ابابیل

کلمه ابابیل در آیه «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ» به پرندگانی اشاره دارد که در داستان سپاه ابرهه برای نابودی آنان فرستاده شدند. این پرندگان به صورت گروه‌های پراکنده پرواز می‌کردند و با پرتاب سنگریزه‌هایی که باعث ایجاد آبله و مرگ سپاهیان ابرهه می‌شد، آنان را نابود می‌کردند. این پرندگان از نوعی بودند که نزدیک به زمین پرواز می‌کردند و سنگریزه‌ها از نوع «سجیل» بودند.

در لغت

کلمه «ابابیل» به معنی دسته‌ها یا گروه‌ها است که در تفرقه و پراکندگی قرار دارند. کسائی گفته است که مفرد آن «ابول» است، که بر وزن «عجول» می‌باشد، و به قول راغب، «ابیل» نیز به همین معناست. ابوجعفر رواسی نیز اشاره کرده است که مفرد آن را «اباله» می‌گفتند. برخی نیز معتقدند که «ابابیل» اسم جمع است و مفردی ندارد، مشابه واژه‌هایی مانند «نساء».

در قرآن

این کلمه در آیه «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ» از سوره فیل آمده است، که به معنای «فرستاد بر آنان پرندگانی گروه‌گروه» است. این آیه در داستان سپاه ابرهه که با هدف ویران ساختن کعبه به مکه آمده بودند، نازل شده است. در این آیه، خداوند بر آنها غضب کرده و پرندگانی را برای نابودی آنها فرستاد. این پرندگان به‌صورت گروه‌های پراکنده در آسمان پرواز می‌کردند. در تفسیر این آیه، «ابابیل» به عنوان حال یا صفت برای «طیور» آمده است.

در روایات اسلامی

در «مجمع البیان»، نقل شده است که ابومریم از محمد باقر پرسید که «ابابیل» در آیه «وَأَرْسَلَ عَلَيْهِمْ طَيْرًا أَبَابِيلَ» به چه نوع پرندگانی اشاره دارد؟ محمد باقر پاسخ داد که این پرندگان، گونه‌ای از پرندگان بودند که نزدیک به زمین پرواز می‌کردند (مانند پرستوها) و از سمت دریا به سوی مکه می‌آمدند. سر و ناخن این پرندگان مانند سر و ناخن درندگان بود و هر یک از آنها سه سنگریزه همراه داشت (یکی در منقار و دو دیگر در چنگال‌ها). زمانی که این پرندگان یکی از سپاهیان ابرهه را هدف قرار می‌دادند و سنگریزه‌ها را پرتاب می‌کردند، بدن او به آبله مبتلا می‌شد و سپس از آن بیماری می‌مرد. این سنگریزه‌ها از «سجیل» بودند که به گفته ابن‌عباس، به معنی سنگ‌های گل‌مانند است. به نقل از برخی روایات، پس از آن حادثه، پرندگانی با این ویژگی‌ها دیده نشده‌اند.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابابیل». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.