جوهر: تفاوت میان نسخهها
(ابرابزار) |
(+ رده:اصطلاحات فلسفی (هاتکت)) |
||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
{{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=تاحدودی}} | {{درجهبندی|نیازمند پیوند=خیر|نیازمند رده=خیر|نیازمند جعبه اطلاعات=خیر|نیازمند تصویر=خیر|نیازمند استانداردسازی=خیر|نیازمند ویراستاری=خیر|مقابله نشده با دانشنامهها=تاحدودی}} | ||
[[رده:اصطلاحات فلسفی]] | |||
نسخهٔ ۷ دسامبر ۲۰۲۵، ساعت ۰۳:۳۷
جوهر اصطلاحی در علوم عقلی است که به ماهیتی اطلاق میشود که در وجود عینی به موضع نیاز ندارد. این مفهوم در فلسفه به اقسامی همچون هیولی، صورت، جسم، نفس و عقل تقسیم میشود و در آثار عرفانی نیز معادلهایی مانند «نفس رحمان» و «هیولای کلی» برای آن ذکر شده است.
معنای اصطلاحی
«جوهر» معرّب «گوهر» و در اصل به معنای مروارید و هر سنگ نفیس است. در علوم عقلی، جوهر ماهیتی دانسته میشود که هرگاه در اعیان وجود یابد، در موضع و محل حلول نمیکند. این ماهیت در تقسیمبندی فلسفی به پنج قسم منحصر است: هیولی، صورت، جسم، نفس و عقل. در این طبقهبندی، جوهر یا مجرد است یا غیرمجرد. نوع مجرد یا به بدن تعلق تدبیری و تصرفی دارد که در این صورت «عقل» نامیده میشود، یا فاقد چنین تعلقی است که «نفس» خوانده میشود. قسم غیرمجرد یا مرکب است یا غیرمرکب. نوع مرکب «جسم» است و نوع غیرمرکب یا حالّ در غیر است که «صورت» نام دارد، یا محل برای غیر است که «هیولی» دانسته میشود.[۱]
در اصطلاح اهل معرفت، حقیقت جوهری با عناوینی همچون «نفس رحمان» و «هیولای کلی» نیز یاد شده است. جوهر همچنین به چند قسم تقسیم میشود: بسیط روحانی مانند عقول و نفوس مجرده، بسیط جسمانی مانند عناصر، مرکب در عقل نه در خارج مانند ماهیات جوهری مرکب از جنس و فصل، و مرکب در عقل و خارج مانند انواع سهگانه مولدات.[۲]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «جوهر». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.