاتب». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.