قنوت
این مقاله نامزد حذف زماندار شده است.
اگر میتوانید مشکل این مقاله را با ویرایش، نگارش، منبعدهی، تغییر نام یا ادغام حل کنید، لطفاً این صفحه را ویرایش کنید و مقاله را در حد استانداردهای اسلامیکال بهبود دهید. در صورتی که مقاله را بهبود بخشیدید، میتوانید این برچسب را بردارید یا این که با هر دلیلی با حذف صفحه مخالفت کنید. اما اگر خودتان سازندهٔ این مقاله هستید، لطفاً این برچسب را از مقاله برندارید و از کاربری دیگر یا نامزدکننده بخواهید تا برچسب را بردارد. اگرچه الزامی وجود ندارد، اما توصیه میشود که دلیل خود برای مخالفت را در خلاصهٔ ویرایش یا در صفحهٔ بحث مقاله ذکر کنید. اگر این الگو حذف شد، آن را دوباره در صفحه قرار ندهید. اگر این پیام برای ده روز در جای خود باقی بماند، ممکن است که مقاله حذف شود. لطفاً برای آگاهی از زمان زمان افزوده شدن این الگو تاریخچهٔ صفحه را بررسی کنید. یافتن منابع: "قنوت" – اخبار · روزنامهها · کتابها · آکادمیک · جیاستور خطاب به نامزدکننده: لطفاً با قرار دادن این الگو در صفحهٔ بحث نویسنده، او را آگاه کنید: {{جا:هشدار حذف زماندار|قنوت|دلیل=}} ~~~~ |
مفهوم علمی و قرآنی «قنوت»
۱. ریشهشناسی واژه
واژه «قنوت» از ریشهی قَنَتَ – یَقنُتُ – قُنُوتاً مشتق شده و در زبان عربی به معنای خضوع، فرمانبرداری، اطاعت دائم، و دوام بر طاعت خداوند آمده است.
طبق لسانالعرب (ابن منظور) و مفردات راغب اصفهانی، قنوت مفهومی چندوجهی دارد که از سکوت در برابر خدا و تواضع در عمل سرچشمه میگیرد. راغب مینویسد:
«القنوت هو الدوام علی الطاعة مع الخضوع» یعنی قنوت استمرار در طاعت همراه با فروتنی است.
۲. کاربرد قرآنی
واژه قنوت در قرآن کریم در آیات متعددی به کار رفته است، با معنای اطاعت، بندگی و خضوع در برابر خداوند. برخی نمونهها:
- سوره آلعمران، آیه ۴۳: «یَا مَرْیَمُ اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَاسْجُدِی وَارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ» در این آیه، امر به قنوت برای مریم مقدس نشانه فرمانبرداری و خشوع کامل در برابر پروردگار است. بر اساس تفسیر طبری و المیزان (علامه طباطبایی)، قنوت در اینجا به معنای عبادت مداوم و خاشعانه آمده است.
- سوره بقره، آیه ۱۱۶: «بَلْ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ کُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ» همه آفریدهها تابع و خاضع خداوندند؛ این کاربرد قنوت جهانی است، نشاندهنده اطاعت وجودی همه موجودات از نظم الهی.
۳. تبیین الهیاتی
از منظر الهیات اسلامی، قنوت نه صرفاً حالتی در نماز، بلکه وضعیتی وجودیِ بنده در برابر خدا است.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان بیان میکند که «قنوت» در قرآن، گرایش درونی به اطاعت است ــ یعنی بندهای که در ذات خود، میل به بندگی دارد، حتی پیش از فعل ظاهری عبادت.
پژوهشهای معناشناختی جدید (مانند مقالهی «Semantic Study of Qunut in the Qur’an»، منتشر شده در مجله Journal of Quranic Studies, 2019) از رهیافت معناشناسی قرآنی نشان میدهد که واژه قنوت در قرآن پنج حوزه معنایی دارد:
- اطاعت کامل (submission)
- استمرار در بندگی (continuity)
- خضوع و ادب روحی (humility)
- سکوت در برابر اراده خداوند (silence before divine will)
- حالت وجودی تمام هستی در برابر خدا (existential submission)
۴. جمعبندی
قنوت در نگاه قرآنی، یک رفتار یا دعا نیست، بلکه نشانهٔ بندگی باطنی و پذیرش قانون الهی در تمامی ساحتهای وجود است.
از این رو، قنوت به معنای روح مطیع، قلب خاشع و وجودی بندگیکننده است — حالتی که انسان، زمین و آسمان همه در آن شریکاند.
منابع علمی:
- المیزان فی تفسیر القرآن، علامه طباطبایی، ج۱، ص۲۰۴–۲۰۶
- تفسیر طبری، محمد بن جریر طبری، ج۳، ص۱۷۰
- مفردات ألفاظ القرآن، راغب اصفهانی، واژه «قنوت»
- Ibn Manzur, Lisān al-‘Arab, root “قنت”
- Journal of Quranic Studies, Vol. 21, No. 3 (2019): “Semantic Study of Qunut in the Qur’an”