عبدالله جوادی آملی

تولد و تحصیلات

جوادی آملی در سال 1312 شمسی در آمل استان مازندران در خانواده‌ای روحانی و مبلغ احکام و معارف الهی متولد شد. پس از تحصیلات ابتدایی در زادگاهش و ورود به حوزه علمیه آمل در سال 1325 شمسی، علوم حوزوی مقدماتی و متوسط را نزد پدر و دیگر اساتید بزرگ فرا گرفت. در سال 1329 شمسی (1950 میلادی) به شهر تهران رفت و پنج سال در مدرسه مروی به تحصیل علوم دینی و علوم عقلی و عرفانی به همراه تدریس پرداخت. سپس در سال 1334 شمسی (1955 میلادی) به حوزه علمیه قم رفت و در محضر استادانی مانند خمینی و طباطبایی دروس تخصصی را فرا گرفت. او بیش از 60 سال به تدریس علوم اسلامی، به ویژه تفسیر قرآن، مشغول بوده و از سال 1355 شمسی تدریس تفسیر را آغاز کرده است.

روش و سلوک علمی

اثر هر مؤلف آیینهٴ اخلاق علمی اوست و آثار علمی جوادی آملی نیز مظهر مكارم و معالی اخلاق علمی اوست كه در ذیل به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1. آزاد اندیشی علمی: آزاداندیشی علمی جوادی املی را در نقد و ارزیابی مباحث عقلی صاحبان مكاتب فلسفی و عرفانی و اندیشه‌های تفسیری مفسرانی مانند طبری، شیخ طوسی، صدرالمتألهین شیرازی، محی الدین عربی، محمد عبده، سید محمود آلوسی و ... می‌توان دید.

2. جامع نگری علمی: جامعیت علمی و بهره مندی فراوان ایشان از علوم گوناگون اسلامی به ویژه علوم ادبی و بلاغی، منطق و فلسفه و كلام و عرفان، اصول و فقه و تفسیر و حدیث موجب شده تا در بررسی هر مسئله و مبحث از مسائل و مباحث علمی از یكسونگری پرهیز شده، با نگاهی جامع به نقد و ارزیابی و تحلیل علمی دربارهٴ آن بپردازد.

3. سعه صدر علمی: این ویژگی، در برخورد با اندیشه ها، مكاتب و سوال های دیگران باعث شد تا هم در مجلس درس او جمع فراوانی حاضر شوند و هم آثار او جایگاه خوبی برای طرح اشكالات و شبهات معارف و احكام قرآنی باشد.

4. روشمندی در استنباط علمی: از بزرگ‌ترین شاخصه‌های جوادی آملی «روشمندی» است كه از جلوه‌های سلوک علمی اوست. او در کتاب تسنیم بدون دخالت ذوق و سلیقه و با استحسانات عقلی و عرفی محكم بر اساس شناخت قرآن به آن می‌پردازد.

6. مخاطبْ محوری در تعلیم: او همراه توجه به نیازهای علمی و سطح فهم و اندیشه مخاطب دارد.

7. قدرشناسی از استادان و پیشگامان: آیت الله العظمی جوادی در جای جای آثار خود از پیشگامان دانش‌های گوناگون اسلامی از جمله تفسیر و علوم قرآن و میراث گرانقدر آنان قدردانی كرده است. از جمله، استاد خود علامه طباطبایی(قدس‌سرّه) را بارها به عظمت ستوده است.

8. رعایت ادب و انصاف در نقد: جوادی آملی در آثار گوناگون علمی خود هم به نقد نظرات دانشمندان گذشته پرداخته و هم دیدگاه‌های معاصران را نقد می کند؛ امّا همواره عفت قلم و نزاهت نوشتار را رعایت كرده است.

آثار علمی

جوادی املی آثار علمی بسیاری در علوم مختلف از جمله تفسیر،‌ کلام و فلسفه نوشته است. برخی از آثار او عبارتند از:

1ـ تسنيم‌، تفسير قرآن‌ كريم‌

2ـ تفسير موضوعي‌ قرآن‌ كريم‌

3ـ رحيق‌ مختوم‌

4ـ ولايت‌ فقيه‌

5ـ عصاره خلقت‌، درباره‌ امام‌ زمان‌ (عج‌)

6ـ عيد ولايت‌

7ـ ولايت‌ در قرآن‌

8ـ ولايت‌ علوی

9ـ تجلّي‌ ولايت‌

10ـ حكمت‌ علوی

11ـ ظهور ولايت‌

12ـ دنياشناسی‌ و دنياگرايي‌ در نهج‌ البلاغه‌

13ـ علی‌ (ع‌) مظهر اسمايی حسنای الهی

14ـ وحدت‌ جوامع‌ در نهج‌ البلاغه‌

15ـ حيات‌ عارفانه‌ امام‌ علی‌ (ع‌)

16ـ انتظار بشر از دين‌

17ـ بنيان‌ مرصوص‌ امام‌ خمينی‌ (س)

8ـ شريعت‌ در آينه‌ معرفت‌

19ـ زن‌ در آينه‌ جلال‌ و جمال‌

20ـ حماسه‌ و عرفان‌

21ـ صهبای‌ حج‌

22ـ فلسفة‌ حقوق‌ بشر

23ـ تبيين‌ براهين‌ اثبات‌ خدا

24ـ حكمت‌ نظری‌ و عمل‌ در نهج‌ البلاغه‌

25ـ مراثي‌ اهل‌ بيت‌

26ـ حكمت‌ و عبادات‌

27ـ گنجور عشق‌

28ـ كتاب‌ الخُمس‌

29ـ اسرار الصلوه

30ـ علی بن‌ موسی‌ الرضا (ع‌) و القرآن‌ كريم‌

31ـ علی‌ بن‌ موسی‌ الرضا و الفلسفة‌ الالهيّة‌

32ـ كتاب‌ الحجّ

بسياری‌ از كتب‌ نيز تا كنون‌ منتشر نشده‌ و مؤسسه‌ اسراء سرگرم‌ تدوين‌ و چاپ‌ آن‌ است‌.