اسلامهراسی
اسلام هراسی
اسلامهراسی به معنای ترس و نفرت سازمانیافته از اسلام است که به تبعیض، خشونت و محرومیت علیه مسلمانان میانجامد. این پدیده با وجود ریشههای تاریخی، عمدتاً در اواخر قرن بیستم و پس از حادثه ۱۱ سپتامبر گسترش یافت.
از عوامل اصلی آن میتوان به تعارضهای تاریخی اسلام و غرب، اختلاف ارزشها، ناآگاهی از حقیقت اسلام، اقدامات خشونتآمیز بنیادگرایان و تبلیغات منفی رسانههای غربی اشاره کرد.
برای مقابله، راهکارهایی مانند ایجاد رسانههای مشترک اسلامی، ارتباط با مراکز مذهبی غرب، گفتوگوی تمدنی و تقریب مذاهب پیشنهاد شده است. نمونهای از واکنشها نیز پیام آیتالله خامنهای به جوانان غربی برای رجوع به متون اسلامی است.
جایگاه اسلامهراسی امروزه یکی از مهمترین چالشهای جهان غرب در برابر اسلام به شمار میرود.شکلگیری آن ریشه در برخوردها و اختلافات تاریخی میان دو جهان دارد و موفقیت نسبی غرب در ترویج این پدیده، به گسترش اسلامستیزی و بیاعتمادی میان مسلمانان و غربیان انجامیده است.
اصطلاح «اسلامهراسی» هرچند پدیدهای با سابقه تاریخی است، اما بهصورت واژه در دهه ۱۹۸۰ مطرح شد و پس از حوادث ۱۱ سپتامبر رواج گسترده یافت؛ در این دوره، اسلام بهجای کمونیسم، تهدیدی جدی برای امنیت و صلح جهانی معرفی شد.
تعریف
اسلامهراسی به معنای ترس و نفرت غیرمنطقی از اسلام و مسلمانان است که به تبعیض و کنار گذاشتن آنها از عرصههای اجتماعی، اقتصادی و عمومی در کشورهای غربی منجر میشود.پژوهشگران معتقدند در این پدیده، مسلمانان ـ بهویژه در جوامع غربی ـ بهعنوان تهدیدی برای مردم و فرهنگ غرب شناخته میشوند. ویژگیهایی مانند عقبماندگی، خشونت و تروریسم نیز بهطور کلی به مسلمانان نسبت داده میشود.به باور برخی، اسلامهراسی بیشتر محصول رسانهها و ابزارهای ارتباطی است که با بازنمایی منفی، تصویری ذهنی علیه اسلام ایجاد کرده و زمینه واکنش منفی نسبت به نظام اسلامی را فراهم میکنند.
شیوه های بروز اسلام هراسی
بر اساس تحقیقات مربوط به اسلامهراسی، این پدیده در چهار عرصه اصلی جامعه دیده میشود: فضای عمومی، احزاب و گروهها، رسانهها و دولت. شیوههای بروز آن نیز معمولاً در قالب خشونت، تبعیض، پیشداوری و طرد نمود پیدا میکند.
خشونت: شامل حملات فیزیکی، تخریب اموال و آزارهای کلامی علیه مسلمانان.
تبعیض: محرومسازی در حقوق شهروندی؛ مانند محدودیت در اشتغال یا دسترسی به خدمات آموزشی و بهداشتی.
پیشداوری: بازتولید تصورات منفی در رسانهها و زندگی روزمره، نظیر انتشار کاریکاتورهای توهینآمیز یا بیاحترامی به مقدسات اسلامی.
طرد: کنار گذاشتن مسلمانان از عرصههای سیاسی، مدیریتی و موقعیتهای شغلی.
زمینه ها و عوامل بروز اسلام هراسی
رواج اسلامهراسی، بهخصوص در جوامع غربی، نتیجه روابط و پیشینههای تاریخی میان مسلمانان و غربیان است و از عوامل گوناگون فرهنگی، اجتماعی و سیاسی تأثیر میپذیرد.عوامل متعددی را در گسترش اسلامهراسی مؤثر دانستهاند: تعارض منافع و خاستگاههای ارزشی مختلف جهان اسلام و غرب،
اقدامات خشونتبار گروههای تندروی اسلامی، نزاعهای تاریخیِ اسرائیلیـعربی، جهل و عدم شناخت به اسلام و مسلمانان، ترس غربیان از تهدید جمعیتی و فرهنگی مسلمانان، و فضاسازی و شکلدهی به افکار عمومی توسط رسانههای غربی
راه های مقابله با اسلام هراسی در برابر پروژه اسلامهراسی و با توجه به عوامل گسترش آن، اندیشمندان و سیاستمداران جهان اسلام مجموعهای از راهکارها را مطرح کردهاند، از جمله:
گسترش رسانههای مشترک برای ارائه تصویر مثبت از اسلام؛
تقویت ارتباط میان مسلمانان مقیم غرب از طریق نهادهای مردمی؛
برقراری تعامل سازمانیافته با مراکز مذهبی غرب؛
توسعه گفتوگوهای درونتمدنی برای مهار جریانهای افراطی؛
فراهمکردن زمینههای مطالعاتی و گردشگری برای معرفی اسلام واقعی؛ تمرکز بر وحدت اسلامی و کاهش اختلافات مذهبی؛
تقویت مردمسالاری در جوامع اسلامی؛ مقابله با نمادهای افراطگرایی؛
تفکیک مسلمانان عادی از جریانهای تندرو.