ابناعلم
ابوالقاسم علی بن حسن علوی مشهور به ابناعلم (درگذشته ۳۷۴ ق)، منجم و ریاضیدان مسلمان برجسته سده چهارم هجری، در بغداد تحصیل کرد و در دربار عضدالدوله دیلمی نقش مشاور داشت. پس از کنارهگیری از سیاست، زیجهای مهمی تألیف کرد که تا سده هفتم مرجع منجمان بود. وی در ۳۷۴ ق هنگام بازگشت از حج درگذشت.
زندگی
ابوالقاسم علی بن حسن علوی، مشهور به ابناَعلَم، منجم و ریاضیدان برجسته سده چهارم هجری بود. وی از نوادگان جعفر بن ابیطالب دانسته شده و در بغداد به فراگیری علوم پرداخت. پس از تحصیل، به دربار عضدالدوله دیلمی پیوست و نزد او جایگاه علمی و سیاسی مهمی یافت، بهگونهای که عضدالدوله در امور حکومتی از رأی و مشورت او بهره میگرفت.[۱]
با مرگ عضدالدوله، جانشین او صمصامالدوله احترام شایستهای برای ابناعلم قائل نشد. در پی آن، وی کنارهگیری کرد و به تألیف آثار علمی خود، بهویژه زیجها، پرداخت. جمالالدین قَفطی در کتاب خود یادآور شده که زیج ابناعلم تا قرن هفتم هجری (بین ۵۶۸ تا ۶۴۶ ق) مورد اعتماد منجمان بوده است. همچنین شَهرزوری تقویم مربوط به سیاره مریخ در زیج ابن اعلم را دقیقترین و معتبرترین دانسته است. نقل است که بر اثر مطالعات زیاد و اشتغال پیوسته، دچار اختلالی ذهنی شد و در همان حال، نسخهای از زیج خود را به رود دجله افکند. با این حال، دانشمندان همعصر، مطالب آن را از نسخههای پیشنویس و گاه ناقص، نقل و بازسازی کردند. ابن اعلم در سال ۳۷۴ ق، در مسیر بازگشت از حج، در منطقه عسیله و در روز یکشنبه هشتم محرم، درگذشت.[۲]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «ابناعلم». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.