زیدیه در ایران

میراث زیدیه ایران

از قرن سوم هجری / نهم میلادی تا اواخر قرن ششم هجری / دوازدهم میلادی، مراکز مهم فکری زیدیه در شمال ایران یعنی طبرستان، دیلمان و گیلان در نواحی خزری ، همچنین ری در روزگار آل بویه و پس از آن و بیهق در خراسان بوده است. بتدریج جوامع زیدی ایران در معرض زوال قرار گرفتند و عمده میراث مکتوب آنها دیگر روایت و منتقل نگردید. اگر اتقال گسترده ادبیات مکتوب دینی زیدیه از ایران به یمن در چی یکپارچگی سیاسی زیدیان خزری و یمنی که در اواخر قرن پنجم هجری / یازدهم میلادی رخ داد، نبود، تقریبا تمام میراث مکتوب زیدیان ایرانی از میان می رفت. در پی مرگ امام یمنی، المنصور بالله در 614/1217 که در روزگار او انتقال فرهنگی از ایران به یمن به اوج خود رسید، روابط میان جوامع زیدیان ایرانی و یمن بی اندازه ناچیز و اندک شد و انتقال منابع مکتوب از ایران که اکنون جای نواحی شمال ایران را به عنوان مرکز فکری زیدیه گرفته بود، به کلی متوقف شد.

د . این مطلب که سنت آموزشی و تعلیمی زیدیه در ایران دست کم تا قرن دهم هجری / شانزدهم میلادی ادامه داشته است به واسطه مدارک پراکنده گواهی دهنده ای بر سنت تعلیمی زیدیه در قرن نهم/ پانزدهم و دهم هجری/ شانزدهم مورد تایید است. همچنین شماری نسخ خطی کتابت شده در جوامع زیدی خزری میان قرن هفتم هجری/ سیزدهم میلادی تا دهم هجری/ شانزدهم میلادی در دست است.

منابع

پرونده:نقشه ایران در زمان ریدیه .jpg