ابن‌صباغ شافعی

ابن صباغ، فقیه شافعی سده پنجم هجری، از بزرگان فقه در عراقین بود و مدتی تدریس در مدرسه نظامیه بغداد را برعهده داشت. وی در شناخت مذاهب اسلامی و فقه دارای جایگاه برجسته‌ای بود. از آثار او می‌توان به الشامل، العده و تذکرة العالم اشاره کرد.

زندگی

ابن صباغ، ابونصر عبدالسید بن محمد بن عبدالواحد بن احمد بن جعفر، فقیه شافعی سده پنجم هجری بود. او از فقیهان سرشناس در عراقین (عراق عربی و عراق عجم) به‌شمار می‌رفت و منزلت علمی‌اش با شیخ ابواسحاق شیرازی مقایسه می‌شد. در شناخت مذاهب اسلامی نیز جایگاهی بالاتر از شیرازی داشت و طالبان علم از نقاط دور برای بهره‌گیری از دانش او به حضورش می‌رسیدند. وی شخصیتی مورد اعتماد و دیندار و از جمله عالمان برجسته روزگار خود بود.

هنگامی‌که نظام‌الملک به ساخت مدرسه نظامیه اقدام کرد، تدریس در آن ابتدا به ابن صباغ واگذار شد. اما پس از گذشت بیست روز، این مقام به ابواسحاق شیرازی محول گردید. پس از درگذشت شیرازی، بار دیگر تدریس به ابن صباغ سپرده شد. طبق گزارش ابوالحسن محمد بن هلال بن صابی، ساخت مدرسه در ذیحجه سال ۴۵۷ هجری آغاز شد و در دهم ذی‌القعده سال ۴۵۹ به بهره‌برداری رسید. قرار بود ابواسحاق در آن روز آغاز به تدریس کند، اما غیبت کرد و چون پیدا نشد، تدریس به ابن صباغ ارجاع شد. شاگردان شیرازی به وی نوشتند که در صورت امتناع او، به حوزه ابن صباغ خواهند پیوست. با پذیرش دوباره تدریس از سوی ابواسحاق، ابن صباغ کنار رفت. مدت تدریس او در نظامیه از بیست روز تجاوز نکرد.

ابن نجار در تاریخ بغداد آورده است که پس از وفات ابواسحاق، منصب تدریس به ابوسعید منوفی سپرده شد، اما پس از مدتی کنار رفت و تدریس دوباره به ابن صباغ واگذار گردید، اگرچه دوباره به ابوسعید بازگشت و تا پایان عمر در آن سمت باقی ماند.

ابن صباغ در سال ۴۰۰ هجری در بغداد متولد شد. در اواخر عمر نابینا شد و در سال ۴۷۷ هجری درگذشت. از آثار او می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:

• الشامل در فقه؛
• تذکرة العالم و طریق السالم در فقه؛
• العده.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابن‌الصباغ». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.