اندلس
اَندُلُس منطقهای در جنوب اسپانیا بود که در سال ۹۲ هجری قمری توسط مسلمانان فتح شد و تا سال ۸۹۸ هجری قمری بهعنوان مرکز تمدن اسلامی و علوم و فرهنگ شناخته میشد. این منطقه شاهد رونق معماری، کشاورزی و آموزش بود و تمدن اسلامی از طریق آن به اروپای غربی انتقال یافت. سقوط غرناطه به دست مسیحیان، پایان حکومت اسلامی در اندلس را رقم زد.
موقعیت جغرافیایی
اَندُلُس منطقهای در جنوب اسپانیا است که در کنار دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس واقع شده و مساحتی برابر با ۸۷٬۵۷۰ کیلومتر مربع دارد. این منطقه شامل هشت ولایت است و رودخانه وادیالکبیر آن را آبیاری میکند. همچنین رشتهکوههای سیرا مورنا و سیرا نوادا در این ناحیه قرار دارند. در آثار جغرافیدانان مسلمان، واژه «اندلس» یا «جزیره اندلس» به کل شبهجزیره ایبری، شامل اسپانیا و پرتغال امروزی، اطلاق میشده است.[۱]
فتح اندلس توسط مسلمانان
در سال ۹۲ هجری قمری، نیروهای مسلمان به فرماندهی طارق بن زیاد، یکی از فرماندهان موسی بن نصیر، این منطقه را فتح کردند و پس از آن بر بخش عمده شبهجزیره ایبری مسلط شدند. در آغاز، این سرزمین توسط حاکمانی که از دمشق فرستاده میشدند اداره میگردید. در سال ۱۳۸ هجری قمری، عبدالرحمن اول، از نوادگان هشام خلیفه اموی، خود را امیر اندلس اعلام کرد و به این ترتیب، سلسله امویان اندلس تأسیس شد. حکومت امویان در این منطقه تا سال ۴۲۲ هجری قمری ادامه داشت.[۲]
پس از آن، حکومتهای محلی متعددی شکل گرفت که موجب تفرقه در میان مسلمانان شد و در نتیجه، فشار مسیحیان برای بازپسگیری این سرزمین افزایش یافت. از سال ۴۷۹ هجری قمری، مرابطون، که فرمانروایان بربر شمال آفریقا بودند، به کمک حکومتهای محلی آمدند و رفتهرفته بر اسپانیا مسلط شدند. در قرن ششم هجری، موحدون جایگزین مرابطون شدند و تا سال ۶۰۹ هجری قمری بر اسپانیا حکومت کردند. پس از این دوره، تنها حکومت اسلامی باقیمانده در اسپانیا، امارت غرناطه بود که تا سال ۸۹۸ هجری قمری پابرجا ماند. در این سال، غرناطه به دست مسیحیان سقوط کرد و حکومت اسلامی اندلس به پایان رسید.[۳]
در دوره حکومت مسلمانان، اندلس به مرکزی برای نشر تمدن اسلامی تبدیل شد. این منطقه شاهد رونق شهرسازی، کشاورزی، صنایع پیشرفته و معماری باشکوه بود. نمونه بارز این معماری، قصر الحمراء در غرناطه است. مساجد و مدارس این منطقه نیز در تاریخ به عنوان نمادهای تمدن اسلامی شناخته میشوند. تمدن اسلامی و بخش قابل توجهی از علوم و ادبیات یونان از طریق اسپانیا به اروپای غربی منتقل شد. دانشمندان مسلمان اندلس نیز نقش برجستهای در گسترش علوم و فرهنگ اسلامی ایفا کردند.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «اندلس». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.