ازدواج حرام

ازدواج حرام به‌معنای حرام بودن ایجاد پیوند زناشوئی بین برخی زنان و مردان است.

مفهوم‌شناسی و جایگاه

ازدواج حرام به‌معنای حرام بودن ایجاد پیوند زناشوئی بین برخی زنان و مردان است. به‌گفته صاحب جواهر (درگذشت ۱۲۶۶ق)، هرگاه بین زن و مردی نسبت محرمیت وجود داشته باشد یا موانعی همچون سه‌طلاقه کردنِ همسر، ازدواج در حال احرام، لواط و لعان ایجاد شود، ازدواج آن دو با یکدیگر حرام خواهد بود. این اصطلاح در ابواب فقهیِ نکاح، طلاق، لعان و حج به‌کار رفته است. همچنین ماده‌های ۱۰۴۵ تا۱۰۶۰ «قانون مدنی ایران» به موارد ازدواج حرام اختصاص دارد. ذیل برخی از آیات قرآن کریم، همچون آیه ۲۳ سوره نساء نیز به این موضوع اشاره شده است.

اقسام

بنابر نظر فقیهان شیعه حرام بودن ازدواج یا ناشی از محرم بودن زن و مرد است یا ناشی از علل دیگر که به گفته صاحب جواهر فقیه شیعه مجموعه ۲۱ عامل در تحریم وجود دارد. بنابر فقه اسلامی برخی مواردِ ازدواج حرام، ابدی هستند و زن و مرد هیچ‌گاه نمی‌توانند با هم ازدواج کنند، ولی برخی موارد با تغییر شرایط یا برطرف شدن مانع، ازدواج جایز می‌گردد.

حرمت ابدی

موانعی که منجر به حرمت ابدی ازدواج می‌شود را این گونه بیان کرده‌اند:

• ازدواج در حال عدّه: ازدواج با زنی که در عدّه است (با علم به حرمت ازدواج) موجب حرمت ابدی ازدواج با او می‌شود.
• زنای مُحصَنه: اگر مردی با زن شوهردار یا زنی که در عده رجعی است زنا کند، ازدواج با آن زن بر او حرام ابدی می‌شود.
• نُه‌طلاقه: بنابر فقه امامیه اگر مردی همسر خود را نُه بار طلاق دهد (بعد از آنکه زن دو بار سه‌طلاقه شد و به عقد مُحَلِّل درآمد) حق ازدواج مجدد با او را نخواهد داشت.
• احرام: خواندن صیغه عقد در حال احرام (با علم به حرمت) باعث حرمت ازدواج خواهد شد.
• لواط: اگر مردی با پسر، برادر یا پدر یک زنی، پیش از ازدواج با آن زن، لواط کرده باشد، آن زن بر او حرام ابدی می‌شود.
• لعان: به باور فقیهان شیعه در صورتی که میان زن و شوهری لِعان صورت گیرد آن دو برای همیشه برهم حرام خواهند شد.
• قَذف: اگر مردی به همسرش که کَر و لال است تهمت زنا بزند، برای همیشه به او حرام می‌شود.
• اِفضاء: اگر مردی، با دختری که هنوز به سن بلوغ نرسیده آمیزش کرد و دختر افضاء (یکی شدن مجرای بول و حیض یا حیض و غائط) شد، آن دختر بر او حرام ابدی می‌شود.

حرمت موقت

فقیهان برخی موانع ازدواج را موقت دانسته و معتقدند با بر طرف شدن مانع، ممنوعیت ازدواج نیز برداشته می‌شود:

• بیش از چهار همسر: در فقه اسلامی این‌گونه آمده است که مرد نمی‌تواند بیشتر از چهار همسر را به عقد دائم خود درآورد.
• سه‌طلاقه: مردی که همسرش را سه بار طلاق دهد، حق ازدواج مجدد با او را ندارد، مگر پس از ازدواج با مُحَلِّل (کسی با آن زن ازدواج کند و سپس او را طلاق دهد).
• ازدواج با خواهرزن: ازدواج هم‌زمان با دو خواهر حرام دانسته شده است.
• ازدواج با دختر برادر و دختر خواهرِ همسر بدون اجازه همسر، حرام است.
• ازدواج با نامسلمان: زن مسلمان نمی‌تواند به عقد مرد کافر درآید. مرد مسلمان نیز حق ازدواجِ دائم با زن غیرمسلمان را ندارد.
• ازدواج با زن شوهردار (در صورتی که مرد بداند او شوهر دارد) و خنثای مشکله (شخصی که مرد بودن یا زن بودن او مشخص نیست) نیز حرام دانسته شده است.

پانویس

منابع

• اکرم پور (۱۳۷۶). احکام عقد و ازدواج در اسلام.
• پایگاه اطلاع رسانی حوزه (۱۳۸۰). اقسام نکاح باطل و حرام و تعریف آن ها.
• پایگاه اطلاع رسانی حوزه (۱۳۸۴). فطری بودن ازدواج و حکمت ممنوعیت ازدواج‌های محرم در شرع مقدس اسلام.
• پایگاه اطلاع رسانی حوزه (۱۳۸۰). فطری بودن ازدواج و حکمت ممنوعیت ازدواج‌های محرم در شرع مقدس اسلام.
• اکرم پور (۱۳۷۶). احکام عقد و ازدواج در اسلام.