دعای عشرات

دعا عشرات دربر دارنده محتوای اخلاقی و اعتقادی است.

دعا عشرات دربر دارنده مضامین اخلاقی و اعتقادی مانند اقرار به وحدانیت خدا، نبوت رسول اکرم(ص) و امامت حضرت علی(ع) است. دعای عشرات را سید بن طاووس در کتاب جمال الاسبوع، از شیخ طوسی و شیخ طوسی از احمد بن محمد بن سعید بن عقده از علی بن حسن بن علی بن فضال از ثعلبه بن میمون از صالح بن فیض از ابن مریم از عبدالله بن عطا نقل کرده است که می‌گوید امام محمد باقر(ع) از پدرش حضرت علی بن الحسین(ع) و او از پدرش امام حسین(ع) نقل کرده است که امیرالمومنین(ع) این دعا را به من آموخت.[۱] علامه مجلسی در بحارالانوار،[۲] دعای عشرات را از جمال الاسبوع سید بن طاووس و در جای دیگر[۳] از مهج الدعوات با سند دیگری از امام صادق(ع) از امیرالمومنین(ع) نقل کرده است. کفعمی در بلدالامین[۴] به نقل از شیخ طوسی و در مصباح با نقل دیگر[۵] و شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان[۶] به نقل از شیخ طوسی نقل کرده است. وجه نام‌گذاری وجه نامگذاری این دعا به عشرات آن است که قسمتی از جملات پایانی آن ده بار باید تکرار شود. ثواب قرائت امام باقر(ع) فرمودند: امیرالمومنین علی(ع) به امام حسین(ع) فرمود: فرزندم البته تقدیرات الهی در حق تو جاری خواهد شد به هر نحوه‌ای که مصلحت او اقتضا کند، پس با من عهد کن که رازی را که با تو می‌گویم تا یکسال پس از شهادت من به هیچکس نگوئی، همانا من تو را خبری می‌دهم که اصل آن از خداوند متعال است و آن دعایی است که تو را تعلیم می‌نمایم تا هر صبح و شام بخوانی، و هزار هزار فرشته که هر یک را خداوند قدرت هزار هزار نویسنده عطا کرده به نوشتن ثواب آن پردازند، و خداوند هزار هزار فرشته را به طلب مغفرت تو برانگیزد که هر یک را نیروی هزار هزار استغفار کننده عطا فرماید، و در بهشت فردوس هزار هزار قصر برای تو بنا کند که در هر قصری هزار هزار خانه باشد، و همسایه جدت رسول خدا(ص) باشی و در دارالسلام برای تو خانه‌ای قرار دهد که مجاور اهل خود باشی، و در بهشت عدن برای تو هزار شهر بنا فرماید و با تو از قبر نامه‌ای محشور شود سخنگو، که به راستی و حق سخن گوید و اعلام دارد که بر صاحب من هیچ ترس و بیم و لغزش و عذابی نیست ... و آنگاه حضرت امام حسین(ع) عهد کرد که دعا را با همین شرایط پذیرا شود. سپس امیرالمومنین(ع) تاکید کرد: چون شهادت تو نزدیک شود این دعا را جز به خاندان و شیعیان و دوستان خود تعلیم مکن، که اگر چنین نکنی و به هر کسی بیاموزی همه نوع حاجت ـ حتی حوایج ناروا ـ به وسیله آن می‌خواهد و بر آورده شود.[۷] زمان قرائت مستحب است دعای عشرات، صبح یا شب خوانده شود. بهترین اوقات قرائت این دعا بعد از عصر روز جمعه است.[۸] مضامین دعای عشرات با تنزیه، حمد، اقرار به وحدانیت و بزرگی خدا و ذکر حوقله شروع می‌شود. با تنزیه خداوند به عبارت‌های مختلف ادامه می‌یابد. سپس بر رسولان الهی درود می‌فرستد و حمد و سپاس نثار خداوندی می‌کند که پروردگار جهانیان است و بار دیگر خداوند تنزیه می‌شود. در فراز بعد نعمت، خیر، برکت و عافیت خداوند یاد می‌شود و بر پیامبر(ص) و خاندان او درود فرستاده و از خدا درخواست می‌کند تا «نعمت و خیر و برکات و سلامتی را بر من، با نجات از آتش دوزخ تمام کن» و از خداوند می‌خواهد تا «شکرگزاری و سلامتی و فضل‏ و کرامت خود را همواره تا زمانی که زنده هستم روزی‏‌ام فرما.» در فراز دیگر دعاکننده به وحدانیت خدا، نبوت حضرت محمد(ص) و معاد اقرار می‌کند. به حقانیت امامت علی(ع) و اولاد آن حضرت شهادت می‌دهد و می‌گوید: «بار الها! این شهادت را نزد خود برای من ثبت کن، تا آن را در روز قیامت بر زبانم جاری کنی درحالی ‏که‏ از من خشنود باشی، همانا تو بر آنچه می‌خواهی توانایی» در ادامه، خداوند را با عبارات مختلفی حمد، و شکر می‌گوید مثل؛ «و تو را سپاس به میزان وزن آبهای دریا، و تو را سپاس به شماره برگ‏ درختان، و تو را سپاس به عدد آنچه روی زمین است، و تو را سپاس به تعداد آنچه کتابت برشمرده و تو را سپاس به عدد آنچه دانشت آن را فراگرفته، و تو را سپاس به شماره آدمیان و پریان و حشرات و پرندگان‏ و چهارپایان و درندگان.» و در پایان جملاتی

دعای عشرات را سید بن طاووس در کتاب جمال الاسبوع، از شیخ طوسی از قول عبدالله بن عطا نقل کرده است که می‌گوید امام محمد باقر که امام علی این دعا را به من آموخت.

وجه نام‌گذاری

وجه نامگذاری این دعا به عشرات آن است که قسمتی از جملات پایانی آن ده بار باید تکرار شود.

ثواب قرائت

امام علی به امام حسین نوشته است: فرزندم البته تقدیرات الهی در حق تو جاری خواهد شد به هر نحوه‌ای که مصلحت او اقتضا کند، پس با من عهد کن که رازی را که با تو می‌گویم تا یکسال پس از شهادت من به هیچ کس نگوئی، همانا من تو را خبری می‌دهم که اصل آن از خدا است و آن دعایی است که تو را تعلیم می‌نمایم تا هر صبح و شام بخوانی، و هزار هزار فرشته که هر یک را خداوند قدرت هزار هزار نویسنده عطا کرده به نوشتن ثواب آن پردازند، و خدا هزار هزار فرشته را به طلب مغفرت تو برانگیزد که هر یک را نیروی هزار هزار استغفار کننده عطا فرماید، و در بهشت هزار هزار قصر برای تو بنا کند که در هر قصری هزار هزار خانه باشد، و همسایه پیامبر باشی و در دارالسلام برای تو خانه‌ای قرار دهد که مجاور اهل خود باشی، و در بهشت برای تو هزار شهر بنا کند و با تو از قبر نامه‌ای محشور شود سخنگو، که به راستی و حق سخن گوید و اعلام دارد که بر صاحب من هیچ ترس و بیم و لغزش و عذابی نیست ... و آنگاه امام حسین عهد کرد که دعا را با همین شرایط پذیرا شود. سپس امام علی تاکید کرد: چون شهادت تو نزدیک شود این دعا را جز به خاندان و شیعیان و دوستان خود تعلیم مکن، که اگر چنین نکنی و به هر کسی بیاموزی همه نوع حاجت ـ حتی حوایج ناروا ـ به وسیله آن می‌خواهد و بر آورده شود.

زمان قرائت

مستحب است دعای عشرات، صبح یا شب خوانده شود. بهترین اوقات قرائت این دعا بعد از عصر روز جمعه است.

مضامین

دعای عشرات با تنزیه، حمد خدا و ذکر حوقله شروع می‌شود. با تنزیه خدا به عبارت‌های مختلف ادامه می‌یابد. سپس بر رسولان درود می‌فرستد و حمد و سپاس نثار خداوند می‌کند .

در فراز بعد نعمت، خیر، برکت و عافیت خدا یاد می‌شود و بر پیامبر و خاندان او درود فرستاده و از خدا درخواست می‌کند تا «نعمت و خیر و برکات و سلامتی را بر من، با نجات از آتش دوزخ تمام کن» و از خداوند می‌خواهد تا «شکرگزاری و سلامتی و فضل‏ و کرامت خود را همواره تا زمانی که زنده هستم روزی‏‌ام کند»

در فراز دیگر دعاکننده به وحدانیت خدا، نبوت محمد و معاد اقرار می‌کند. به حقانیت امامت علی و اولادش شهادت می‌دهد و می‌گوید: «بار الها! این شهادت را نزد خود برای من ثبت کن، تا آن را در روز قیامت بر زبانم جاری کنی درحالی ‏که‏ از من خشنود باشی، همانا تو بر آنچه می‌خواهی توانایی»

در ادامه، خدا را با عبارات مختلفی حمد، و شکر می‌گوید .