سید محمدعلی ابطحی

سیدمحمدعلی ابطحی
پرونده:Photo taken during Iranian oral history (abtahi) project by Hossein Dehbashi uploaded by Mardetanha (51) (cropped).jpg ابطحی در حال مصاحبه با حسین دهباشی
مشاور رئیس‌جمهور
دوره مسئولیت ۱۳۸۳ – ۱۳۸۴
رئیس‌جمهور	سید محمد خاتمی
معاون امور حقوقی و مجلس رئیس‌جمهور
دوره مسئولیت ۱۳۸۰ – ۱۳۸۳
رئیس‌جمهور	سید محمد خاتمی
پس از	محمدعلی صدوقی
پیش از	مجید انصاری
رئیس دفتر رئیس‌جمهور
دوره مسئولیت ۱۳۷۶ – ۱۳۸۰
رئیس‌جمهور	سید محمد خاتمی
پس از	محسن هاشمی رفسنجانی
پیش از	سید علی خاتمی
معاون برون‌مرزی سازمان صداوسیما
دوره مسئولیت ۱۳۶۸ – ۱۳۶۸
پس از	سیدمحسن نبوی
پیش از	شعبان شهیدی مؤدب
اطلاعات شخصی
زاده	۷ بهمن ۱۳۳۸ ‏(۶۵ سال) مشهد، ایران
حزب سیاسی	مجمع روحانیون مبارز
همسر(ان)	فهیمه موسوی‌نژاد
فرزندان	۳
پدر	سید حسن ابطحی
هیئت دولت	دولت هفتم دولت هشتم
وبگاه	وبگاه رسمی

سیدمحمدعلی ابطحی (زادهٔ ۷ بهمن ۱۳۳۸) سیاستمدار اصلاح‌طلب و روحانی شیعه ایرانی است که هم‌اکنون به‌عنوان رئیس مؤسسه بین‌المللی گفتگوی ادیان فعّالیت می‌کند و از اعضای شورای مؤسس و مرکزی مجمع روحانیون مبارز است.

وی پس از ۳ سال اقامت در لبنان به عنوان نماینده سازمان صدا و سیما به ستاد انتخاباتی ریاست جمهوری پیوست و در دولت هفتم (سید محمد خاتمی) ریاست دفتر رئیس‌جمهور را برعهده گرفت، در دولت هشتم در فاصله سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۳ بعنوان معاون امور حقوقی و مجلس رئیس‌جمهور فعالیت می‌کرد و از ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴ نیز مشاور رئیس‌جمهور بود.

زندگی‌نامه

سید محمدعلی ابطحی در ۷ بهمن ۱۳۳۸ در شهر مشهد زاده شد. او که در خانواده‌ای روحانی متولد شده بود،‌ پس از گذراندن دوره ابتدایی، به تحصیلات علوم دینی روی آورد. او موفق شد تا سال ۱۳۵۵ به مقطع درس خارج فقه برسد. به گفته خودش، سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد (دایی سید محمدعلی ابطحی) و علی شریعتی از تأثیرگذران بر وی بودند. او شاگردی سید علی خامنه‌ای و سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد را نیز کرده و به زبان عربی مسلط است. پدر سید محمدعلی ابطحی، سید حسن ابطحی، از روحانیون سرشناس مشهدی بود که کتاب‌های متعهدی در موضوع مهدویت نگاشته و به همین خاطر، جوایزی بین‌المللی نیز کسب نموده بود.

وی در اواخر سال ۱۳۵۷ با دختر عمه‌اش، فهیمه موسوی‌نژاد، دختر سید محمد موسوی‌نژاد، ازدواج کرد و حاصل ازدواج آن‌ها، سه دختر به نام‌های فائزه، فاطمه و فریده است.

بازداشت در فعالیت‌های قبل از انقلاب اسلامی

به گفته خود ابطحی، او فعالیت‌های سیاسی‌اش را از ۱۵ سالگی با پخش اعلامیه بر علیه حکومت پهلوی شروع کرد. همین اقدام او سبب شد تا به خاطر سرقت یک ماشین تحریر از یک گروه سیاسی، توسط ساواک دستگیر شود. او به خاطر اینکه به سن قانونی نرسیده بود، آزاد شد. او فعالیت‌های سیاسی‌اش را در سال‌های بعد با منبر ادامه داد تا آنکه مجدد در سال ۱۳۵۷ بازداشت و به زندان اوین منتقل شد و ۲۰ روز را در حبس گذراند. کمی بعد با اتفاقات ۱۷ شهریور ۱۳۵۷، او نیز آزاد شد.

مسئولیت‌ها در جمهوری اسلامی

ابطحی به دلیل سوابق انقلابی و فعالیت‌های آماتور فرهنگی و هنری در قبل از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ مدیر برنامه‌های صداوسیمای مشهد شد. او در سال ۱۳۶۰ به قم مراجعت کرد و هدف او تحصیل بود. وی در دوران تحصیل، به درس حسینعلی منتظری، محمدرضا گلپایگانی و جواد تبریزی می‌رفت. وی بعدا در سال ۱۳۶۱ به سمت مدیرکل صداوسیمای بوشهر و شیراز رسید، و در سال ۱۳۶۲ از شیراز به تهران منتقل و به عنوان مدیر رادیو ایران منصوب گردید. به گفته خودش، او در دوران حضور در رادیو، شبکه‌های رادیویی قرآن، جبهه و دریا را راه‌اندازی کرد. ابطحی تا سال ۱۳۶۷ در این سمت باقی‌ماند و بعد از آن در همین سال به سمت معاونت برون مرزی صداسیما رسید.

و بعد از آن در دوره ریاست سید محمد خاتمی بر وزارت ارشاد به معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب شد. او این سمت را تا زمان استعفای سید محمد خاتمی برعهده داشت و با استعفای خاتمی در ۵ مرداد ۱۳۷۱، او نیز استعفا نمود و به صداوسیما بازگشت.

در دوران ریاست علی لاریجانی بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران وی به عنوان نماینده صداوسیما در بیروت آغاز به کار کرد؛ و در انتخابات ریاست‌جمهوری ایران بیروت را رها کرد و به ستاد انتخاباتی سید محمد خاتمی پیوست و در تاریخ ۱۳۷۶/۴/۱۹ به عنوان ریاست دفتر رئیس‌جمهور انتخاب شد. پس از انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۰) در تاریخ ۱۳۸۰/۶/۱۱ به سمت معاون امور حقوقی و مجلس رئیس‌جمهور انتخاب گردید. پس از انتخابات مجلس هفتم پس از سه بار استعفاء در تاریخ ۱۳۸۳/۷/۲۱ استعفایش مورد قبول رئیس‌جمهور قرار می‌گیرد و حکم مشاور رئیس‌جمهوری را دریافت می‌کند. او بعدها با همکاری همسرش، موسسه گفتگوی ادیان را در ایران راه‌اندازی کرد.

وی همچنین از روز تأسیس مجمع روحانیون مبارز، عضو شورای مؤسس و مرکزی آن بوده است.

ابطحی در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، بر خلاف سید محمد خاتمی که حامی میرحسین موسوی بود، به ستاد مهدی کروبی پیوست. ابطحی پس از اعلام نتایج این انتخابات،‌ به آرای کم مهدی کربی واکنش نشان داد و آن را متفاوت با تخمین‌ها و تحلیل‌های ستاد انتخاباتی کروبی دانست. او در اظهاراتی مدعی شد که تعداد پایین آرای کروبی با توجه به آرای تضمین‌شده در میان اقوام و اقلیت‌ها، منطقی نبوده و باعث بهت و حیرت کروبی، هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی شده است. او همچنین مدعی شد که ستاد کروبی به کمبود تعرفه، نرساندن تعرفه به حوزه‌های رای‌گیری، بیرون کردن ناظران در برخی حوزه‌ها و سرعت بالا در اعلام نتایج انتخابات اعتراض خواهد داشت. ابطحی همچنین در اظهاراتی مدعی شد که برخی صندوق‌ها از پیش پر شده بودند.

بازداشت در سال ۱۳۸۸

وی در تاریخ ۲۶ خرداد ۱۳۸۸ در پی مناقشات مربوط به رویدادهای پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۸۸ در منزل خود بازداشت شد. او روز قبل از بازداشت، در راهپیمایی مسالمت‌آمیز معترضان به نتایج انتخابات در تهران، حاضر شده بود.

حکم دستگیری وی توسط سعید مرتضوی قبل از برگزاری انتخابات صادر شده بود. به عقیده خود او، بازداشتش در سال ۱۳۸۸، یک انتقام‌گیری سیاسی از جریانی سیاسی بود که انتخابات بهانه آن بود. خود او در اظهاراتی پس از آزادی‌اش گفته بود که توسط مرتضوی به اعدام و پرونده‌سازی تهدید شده بود. بعدها ابطحی مدعی شد که حکم اعدام وی به او نمایش داده شده و یک مرتبه برای او اعدام نمایشی نیز اجرا شده است.

او در دوران بازداشتش، چند مرتبه وبلاگ خود را از داخل زندان بروزرسانی کرد و از خود در زندان عکس‌هایی منتشر نمود که با واکنش‌ها و تردیدهایی همراه بود. برخی گمانه‌زنی کردند که او در یک خانه امن و برخوردار از امکاناتی چون اینترنت نگهداری می‌شود. با این همه،‌ منابع تاکید داشتند که او در زندان اوین و در یک سوئیت نگهداری می‌شد و در همان سوئیت، پذیرای خانواده خود در یک ملاقات بوده است.

محاکمه

ابطحی به همراه چند تن از فعالان سیاسی، روز شنبه ۱۰ مرداد ۱۳۸۸ در سالن اجتماعات اداره کل دادگستری تهران، در اولین جلسهٔ محاکمه متهمان حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ ایران حضور یافت. او در کنار صد تن دیگر از متهمان مورد محاکمه گروهی قرار گرفت.

به گزارش بعضی منابع، در تنظیم اتهام‌های ابطحی، به نوشته‌های وی در وبلاگ شخصی‌اش، شرکت در راهپیمایی مشهور ۲۵ خرداد، شرکت در جلسه مجمع روحانیون و همچنین مصاحبه با تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی استناد شده است. در نهایت ابطحی در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۸۸، با اتهام‌های توهین به رئیس‌جمهوری، فعالیت تبلیغاتی علیه نظام جمهوری اسلامی، اخلال در نظم عمومی از طریق شرکت در تجمع غیرقانونی و نگهداری اسناد طبقه‌بندی شده، محاکمه و به شش سال حبس تعزیری محکوم شد.

وی در یکی از جلسات دادگاه، میرحسین موسوی را دچار توهم تقلب دانست و همراهی سید محمد خاتمی را با موسوی، خائنانه خواند. وی هم‌چنین اکبر هاشمی رفسنجانی را متهم به انتقام از محمود احمدی‌نژاد و سید علی خامنه‌ای کرد. او در مجموع جلسات دادگاه،‌ از مواضع اصلاح‌طلبانه خود عقب‌نشینی نمود و مدعی شد که تا پیش از این اشتباه می‌کرده است.

دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام با صدور بیانیه‌ای با رد سخنان ابطحی آن را از اساس کذب محض خوانده و افزود معلوم نیست در چه شرایط و ملاحظاتی این سخنان بیان شده است. او بعدها مدعی شد که سخنانی که در دادگاه گفته است، از روی اجبار و برای نگفتن سخنانی بدتر بر علیه سید محمد خاتمی بوده است.

آزادی

ابطحی در تاریخ ۱ آذر ۱۳۸۸ با سپردن وثیقه ۷۰۰ میلیون تومانی، بعد از گذراندن ۵ ماه و ۷ روز حبس در زندان اوین، به صورت موقت آزاد شد. پس از آزادی، زهرا رهنورد، میرحسین موسوی، سید محمد خاتمی و مهدی کروبی در منزلش به دیدار او رفتند. آزادی او کمی بعد از پخش اعترافات تلویزیونی او بر علیه خودش بود.

پس از آزادی

در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۸۹ پس از مراسم یادبود میرزا جواد تهرانی، در شهر ری، گروهی لباس شخصی به ابطحی حمله کردند و وی را مورد ضرب و شتم قرار دادند. خودرو ابطحی در این حمله آسیب دید و ابطحی با گاز اشک‌آور مورد حمله قرار گرفت. به گفته خود او، در این حمله با چاقو، کابل، و سلاح گرم به او حمله شده بود. در نهایت او توانست از این صحنه بگریزد و بعدها عکس‌هایی از خودروی آسیب‌دیده خود در رسانه‌ها منتشر کرد. وی در اعتراض به این اقدام،‌ نامه‌ای اعتراضی نیز به رئیس قوه قضائیه وقت نوشت.

ابطحی بعد از آزادی، برای اولین بار در سال ۱۳۹۶ به صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران راه یافت و توانست در شبکه افق، در مقابل علیرضا زاکانی، پشت میز مناظره بنشیند. این برنامه در آبان همان سال پخش شد. در سال ۱۳۹۸ نیز ابطحی به آنتن زنده شبکه تهران راه یافت.

ابطحی در خرداد ۱۳۹۷ و در مراسم افطاری رهبر جمهوری اسلامی با کارگزاران و مقامات نظام، پس از سال‌ها، بار دیگر به بیت رهبری دعوت شد و در این مراسم حضور یافت. وی‌ همچنین در افطار سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور وقت جمهوری اسلامی در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱ نیز در شرکت کرد. ابطحی در دیدار خامنه‌ای در سال ۱۴۰۳ نیز حضور داشت.

او در سال ۱۴۰۰ خبر از ممنوع‌الخروجی و ضبط گذرنامه‌اش، بدون ارائه دلیل مشخصی برای این اقدام داد. با این همه وی در سال ۱۴۰۳ یک سفر زیارتی به عراق داشته است.

در سال ۱۴۰۳، سرقت موبایل ابطحی در خیابان که به جراحت‌هایی در سر و درست و سینه او انجامید، تیتر بسیاری از خبرگزاری‌ها شد.

واکنش‌ها به بازداشت

بازداشت تعداد زیادی از فعالین سیاسی در جریان انتخابات سال ۱۳۸۸ مورد توجه بسیاری از رسانه‌ها و افراد قرار گرفت. کسانی چون هاشمی رفسنجانی، رئیس مجمع تشخصی مصلحت نظام در ان دوران، با شرکت در نماز جمعه،‌ در سخنرانی‌ای خواستار آزادی آن افراد شد. سید محمد خاتمی نیز به وضع بازداشتی‌ها اعتراض نمود. میرحسین موسوی و مهدی کروبی نیز با غیراخلاقی و غیرقانونی خواندن وضعیت بازداشتی‌ها و اعتراف‌گیری از آنان، نامه‌های اعتراضی نوشتند. شخصیت‌های مذهبی همچون یوسف صانعی و حسینعلی منتظری نیز به پخش و کیفیت گرفتن اعترافات متهمان از جمله ابطحی، اعتراض کردند و اعترافاتی که به وسیله فشارهای روحی و جسمی گرفته شده، "بی ارزش و غیر شرعی" خواندند.

سمت‌های رسمی

• ۱۳۵۸: مدیر صداوسیمای مرکز مشهد
• ۱۳۶۱: مدیرکل صداوسیمای بوشهر و شیراز
• ۱۳۶۲: مدیر رادیو ایران
• ۱۳۶۷: معاونت برون‌مرزی صدا و سیما ایران
• ۱۳۶۷: معاونت امور بین‌الملل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
• ۱۳۷۳: نماینده صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران در بیروت
• ۱۳۷۶: رئیس دفتر رئیس‌جمهور
• ۱۳۸۰: معاون حقوقی و پارلمانی رئیس‌جمهور
• ۱۳۸۳: مشاور رئیس‌جمهور

آثار

سید محمدعلی ابطحی، در مصاحبه‌های متعددی شرکت داشته و آثاری نیز از او منتشر شده است. او دیدگاه‌های سیاسی‌اش را در مقالات و یادداشت‌هایش منتشر می‌کرد و با رسانه‌های داخلی و خارجی مصاحبه می‌نمود. او همچنین در چندین سمینار شرکت داشته و به سخنرانی پرداخته است. او همچنین به وبلاگ‌نویسی علاقه‌مند است و بیشتر یادداشت‌هایش را در وبلاگ شخصی خود منتشر می‌کند.

کتاب‌ها

از جمله آثار تألیفی سید محمدعلی ابطحی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. «دیالوگ با اندیشمندان مسیحی (دین در جهان معاصر)» کتابی مشتمل بر پنج گفت و شنود با علما و متفکران مسیحی لبنان درباره گفت و گوی بین الادیانی.
2. «تدبیر و تحمل»
3. «الاحقر فداتون»
4. «برای دلم؛ یادداشت‌های شخصی سید محمدعلی ابطحی»
5. «بی نقاب»
6. «ما باختیم؛ وب‌نوشت‌های ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۴»
7. «هاله هسته‌ای»
8. «به دنبال لبخندت آمده‌ام»
9. «از کرونا و دیگر شیاطین»
10. «گذر خان»، یک رمان داستانی
11. «این‌جا کسی باور نمی‌کند»، یک رمان داستانی که هرگز مجوز نشر نگرفت.

پانویس

منابع

مکتوب

• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۷۹). دیالوگ با اندیشمندان مسیحی. تهران: طرح نو.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۸۴). بی نقاب. تهران: چالش.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۸۳). برای دلم؛ یادداشت‌های شخصی سید محمدعلی ابطحی. تهران: چالش.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۴۰۲). گذر خان. تهران: هیلا. شابک ۹۷۸۶۲۲۶۶۶۲۳۴۵.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۹۹). از کرونا و دیگر شیاطین. تهران: روزنه. شابک ۹۷۸۶۲۲۲۳۴۲۰۳۶.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۹۸). به دنبال لبخندت آمده‌ام. تهران: کتاب آبان. شابک ۹۷۸۶۲۲۶۰۲۵۲۶۳.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۹۷). هاله هسته‌ای. تهران: نشر ثالث. شابک ۹۷۸۶۰۰۴۰۵۱۹۷۲.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۹۳). الاحقر فداتون. تهران: لوح فکر. شابک ۹۷۸۹۶۴۸۵۷۸۳۷۹.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۸۳). تدبیر و تحمل. تهران: لوح فکر. شابک ۹۷۸۹۶۴۸۵۷۸۰۰۳.
• ابطحی، سید محمدعلی (۱۳۹۶). ما باختیم. تهران: نشر روزگار. شابک ۹۷۸۹۶۴۳۷۴۷۲۵۱.

آنلاین

• انصاف‌نیوز (۲۵ دی ۱۳۹۵). «خاطرات ابطحی از هاشمی رفسنجانی». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۵ دی ۱۴۰۰). «ابطحی و رمضان‌زاده: بی حکم ممنوع الخروجیم!». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۶ فروردین ۱۴۰۳). «تغییر چهره‌ی ابطحی پس از موبایل‌ربایی». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۳ فروردین ۱۴۰۳). «گزارش موبایل‌ربایی از ابطحی». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۱۶ فروردین ۱۴۰۳). «روایت ابطحی از حاشیه‌های دیدار امشب رهبری». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۱). «ابطحی: در افطار آقای رئیسی چه گذشت». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۴ خرداد ۱۳۹۷). «حس خوب ابطحی از حضور در افطاری رهبری». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۱۲ آبان ۱۳۹۶). «اولین حضور یک زندانی سیاسی ۸۸ در تلویزیون». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۲۸ فروردین ۱۳۹۸). «مصاحبه‌ی ابطحی با برنامه «اختیاریه» شبکه ۵». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• انصاف‌نیوز (۲۹ اسفند ۱۳۹۴). «تحلیلی درباره ی پدر محمدعلی ابطحی». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۴ شهریور ۱۳۸۸). «وبلاگ ابطحی از زندان به روز شد». bbc.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۲۳ خرداد ۱۳۸۸). «کروبی: نتایج انتخابات مضحک و شگفت است». bbc.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۱۰ مرداد ۱۳۸۸). «دفتر هاشمی رفسنجانی 'اعترافات' ابطحی را تکذیب کرد». bbc.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۱۰ مرداد ۱۳۸۸). «محاکمه بازداشت شدگان حوادث ایران آغاز شد». bbc.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۱ آذر ۱۳۸۸). «محمد علی ابطحی آزاد شد». bbc.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• پارسینه (۲ آذر ۱۳۸۸). «دیدار خاتمی و کروبی با ابطحی بعد از آزادی از زندان+ اولین پست وبلاگ بعد از آزادی». parsine.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• پایگاه خبری جماران. «زندگی نامه محمدعلی ابطحی». jamaran.news. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• پایگاه خبری شعار سال (۲۳ فروردین ۱۴۰۲). «محمدعلی ابطحی: من را به دروغ برای اعدام آماده کردند». shoaresal.ir. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• جهان‌نیوز (۲۸ آذر ۱۳۸۸). «دیدار میرحسین موسوی با ابطحی». jahannews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرآنلاین (۱۰ مرداد ۱۳۸۸). «ابطحی: همراهی موسوی توسط خاتمی خائنانه بود». khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری ایسنا (۱۲ بهمن ۱۴۰۱). «مسائل روحانیت به روایت ابطحیِ رُمان‌نویس». isna.ir. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری مهر (۱ آذر ۱۳۸۸). «جزئیاتی از آزادی محمد علی ابطحی». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• دویچه وله (۳ آبان ۱۳۸۸). «محمد علی ابطحی به ۶ سال زندان محكوم شد». dw.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• شبکه شرق (۲۰ اسفند ۱۴۰۲). «درباره سال 88 نمی‌خواهم حرف بزنم». sharghdaily.com. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.
• وب‌نوشت. «معرفی اينترنتی خودم». webneveshteha.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ ژوئن ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۶ اسفند ۱۴۰۳.