بادیه‌نشین

«بادیه‌نشین» به اعراب صحرانشین اطلاق می‌شود که در قرآن اغلب با دیدی انتقادی توصیف شده‌اند، اما برخی از آن‌ها به ایمان خالص شناخته شده‌اند. در منابع حدیثی نیز توصیه‌هایی درباره دین‌داری بادیه‌نشینان و احکام مربوط به هجرت و بازگشت به صحرانشینی آمده است.

معنای اصطلاحی و لغوی

بادیه‌نشین

واژه «بادیه‌نشین» به معنای صحرانشین، بدوی یا اعرابی به‌کار می‌رود و شکل جمع آن «اعراب» است. این واژه ده بار در قرآن کریم آمده و در بسیاری از آیات با لحن انتقادی از این گروه یاد شده است؛ از جمله در آیه‌ای آمده است: «الاعراب أشدّ كفراً ونفاقاً...»؛ به این معنا که بادیه‌نشینان در کفر و نفاق سخت‌گیرترند و به دلیل ناآگاهی، در درک احکام الهی از دیگران عقب‌ترند. در مقابل، خداوند به احوال بندگان آگاه است و هر حکمی را بر اساس مصلحت صادر می‌کند.

در قرآن از دو گروه بادیه‌نشین یاد شده است: گروهی که منافق‌اند و انفاق در راه خدا را زیان می‌پندارند و وقوع حوادث ناگوار برای مسلمانان را انتظار می‌کشند، و گروهی دیگر که با ایمان به خدا و روز قیامت، انفاق خود را وسیله‌ای برای تقرب به خدا و جلب دعای خیر پیامبر می‌دانند. (توبه: ۹۷–۹۹)

در برخی احادیث نیز از بادیه‌نشینان یاد شده است؛ از جمله از پیامبر اسلام نقل شده که در آخرالزمان، زمانی که دین مردم دستخوش انحراف شود، توصیه کرده است تا مردم به دین بادیه‌نشینان روی آورند، چراکه آنان دین خالص و عقیده‌ای پاک دارند. همچنین نقل شده است که پیامبر، بادیه‌نشینان را از هجرت به مدینه منع کرد و فرمود اگر دشمن به آنان حمله کرد، از آنان در برابر دشمن دفاع شود، ولی سهمی از غنائم جنگی نخواهند داشت.

بادیه‌نشینی

بادیه‌نشینی یا صحرانشینی، حالتی است که در آن فرد پس از شهرنشینی به زندگی در صحرا و بیابان بازگردد. این وضعیت در منابع حدیثی با عنوان «تعرّب بعد الهجرة» شناخته می‌شود و از آن به‌عنوان یکی از گناهان کبیره یاد شده است.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «بادیه‌نشین». دایره‌المعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.