ترتیب نزول سوره‌های قرآن

در ترتیب نزول سوره‌های قرآن، روایاتی در منابع اسلامی وجود دارد که عمدتاً از ابن‌عباس نقل شده است.

در باورهای اسلامی

علامه طبرسی، مفسر بزرگ شیعه، بر این باور است که رعایت ترتیب سوره‌ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به‌طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدأ نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان‌که سوره علق تا پنج آیه در آغاز بعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین سوره مدثر و سوره مزمل و غیره نیز به همین روال نازل شده‌اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می‌شود. چنان‌که طبرسی در مجمع البیان از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است. هادی معرفت، دیگر قرآن‌پژوه شیعه نیز در کتاب «علوم قرآنی» فهرستی از سوره‌های مکی و مدنی و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره‌های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره‌ها، طبق روایت ابن‌عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه‌های متعدد انجام گرفته است.

فهرست ترتیب نزول

	نام سوره	شمار آیه‌ها	ترتیب نزول	محل نزول
۱	سوره حمد	۷	۵	مکه
۲	سوره بقره	۲۸۶	۸۷	مدینه
۳	سوره آل عمران	۲۰۰	۸۹	مدینه
۴	سوره نساء	۱۷۶	۹۲	مدینه
۵	سوره مائده	۱۲۰	۱۱۳	مدینه
۶	سوره انعام	۱۶۵	۵۵	مکه
۷	سوره اعراف	۲۰۶	۳۹	مکه
۸	سوره انفال	۷۵	۸۸	مدینه
۹	سوره توبه	۱۲۹	۱۱۴	مدینه
۱۰	سوره یونس	۱۰۹	۵۱	مکه
۱۱	سوره هود	۱۲۳	۵۲	مکه
۱۲	سوره یوسف	۱۱۱	۵۳	مکه
۱۳	سوره رعد	۴۳	۹۶	مدینه
۱۴	سوره ابراهیم	۵۲	۷۲	مکه
۱۵	سوره حجر	۹۹	۵۴	مکه

پانویس

منابع

1. طبرسی (۱۳۸۶). تاریخ یعقوبی. ص. ۲۶-۳۵.
2. معرفت، محمدهادی (۱۳۶۴). علوم قرآنی. ص. ۸۹.
3. طبرسی (۱۳۸۵). مجمع البیان. ج. ۱۰. ص. ۴۰۵.