خواجه ربیع
خواجه ربیع
ربیع بن خثیم عائذ بن عبدالله ابو زید الاسدی الثوری التمیمی الکوفی، مشهور به خواجه ربیع، از جمله عابدان، ادیبان، لغویان، مفسران، محدثان و افراد متعبد بوده است. وفات او را در سال ۶۳ هجری قمری ذکر کردهاند، اما تاریخ تولدش مشخص نیست. با توجه به اینکه او از مخضرمان بوده (یعنی دوران جاهلیت را درک کرده و در عصر اسلام نیز زیسته، ولی به مقام صحابی نرسیده است؛ چه اسلام را در زمان پیامبر پذیرفته باشد یا نه)، میتوان گفت عمر او بیش از ۷۶ سال بوده است؛ زیرا در سال ۶۳ هجری قمری درگذشته و از بعثت تا هجرت ۱۳ سال فاصله بوده، و چون او پیش از بعثت به دنیا آمده، این نتیجه حاصل میشود.
خواجه ربیع یکی از چهار یار باتقوای امیرالمؤمنین علی(علیهالسلام) و از زهاد ثمانیه به شمار میآید. ابنداوود مینویسد: «ربیع بن خثیم از یاران علی(علیهالسلام) و از زاهدان ستوده است. فضل بن شاذان نیز او را از اصحاب امیرالمؤمنین(علیهالسلام) دانسته و او را زاهد پرهیزکاران معرفی کرده است. وی نام خواجه ربیع را حتی پیش از اویس قرنی ذکر میکند که این امر برای اثبات شیعه بودن او کافی است. ابنداوود نیز او را در شمار زاهدان ممدوح آورده است.»
در منابع رجالی درباره خواجه ربیع بحثهای مفصلی مطرح شده که برخی در وثاقت و ایمان کامل او تردید کردهاند. در کتاب «تنقیحالمقال» پاسخهای مستدل و متقنی به این شبهات داده شده که به دلیل تخصصی بودن، از ذکر آنها صرفنظر میشود. نویسنده پس از پاسخ به این شبهات، در بازنگری کتابش مینویسد:
«پس از نگارش مطالب فوق، به نکاتی دست یافتم که وثاقت ربیع را بهطور دقیق تأیید میکند. از جمله اینکه شیخ بهایی گفته است: خواجه ربیع نزد امیرالمؤمنین علی(علیهالسلام) جایگاه و تقرب ویژهای داشت. زمانی که لشکر اسلام برای جهاد با کفار به خراسان آمد، ربیع همراه لشکریان بود و پس از آن در خراسان اقامت گزید و همانجا درگذشت.»[۱]
- ↑ «خواجه ربیع». نسیم رضوان.