ترتیب نزول سورههای قرآن
صفحهٔ تغییرمسیر
تغییرمسیر به:
فهرست ترتیب نزول
در ترتیب نزول سوره ها روایاتی در دست است که عمدتا از ابن عباس نقل شده و مورد اعتماد بزرگان است.[۱]
علامه طبرسی و دیگر بزرگان فن، متذکر می شوند که رعایت ترتیب سوره ها، نظر به ابتدای هر سوره است. اگر سوره ای تا چند آیه نازل شود، و پیش از اتمام آن سوره، سوره دیگری به طور کامل نازل گردد، و حتی چند سوره دیگر در این میان به صورت کامل نازل شود، آن گاه بقیه سوره نخست نازل شود، در این حالت نیز اعتبار ترتیب، مبدا نزول هر سوره خواهد بود، نه زمان تکمیل آن. چنان که سوره علق تا پنج آیه در آغاز بعثت نازل گردید و پس از چند سال بقیه سوره نازل شد. همچنین سوره مدثر و سوره مزمل و غیره نیز به همین روال نازل شده اند. به همین دلیل سوره علق اولین سوره نازل شده شمرده می شود. چنان که طبرسی در مجمع البیان از کتاب «الایضاح» احمد زاهد نقل کرده است.[۲]
آیت الله معرفت در کتاب «علوم قرآنی» فهرستی از سوره های مکی و مدنی و ترتیب نزول آنها ارائه نموده که سوره های مکی آن به صورت زیر است. مطابق با توضیح ذکر شده در این کتاب، این فهرست در ترتیب سوره ها، طبق روایت ابن عباس و تکمیل آن مطابق روایت جابر بن زید، با تصحیح از روی نسخه های متعدد انجام گرفته است.[۳]
| نام سوره | شمار آیه ها | ترتیب نزول | محل نزول | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | سوره حمد | 7 | 5 | مکه |
| 2 | سوره بقره | 286 | 87 | مدینه |
| 3 | سوره آل عمران | 200 | 89 | مدینه |
| 4 | سوره نساء | 176 | 92 | مدینه |
| 5 | سوره مائده | 120 | 113 | مدینه |
| 6 | سوره انعام | 165 | 55 | مکه |
| 7 | سوره اعراف | 206 | 39 | مکه |
| 8 | سوره انفال | 75 | 88 | مدینه |
| 9 | سوره توبه | 129 | 114 | مدینه |
| 10 | سوره یونس | 109 | 51 | مکه |
| 11 | سوره هود | 123 | 52 | مکه |
| 12 | سوره یوسف | 111 | 53 | مکه |
| 13 | سوره رعد | 43 | 96 | مدینه |
| 14 | سوره ابراهیم | 52 | 72 | مکه |
| 15 | سوره حجر | 99 | 54 | مکه |
پانویس
- تاریخ یعقوبی، ج ۲، ص ۲۶ و ۳۵؛ الفهرست ابن ندیم، ص ۴۷-۴۳؛ تفسیر طبرسی، ج ۱۰، ص ۴۰۶-۴۰۵؛ شواهد التنزیل، ج ۲، ص ۳۱۱ به بعد؛ الاتقان، ج ۱، ص ۲۹-۲۲.
- علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۸۹.
- مجمع البیان، ج ۱۰ ص ۴۰۵.
- علوم قرآنی، محمد هادی معرفت، ص ۹۰.
منابع
- علوم قرآنی، محمد هادی معرفت
- تفسیر و مفسران، محمد هادی معرفت