مولفة قلوبهم

مفهوم شناسی

مفهوم لغوى واژه «المؤلّفة قلوبهم»

واژه «مؤلّفة» از ریشه لغوى «ألِفَ» گرفته شده و به معناى «آنَسَ به و أحبَّه، فهو آلِفٌ و الجمعُ اُلّاف» است. در روایت هم آمده است: «خیرُ المؤمنین من کان مألفة للمؤمنین»؛ بهترین مؤمنان کسى است که محل انس و الفت مؤمنان باشد. در لسان‌العرب نیز آمده است: «ألِفْتُ الشَّىءَ و ألِفْتُ فُلاناً إذا اَنسِتَ بِهِ و ألَّفْتُ بینهم تألیفاً إذا جمعتُ بینهم بعد تفرّق و ألَّفْتُ الشىءَ تألیفاً إذا وصلت بعضه ببعض و منه تألیفُ الکتاب.» پس «تألیف» در لغت به دو معنا آمده است: یکى ایجاد محبت و انس و دیگرى جمع کردن، که هر دو معنا بسیار به هم نزدیک است. در کتاب مجمع‌البحرین نیز «المؤلّفة قلوبهم» به کسانى اطلاق شده است که دل‌هایشان با محبت و احسان جذب مى‌شود.

تألیف قلوب از منظر قرآن

در قرآن کریم نیز به «تالیف قلوب»اشاره گردیده است ،آیه ای که به این موضوع پرداخته ، آیه «اصناف صدقات» است:

(إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاکِینِ وَالْعَامِلِینَ عَلَیْهَا وَ الْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَ فِی‌الرِّقَابِ وَالْغَارِمِینَ وَ فِی سَبِیلِ‌اللّهِ وَ ابْنِ‌السَّبِیلِ فَرِیضَةً مِنَ اللّهِ وَاللّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ.)(توبه: 60)

علّامه طباطبائى در تفسیر این آیه آورده‌اند: «المؤلّفة قلوبهم فهم الذین یؤلّف قلوبهم بإعطاء سهم من الزکاة لیسلموا او یدفع بهم العدو او یستعان بهم على حوائج الدین.»از نظر آقای طباطبایی سهم تألیف قلوب براى جذب کفّار به اسلام، دفع دشمنان، یا کمک گرفتن در سایر نیازهاى دینى از آنان است. این سهم مخصوص زمان پیامبر و یا حضور امامان نیست، بلکه در هر زمان، باید سهمى از زکات را به این امر اختصاص داد.

منابع:

انیس، ابراهیم. المعجم (به عربی). ج. ۱. دیگران. قاهره. ص. ۲۳.نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (رده)

محمدی ری شهری، محمد (۱۳۷۵). میزان الحکمه. ج. ۱. قم: دارالحدیث. ص. ۹۴.