عبدالله جوادی آملی

عبدالله جوادی آملی از فیلسوفان مسلمان معاصر اهل کشور ایران است.

تولد و تحصیلات

عبدالله جوادی آملی در سال ۱۳۱۲ شمسی در شهر آمل از استان مازندان در خانواده‌ای روحانی و مبلغ احکام و معارف الهی متولد شد. پس از تحصیلات ابتدایی در زادگاهش و ورود به حوزه علمیه آمل در سال ۱۳۲۵ شمسی، علوم حوزوی مقدماتی و متوسط را نزد پدر و دیگر اساتید بزرگ فرا گرفت. در سال ۱۳۲۹ شمسی به تهران رفت و پنج سال در مدرسه مروی به تحصیل علوم دینی و علوم عقلی و علوم عرفانی به همراه تدریس پرداخت. سپس در سال ۱۳۳۴ شمسی به حوزه علمیه قم رفت و در محضر استادانی مانند خمینی و طباطبایی دروس تخصصی را فرا گرفت. او بیش از ۶۰ سال به تدریس علوم اسلامی، به ویژه تفسیر قرآن، مشغول بوده و از سال ۱۳۵۵ شمسی تدریس تفسیر را آغاز کرده است.

روش و سلوک علمی

اثر هر مؤلف آیینهٔ اخلاق علمی اوست و آثار علمی جوادی آملی نیز مظهر مکارم و معالی اخلاق علمی اوست که در ذیل به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

2. جامع نگری علمی: جامعیت علمی و بهره‌مندی فراوان ایشان از علوم گوناگون اسلامی به ویژه علوم ادبی و بلاغی، منطق و فلسفه و کلام و عرفان، اصول و فقه و تفسیر و حدیث موجب شده تا در بررسی هر مسئله و مبحث از مسائل و مباحث علمی از یکسونگری پرهیز شده، با نگاهی جامع به نقد و ارزیابی و تحلیل علمی دربارهٔ آن بپردازد.
5. سعه صدر علمی: این ویژگی، در برخورد با اندیشه‌ها، مکاتب و سوال‌های دیگران باعث شد تا هم در مجلس درس او جمع فراوانی حاضر شوند و هم آثار او جایگاه خوبی برای طرح اشکالات و شبهات معارف و احکام قرآنی باشد.
6. روشمندی در استنباط علمی: از بزرگ‌ترین شاخصه‌های جوادی آملی «روشمندی» است که از جلوه‌های سلوک علمی اوست. او در کتاب تسنیم بدون دخالت ذوق و سلیقه و با استحسانات عقلی و عرفی محکم بر اساس شناخت قرآن به آن می‌پردازد.
7. مخاطبْ محوری در تعلیم: او همراه توجه به نیازهای علمی و سطح فهم و اندیشه مخاطب دارد.
8. قدرشناسی از استادان و پیشگامان: جوادی آملی در جای جای آثار خود از پیشگامان دانش‌های گوناگون اسلامی از جمله تفسیر و علوم قرآن و میراث گرانقدر آنان قدردانی کرده است. از جمله، استاد خود طباطبایی را بارها به عظمت ستوده است.
9. رعایت ادب و انصاف در نقد: جوادی آملی در آثار گوناگون علمی خود هم به نقد نظرات دانشمندان گذشته پرداخته و هم دیدگاه‌های معاصران را نقد می‌کند؛ امّا همواره عفت قلم و نزاهت نوشتار را رعایت کرده است.

آثار علمی

جوادی آملی آثار علمی بسیاری در علوم مختلف از جمله تفسیر، کلام و فلسفه نوشته است. برخی از آثار او عبارتند از:

1. تسنیم، تفسیر قرآن کریم
2. تفسیر موضوعی قرآن کریم
3. رحیق مختوم
4. ولایت فقیه
5. عصاره خلقت، دربارهٔ امام زمان (عج)
6. عید ولایت
7. ولایت در قرآن
9. ولایت علوی
10. تجلّی ولایت
11. حکمت علوی
12. ظهور ولایت
13. دنیاشناسی و دنیاگرایی در نهج البلاغه
14. علی (ع) مظهر اسمایی حسنای الهی
15. وحدت جوامع در نهج البلاغه
16. حیات عارفانه امام علی (ع)
17. انتظار بشر از دین
18. بنیان مرصوص امام خمینی (س)
19. شریعت در آینه معرفت
20. زن در آینه جلال و جمال
21. حماسه و عرفان
22. صهبای حج
23. فلسفة حقوق بشر
24. تبیین براهین اثبات خدا
25. حکمت نظری و عمل در نهج البلاغه
26. مراثی اهل بیت
27. حکمت و عبادات
28. گنجور عشق
29. کتاب الخُمس
30. اسرار الصلوه
31. علی بن موسی الرضا (ع) و القرآن کریم
32. علی بن موسی الرضا و الفلسفة الالهیّة
33. کتاب الحجّ

بسیاری از کتب نیز تا کنون منتشر نشده و مؤسسه اسراء سرگرم تدوین و چاپ آن است.

فعالیت سیاسی و اجتماعی

گرچه فعالیت علمی بیشترین مشغولیت جوادی آملی بوده است، اما او در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی ایران و پس از آن در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی هم مشارکت داشته است. او پیش از انقلاب از مروجان اندیشه خمینی بود و به این جهت چند بار به دلیل تبلیغ و سخنرانی بازداشت شد.

عضویت در شورای عالی قضایی، تهیه پیش نویس لوایح قضایی، عضویت در مجلس خبرگان و عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از جمله فعالیت‌های وی پس از انقلاب بوده است.

آیت الله جوادی آملی در سال ۱۳۶۷شمسی همراه محمدجواد لاریجانی و مرضیه حدیده چی (مشهور به دباغ)مأمور شد تا پیام خمینی را به میخائیل گورباچف آخرین رهبر شوروی سابق برساند و پیام را برای او بخواند.