انفاق
انفاق در لغت به معنای خرج کردن مال است و در اصطلاح دینی، به مصرف رساندن اموال در راه خدا و کمک به نیازمندان گفته میشود. این مفهوم در قرآن و احادیث بهعنوان یکی از اصول اخلاقی و دینی مورد تأکید قرار گرفته است. علی بن ابیطالب و سایر امامان نیز بر فضیلت انفاق و جایگاه آن در رشد معنوی تأکید کردهاند. قرآن کریم، انفاق را سبب افزایش برکت و پاداش الهی دانسته و آن را یکی از ویژگیهای پرهیزکاران معرفی میکند.
در لغت به معنای خرج کردن و تهیدست شدن است. در برخی منابع عربی آمده است: «أنفق افتقر، ذهب ماله»، یعنی کسی که انفاق کند، ممکن است دارایی خود را از دست بدهد. علی بن ابیطالب در این باره میگوید: «المال تنقصه النفقه و العلم یزکو علی الإنفاق»، یعنی مال با هزینه کردن کاهش مییابد، اما دانش با بخشش و انفاق رشد میکند.
در اصطلاح دینی، انفاق به خرج کردن مال در راه خدا و رساندن آن به نیازمندان، چه به صورت واجب و چه مستحب، گفته میشود. در متون اسلامی تأکید زیادی بر این امر شده است. در قرآن آمده است:
- «الذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلاة و مما رزقناهم ینفقون» (بقره: ۳)؛ پرهیزکاران کسانی هستند که به غیب ایمان دارند، نماز را برپا میدارند و از آنچه روزیشان کردهایم، انفاق میکنند. - «قل لعبادی الذین آمنوا یقیموا الصلاة و ینفقوا مما رزقناهم سرًّا و علانیة» (ابراهیم: ۳۱)؛ ای محمد! به بندگان مؤمنم بگو که نماز را به پا دارند و از آنچه روزیشان کردهایم، پنهان و آشکار انفاق کنند. - «و ما أنفقتم من شیء فهو یخلفه و هو خیر الرازقین» (سبأ: ۳۹)؛ هر آنچه را که در راه خدا انفاق کنید، خداوند جایگزین آن خواهد کرد، و او بهترین روزیدهندگان است. - «مثل الذین ینفقون أموالهم فی سبیل الله کمثل حبة أنبتت سبع سنابل فی کل سنبلة مائة حبة» (بقره: ۲۶۱)؛ کسانی که اموال خود را در راه خدا خرج میکنند، همچون دانهای هستند که هفت خوشه برویاند و در هر خوشه صد دانه باشد، و خداوند به هر کس که بخواهد، بیشتر میبخشد. - «الذین ینفقون أموالهم باللیل و النهار سرًّا و علانیة فلهم أجرهم عند ربهم و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» (بقره: ۲۷۴)؛ کسانی که دارایی خود را در شب و روز، پنهان و آشکار در راه خدا صرف میکنند، پاداششان نزد پروردگارشان محفوظ است و ترس و اندوهی بر آنان نخواهد بود.
در احادیث نیز به انفاق توصیه شده است. از پیامبر اسلام نقل شده است که فرمود: «سه خصلت است که در هر که باشد، همه خوبیها را در خود جمع کرده است: انفاق در زمان تنگدستی، انصاف با دیگران، و سلام کردن به عموم مردم.» علی بن ابیطالب نیز فرمود: «مال خود را در راه خدا انفاق کنید، زیرا انفاقکننده مانند مجاهد در راه خداست. کسی که به جایگزینی مال از سوی خدا ایمان دارد، دستش همیشه در بخشش باز است.»
از علی بن حسین روایت شده است که او قند و بادام را دوست داشت و این دو را بیشتر به نیازمندان انفاق میکرد. هنگامی که علت را از او پرسیدند، فرمود: «لن تنالوا البر حتی تنفقوا مما تحبون» (آل عمران: ۹۲)؛ یعنی به نیکی نمیرسید مگر آنکه از چیزهایی که دوست دارید، انفاق کنید. همچنین، علی بن موسی الرضا به فرزندش محمد بن علی جواد گفت: «انفق ولا تخش من ذی العرش اقتاراً»؛ انفاق کن و از کم شدن مال در پیشگاه پروردگار هراس نداشته باش.[۱]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «انفاق». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.