(۲ نسخهٔ میانیِ ایجادشده توسط همین کاربر نشان داده نشد)
خط ۱:
خط ۱:
[[پرونده:Hejab eslami.jpg|بندانگشتی]]
'''الگوی سوم زن مسلمان''' در [[ایران|جمهوری اسلامی ایران]]، مفهومی است که ترکیبی از نقشهای خانوادگی و اجتماعی زنان را در بر میگیرد و بر اساس آموزههای اسلامی، زن را بهعنوان یک موجود مستقل، با هویتی انسانی و الهی معرفی میکند. این الگو بهویژه در [[بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی]] و سخنان [[سید علی خامنهای]]، رهبر وقت جمهوری اسلامی، مورد تأکید قرار گرفته است و زنان را بهعنوان محور خانواده و مؤثرترین نیروهای اجتماعی معرفی میکند.
الگوی سوم زن مسلمان در جمهوری اسلامی ایران، مفهومی است که ترکیبی از نقشهای خانوادگی و اجتماعی زنان را در بر میگیرد و بر اساس آموزههای اسلامی، زن را بهعنوان یک موجود مستقل، با هویتی انسانی و الهی معرفی میکند. این الگو بهویژه در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی وبیانات سید علی خامنه ای مورد تأکید قرار گرفته است و زنان را بهعنوان محور خانواده و مؤثرترین نیروهای اجتماعی معرفی میکند. در این راستادر ادامه به اختصار به برخی از مولفه ها ی آن اشاره می گردد .
= در اندیشه سید علی خامنهای =
مفهوم «الگوی سوم زن مسلمان» در گفتمان جمهوری اسلامی ایران الگویی میان تصویر سنتی و تصویر غربی از زن معرفی میشود. این الگو بر عفاف، استقلال، ایمان و حضور اجتماعی زنان مسلمان ایرانی تأکید دارد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بهعنوان رویکردی تازه در مباحث مربوط به جایگاه زن مطرح شد. در تاریخ اسلام، چهرههایی چون [[فاطمه زهرا|فاطمه الزهرا]] و [[زینب]] نمونههایی از نقش اجتماعی و رهبری فکری زنان معرفی شدهاند. برخی پژوهشگران بر این باورند که این شخصیتها در شکلدهی به الگوهای زن مسلمان در دورههای معاصر نقش مؤثر داشتهاند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الگوی سوم زن مسلمان|عنوان کتاب=پیامهای زینب کبری و تأثیر آن بر تاریخ اسلام|سال=1392|نام=محمد|نام خانوادگی=سید رضی|ناشر=مجله تاریخ و فرهنگ، شماره ۲۳}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الگوی سوم زن مسلمان|عنوان کتاب=الگوی زنان مسلمان در تاریخ|سال=1395|نام=سید رضا|نام خانوادگی=نایینی میرزایی}}</ref> رهبران جمهوری اسلامی ایران این الگو را با شاخصههایی چون استقلال، ایمان، عفت و حجاب توضیح دادهاند.
= الگوی سوم زن مسلمان در بیان سید علی خامنه ای =
=== استقلال؛ نه شرقی، نه غربی ===
در زمانهای که دفاع از حقوق زن یکی از پربسامدترین چالش کشورهاست، کمتر کسی عنوان «ا[[الگوی سوم زن مسلمان|لگوی سوم زن مسلمان]]» به گوشش خورده و الگویی بین تعریف متحجرانه زن و تعریف زن غربی که عفاف برایش تعریف نشده است، زن مسلمان ایرانی تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان گشود و ثابت کرد که میتوان زن بود و عفیف بود. الگوی سوم زن مسلمان در زمینه رهبری، تجلی ایمان و کارآمدی در عرصههای مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است. زنان مسلمان در تاریخ اسلام با الگوهایی همچون فاطمه الزهراو زینب کبری به عنوان رهبران فکری و اجتماعی ظهور کردهاند .[[زنان در قرآن]].
در این چارچوب، استقلال زن مسلمان به معنای فاصله گرفتن از الگوهای شرقی و غربی تعریف شده است. این نگاه، زن را نه موجودی در حاشیه و منفعل، و نه ابزاری جنسی در خدمت سرمایهداری، بلکه بازیگری فعال در عرصههای اجتماعی و خانوادگی معرفی میکند.<ref>بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم، ۱۳۸۴/۳/۲۵</ref><ref>پیام به کنگره «هفت هزار زن شهید کشور»، ۱۳۹۱/۱۲/۱۶</ref>
این زنان با اتکا به آموزههای اسلامی، توانستهاند نقشهایی کلیدی را در ساختار اجتماعی خود ایفا کنند و الگویی برای زنان در دورههای معاصر ارائه دهند. [[فاطمه الزهرا]] به عنوان نمونهای از دلسوزی، عدالت و رهبری اخلاقی در جامعه شناخته میشود که با استقامت خود در برابر ظلم، نشان داد که زنان نیز میتوانند نقشهای محوری را در مسیر حفظ ارزشهای اسلامی و اجتماعی ایفا کنند.زینب کبری نیز بهعنوان نماد ایستادگی و فداکاری، پیام رسالت [[عاشورا]] را به جامعه منتقل کرده و درسهایی از رهبری و مبارزه با ظلم را به نسلهای آینده آموزش داده است. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الگوی سوم زن مسلمان|عنوان کتاب=پیامهای زینب کبری و تأثیر آن بر تاریخ اسلام.”|سال=1392|نام=محمد|نام خانوادگی=سید رضی|ناشر=مجله تاریخ و فرهنگ، شماره ۲۳،}}</ref>این الگوها بیانگر این حقیقت هستند که زنان مسلمان با تکیه بر ارزشهای دینی و فرهنگی میتوانند بهعنوان رهبران موثر در جامعه عمل کنند و به تغییرات مثبت در جهان اسلام و فراتر از آن بپردازند.<ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=الگوی سوم زن مسلمان|عنوان کتاب=الگوی زنان مسلمان در تاریخ.|سال=1395|نام=سید رضا|نام خانوادگی=نایینی میرزایی}}</ref>
=== ایمان و عفت ===
ایمان و عفت از مهمترین ویژگیهای زن مسلمان در این گفتمان شمرده میشوند. بر اساس این رویکرد، زن میتواند با بهرهگیری از ویژگیهای زنانه و ترکیب آن با معنویت و پایبندی اخلاقی، نقش اجتماعی ویژهای ایفا کند.<ref>بیانات در جمعی از بانوان نخبه، ۱۳۹۱/۱/۳۰</ref> [[عفاف]] تنها به معنای پرهیز از بیبندوباری جنسی نیست، بلکه به معنای خویشتنداری در برابر گناه و ناپاکی در حوزههای مختلف دانسته میشود. در این چارچوب، عفت بهعنوان یکی از محورهای اصلی رشد معنوی زن معرفی شده است.<ref>سخنرانی در دیدار جمعی از بانوان، مهر ۱۳۷۶</ref>
رهبر کنونی جمهوری اسلامی [[سید علی خامنه ای]] برخی از شاخصه های زنان مسلمان رادر راهبرد الگوی سوم زن مسلمان اینگونه بیان می نمایند :
=== حجاب ===
[[حجاب اسلامی|حجاب]] در این گفتمان نماد هویت زن مسلمان ایرانی تلقی میشود. این ویژگی نشانهای از استقلال فرهنگی و هویتی زنان معرفی شده و در عین حال با مشارکت فعال آنان در عرصههای اجتماعی و سیاسی همراه دانسته میشود.<ref>سخنرانی در دیدار جمعی از مداحان، ۱۳۹۶/۱۲/۱۷</ref>
=== استقلال به معنای <big>نه شرقی نه غربی :</big> ===
=== در متن و مرکز بودن ===
<blockquote>«زن به یک جایگاه مصنوعی و تصنعی و تشریفاتی احتیاج ندارد؛ جایگاهی که دون شأن متانت و سکینه و آرامش روحی اوست. در طبیعت الهی زن، آنچنان لطافت و زیبایی و گرمای محبتی وجود دارد که میتواند هم خود را و هم محیط پیرامون خود را- چه در داخل خانه، چه در هر محیطی که باشد- به طرف معنویت، پیشرفت و علوّ مقامات علمی و عملی سوق دهد و پیش ببرد.» <ref>بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم .1384/3/25</ref></blockquote>پس از به روی کار آمدن انقلاب اسلامی ایران یکی از مسائلی که به شکلی جدی مورد بحث و توجه افکار عمومی ایران و جهان قرار گرفت موضوعِ «زن» بود. انقلاب اسلامی در فضایی به میدان آمد که مکاتب گوناگون و ایدئولوژیهایِ [[سکولار]] مدرن هر یک به فراخور مبانی و جهتگیریهای خود نگاهی خاص به مقولهی زن را ترویج و فرهنگ عمومی جوامع مختلف تحت تأثیرِ این نگاهها ساخته میشد. اما انقلاب اسلامی حرف و نگاهی نو و تحولآفرین را در این موضوع پیشرویِ بشریت گذاشت. این نگاهِ جدید در قالب کُنشگری و فعالیت «زنِ مسلمان ایرانی» عینیت یافت و به تعبیر سید علی خامنهای «الگوی سوم زن» را تحقق بخشید. الگویی که «نه شرقی است و نه غربی»:<blockquote>«زن، در تعریف غالباً شرقی، همچون عنصری در حاشیه و بینقش در تاریخسازی؛ و در تعریف غالباً غربی، بمثابهی موجودی که جنسیت او بر انسانیتش میچربد و ابزاری جنسی برای مردان و در خدمت سرمایهداری جدید است، معرفی میشد. شیرزنان انقلاب و دفاع مقدس نشان دادند که الگوی سوم، «زن نه شرقی، نه غربی» است. زن مسلمان ایرانی، تاریخ جدیدی را پیش چشم زنان جهان، گشود و ثابت کرد که میتوان زن بود، عفیف بود، محجبه و شریف بود، و درعین حال، در متن و مرکز بود. میتوان سنگر خانواده را پاکیزه نگاه داشت و در عرصهی سیاسی و اجتماعی نیز، سنگرسازیهای جدید کرد و فتوحات بزرگ به ارمغان آورد.» <ref>پیام به کنگرهی «هفت هزار زن شهید کشور»1391/12/16</ref></blockquote>
یکی دیگر از ویژگیهای این الگو، نقشآفرینی زنان در «متن و مرکز» تحولات اجتماعی معرفی میشود. بر اساس این دیدگاه، زنان نه در حاشیه بلکه در کانون تغییرات قرار دارند و در سه عرصه اصلی تعریف میشوند: رشد فردی، مدیریت خانواده و کنش اجتماعی.
=== '''ایمان و عفت''' ===
== منابع ==
یکی از ویژگی هایی که رهبر کنونی جمهوری اسلامی ایران در بیان الگوی سوم زنان مطرح می کنند ، این است که : نگاه انقلاب اسلامی به زن برگرفته از مبانی اسلامی است. در نگاه اسلامی هم زن و هم مرد فارغ از «جنسیت»شان میتوانند در مسیر رشد و کمال حرکت کنند . «الگویِ زن مسلمان» که براساس معرفتشناسی الهی شکل گرفته، زن «نقاط قوّت زنانه»ی خود را با «ایمان و عفت» همراه میکند و با چنین ترکیبی قادر به نقشآفرینیِ منحصربهفردی میشود و اینگونه «ارزش و تشخص زن» معنا مییابد:<blockquote>«زن با نقاط قوّت زنانهی خود- که خدای متعال در وجود او به ودیعه گذاشته و مخصوص زن است- همراه با ایمان عمیق، همراه با استقرار ناشی از اتکاء به خداوند، و همراه با عفت و پاکدامنی- که فضای پیرامون او را نورانیت میبخشد- میتواند در جامعه یک نقش استثنائیِ اینگونه ایفا کند؛ هیچ مردی قادر به ایفای چنین نقشی نیست. مثل کوه استواری از ایمان، درعینحال مثل چشمهی جوشانی از عاطفه و محبت و احساسات زنانه، تشنگان و محتاجان نوازش را از چشمهی صبر و حوصله و عاطفهی خود سیراب میکند. انسانها در چنین آغوش پُربرکتی میتوانند تربیت شوند. اگر زن با این خصوصیات در عالمِ وجود نبود، انسانیت معنا پیدا نمیکرد. این، معنای ارزش زن و تشخص زن است؛ چیزی که مغز متحجرِ مادی غربیها نمیتواند آن را بفهمد.» <ref>بیانات در جمعی از بانوان نخبه ،1391/1/30</ref></blockquote>
{{پانویس|۲}}
=== عفیف بودن ===
[[رده:حقوق زنان در اسلام]]
[[عفیف]] بودن از ویژگی برجسته در معرفی زن مسلمان است، زیرا عمق معنایی و محتوایی این مفهوم فقط به خویشتنداری در خصوص مسائل جنسی نیست، بلکه در عرف هر گونه خویشتندارى در مقابل گناه و کار خلاف را فرا میگیرد.در همین زمینه،سید علی خامنهای عفت زن را مهمترین ویژگی شخصیتی او میداند و توصیه میکند که همه فعالیتها و اقدامات در حوزه زنان با توجه به این ویژگی زنان باشد. بنابراین، حفظ عفت به معنای حفظ روح از هرگونه ناپاکی بوده و توجه ابتدایی به این موضوع نشاندهنده اهمیت رشد معنوی زن در گفتمان انقلاب اسلامی است. بر همین پایه، همه فعالیتها باید ناظر به رشد زن در ابعاد انسان کامل مشخص شود؛ به طوری که ایشان توصیه میکنند جامعه و خود زنان باید به این امر اهتمام ورزند .<ref>(سخنرانی در دیدار جمعی از بانوان در مهر1376</ref>
[[رده:حقوق زنان در ایران]]
[[رده:زن در اسلام]]
=== حجاب زن ===
[[رده:زنان در ایران]]
واژه [[حجاب اسلامی|حجاب]] از ریشه حجب، هفت مرتبه در قرآن استعمال شدهاست. در معنای این واژه در کتب لغت چنین آمدهاست: پردهای که مانع دیدن باشد، چه ظاهری باشد چه معنوی. <ref>{{یادکرد کتاب|عنوان=ر.ک: تفسیر نمونه،|عنوان کتاب=تفسیر نمونه|نام=ناصر|نام خانوادگی=مکارم شیرازی|ناشر=دارالکتاب اسلامیه|جلد=17}}</ref>در واقع، بازداشتن و ممانعت از دسترسی و رسیدن به چیزی را پوشش گویند. اصل حجاب اسلامی به منزله یکی از نمادهای خاص و ویژگیهای اختصاصی زن مسلمان ایرانی است که در بیان اهمیت این ویژگی رهبر فعلی ایران میفرمایند:<blockquote>" امروز پرچم استقلال هویتی و فرهنگی زنان در دست زنان ایرانی است. امروز بانوان ایرانی با حفظ حجاب، استقلال هویتی خودشان و استقلال فرهنگی خودشان را دارند، اعلام و به دنیا صادر میکنند؛ یعنی دنیا سخن جدیدی دارد میشنود. زن میتواند در میدانهای اجتماعی حضور فعال داشتهباشد، تأثیرگذاری اجتماعی عمیق داشتهباشد. امروز زنان کشور ما در بخشهای مختلف چنین تأثیرگذاریای دارند؛ در عین حال، حجاب و عفاف و وجهتمایز میان زن و مرد، فاصله میان زن و مرد، در معرض سوءاستفاده مردان قرار نگرفتن، خود را در حد وسیله التذاذ مردان بیگانه و زیادهطلب پایین نیاوردن و تحقیر نکردن جزو خصوصیات زن ایرانی و زن مسلمان امروز است ." <ref>(سخنرانی در دیدار جمعی از مداحان، ۱۷/۱۲/۱۳۹۶)</ref></blockquote>
[[رده:قوانین ایران درباره زنان]]
=== '''در متن و مرکز''' ===
آخرین عبارت مفهومی که سید خامنهای در توصیف زن انقلاب اسلامی عنوان میکند عبارت «در متن و مرکز بودن» است. در متن و مرکز بودن ناظر بر ویژگی خاص احیاکنندگی زنان به واسطه انقلاب اسلامی است که در متن انقلاب، زنان در متن و مرکز تغییر و تحولات قرار گرفتند. نقشآفرینی زنان در متن و مرکز، و نه حاشیه، نقطه عطف انقلاب اسلامی در ترسیم نقش و جایگاه زنان است. توجه به این بعد از فعالیت زنان در گفتمان انقلاب اسلامی در بیانات رهبر ایران به وضوح دیده میشود. این متن و مرکز بودن در سه عرصه اصلی تعریف میشود: عرصه رشد و تهذیب خویش، عرصه خانه سالم و خانواده متعادل و عرصه ولایت اجتماعی، جهاد امر به معروف و نهی از منکر. نقشآفرینی در عرصه فردی متناسب با مفهوم عفیف بودن است و فرد باید در این راستا قدم بردارد. در حوزه حیات خانوادگی نیز، محور و کانون خانواده زن است.
== منابع : ==
<references />
[[رده:زنان]]
[[رده:مذهب]]
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ سپتامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۱:۴۷
الگوی سوم زن مسلمان در جمهوری اسلامی ایران، مفهومی است که ترکیبی از نقشهای خانوادگی و اجتماعی زنان را در بر میگیرد و بر اساس آموزههای اسلامی، زن را بهعنوان یک موجود مستقل، با هویتی انسانی و الهی معرفی میکند. این الگو بهویژه در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و سخنان سید علی خامنهای، رهبر وقت جمهوری اسلامی، مورد تأکید قرار گرفته است و زنان را بهعنوان محور خانواده و مؤثرترین نیروهای اجتماعی معرفی میکند.
مفهوم «الگوی سوم زن مسلمان» در گفتمان جمهوری اسلامی ایران الگویی میان تصویر سنتی و تصویر غربی از زن معرفی میشود. این الگو بر عفاف، استقلال، ایمان و حضور اجتماعی زنان مسلمان ایرانی تأکید دارد و پس از انقلاب ۱۳۵۷ بهعنوان رویکردی تازه در مباحث مربوط به جایگاه زن مطرح شد. در تاریخ اسلام، چهرههایی چون فاطمه الزهرا و زینب نمونههایی از نقش اجتماعی و رهبری فکری زنان معرفی شدهاند. برخی پژوهشگران بر این باورند که این شخصیتها در شکلدهی به الگوهای زن مسلمان در دورههای معاصر نقش مؤثر داشتهاند.[۱][۲] رهبران جمهوری اسلامی ایران این الگو را با شاخصههایی چون استقلال، ایمان، عفت و حجاب توضیح دادهاند.
استقلال؛ نه شرقی، نه غربی
در این چارچوب، استقلال زن مسلمان به معنای فاصله گرفتن از الگوهای شرقی و غربی تعریف شده است. این نگاه، زن را نه موجودی در حاشیه و منفعل، و نه ابزاری جنسی در خدمت سرمایهداری، بلکه بازیگری فعال در عرصههای اجتماعی و خانوادگی معرفی میکند.[۳][۴]
ایمان و عفت
ایمان و عفت از مهمترین ویژگیهای زن مسلمان در این گفتمان شمرده میشوند. بر اساس این رویکرد، زن میتواند با بهرهگیری از ویژگیهای زنانه و ترکیب آن با معنویت و پایبندی اخلاقی، نقش اجتماعی ویژهای ایفا کند.[۵]عفاف تنها به معنای پرهیز از بیبندوباری جنسی نیست، بلکه به معنای خویشتنداری در برابر گناه و ناپاکی در حوزههای مختلف دانسته میشود. در این چارچوب، عفت بهعنوان یکی از محورهای اصلی رشد معنوی زن معرفی شده است.[۶]
حجاب
حجاب در این گفتمان نماد هویت زن مسلمان ایرانی تلقی میشود. این ویژگی نشانهای از استقلال فرهنگی و هویتی زنان معرفی شده و در عین حال با مشارکت فعال آنان در عرصههای اجتماعی و سیاسی همراه دانسته میشود.[۷]
در متن و مرکز بودن
یکی دیگر از ویژگیهای این الگو، نقشآفرینی زنان در «متن و مرکز» تحولات اجتماعی معرفی میشود. بر اساس این دیدگاه، زنان نه در حاشیه بلکه در کانون تغییرات قرار دارند و در سه عرصه اصلی تعریف میشوند: رشد فردی، مدیریت خانواده و کنش اجتماعی.
منابع
↑سید رضی، محمد (۱۳۹۲). الگوی سوم زن مسلمان. مجله تاریخ و فرهنگ، شماره ۲۳.
↑نایینی میرزایی، سید رضا (۱۳۹۵). الگوی سوم زن مسلمان.