زکات
مفهوم و اهمیت آن در اسلام
زکات یکی از ارکان اصلی دین اسلام است که در قرآن کریم و حدیث نبوی بارها بر آن تاکید شده است. این فریضه مالی، به معنای پرداخت قسمتی از دارایی فرد به فقرا و نیازمندان است و به نوعی، ابزاری برای کاهش فقر و برقراری عدالت اجتماعی در جامعه اسلامی محسوب میشود. زکات به عنوان یک عمل عبادی، علاوه بر اثرات دنیوی، در آخرت نیز برای فرد پاداشهایی در پی دارد.
مفهوم زکات
زکات در لغت به معنای «پاکیزگی» و «افزایش» است. این مفهوم به این معناست که مال فرد با پرداخت زکات پاک میشود و موجب برکت و رشد مالی او میشود. در اصطلاح شرعی، زکات به معنای اختصاص درصدی از مال به نیازمندان است که میزان آن معمولاً ۲.۵٪ از داراییهای نقدی و سرمایهای است که فرد در طول یک سال نگه داشته است.
اهمیت زکات در اسلام
اسلام، زکات را نه تنها به عنوان یک تکلیف دینی بلکه به عنوان ابزاری برای اصلاح جامعه و تقویت همبستگی میان افراد جامعه میداند. پرداخت زکات به افراد نیازمند، بهویژه فقرا و یتیمان، موجب کاهش فاصلههای طبقاتی و ایجاد یک جامعه متوازن و عادلانه میشود. در قرآن کریم، زکات به عنوان یکی از ویژگیهای مومن حقیقی ذکر شده است:
"و آنها که در اموالشان حق معینی برای نیازمندان و مسافران قائل هستند." (الذاریات: 19)
شرایط و موارد واجب زکات
برای پرداخت زکات، شرایط خاصی وجود دارد. ابتدا، فرد باید صاحب مال معینی باشد و آن مال باید به اندازه مشخصی برسد که معمولاً به آن "نصاب" گفته میشود. همچنین، برای پرداخت زکات، باید سال هجری قمری بر آن مال بگذرد. تنها داراییهای معینی مانند پول نقد، طلا و نقره مشمول پرداخت زکات هستند.
علاوه بر مال نقدی، زکات شامل مواردی مانند محصولات کشاورزی، دامها، طلا و نقره، و سایر داراییهایی است که فرد در اختیار دارد. بهویژه در مورد کشاورزی، زکات بر محصولات کشاورزی که به دست میآید، بسته به نوع محصول، متفاوت است. زکات در این موارد باید به مقدار معینی از محصول تعلق گیرد که مطابق با فتوای مختلف علما متغیر است.
اثرات اجتماعی و فردی زکات
پرداخت زکات نه تنها بر رشد فردی اثر دارد بلکه بر جامعه نیز تاثیرات عمیقی میگذارد. از نظر فردی، پرداخت زکات موجب افزایش تواضع، کاهش حب دنیا و تقویت حس مسئولیت اجتماعی در فرد میشود. از منظر اجتماعی، این فریضه به توزیع عادلانهتر ثروت کمک میکند و موجب میشود که افراد غنی نسبت به فقرای جامعه احساس مسئولیت کنند.[۱]
منابع
- ↑ حداد عادل، غلامعلی (۱۳۹۵). «ری - زیارات». دانشنامه جهان اسلام جلد 21 (ری - زیارت) (9 صفحه - از 470 تا 478). به کوشش صادقی فدکی ، سید جعفر. تهران: بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.