حرام
حرام اصطلاحی در فقه اسلامی و یکی از احکام پنجگانه است. حرام برای توصیف اعمالی به کار میرود که نباید انجام شوند و انجام آنها مستوجب مجازات در آخرت است.
کارهای حرام دایره گستردهای از اعمال فردی، اخلاقی، عبادات و معاملات را در بر میگیرد. ترک کردن واجبات هم در فقه اسلامی حرام است. بعضی از کارهای حرام در این دنیا نیز مجازاتی از جنس حَدّ یا تعزیر دارند.
| موضوع | شرح حکم | توضیح و شرایط |
|---|---|---|
| هبادات حرام در برخی موقعیتها | نماز یا روزه مستحبی فرزندی که والدینش او را از روزه گرفتن نهی کرده باشند | اگر والدین فرزند را از روزه گرفتن نهی کنند، انجام این عبادت مستحب برای فرزند حرام میشود.[۱] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | نماز و روزه مستحبی زن ناسازگار با حق شوهر | انجام این عبادات اگر با حقوق شوهر در تضاد باشد، حرام است.[۲] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | روزه کسی که یقین دارد یا احتمال عقلایی میدهد که روزه برایش مضّر است | ضرر جسمی قطعی یا محتمل باعث حرمت روزه میشود.[۳] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | روزه ایام تشریق برای کسانی که در سرزمین منا هستند | روزه در این ایام و مکان طبق شریعت ممنوع است.[۴] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | روزه عید فطر و عید قربان | روزه در این روزهای عید شرعاً حرام است.[۵] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | روزه سکوت و روزه وصال | این نوع روزهها در اسلام تشریع نشده و حرام محسوب میشوند.[۶] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | روزه مسافر | مسافر اجازه دارد روزه نگیرد و گرفتن روزه در سفر ممنوع نیست اما مستحب نیست و در مواردی حرام میشود.[۷] |
| عبادات حرام در برخی موقعیتها | نماز و روزه زن حائض | انجام نماز و روزه در ایام حیض حرام است.[۸] |
| معاملات حرام (مکاسب محرمه) | معامله کردن چیزهای نجس (سگ، خوک، مردار، شراب) | خرید و فروش این موارد حرام است مگر به قصد استفاده حلال مانند خون برای بیمارستان.[۹] |
| معاملات حرام (مکاسب محرمه) | خرید و فروش ابزار و آلات قمار، موسیقی لهوی، ظرفهای طلا و نقره، صلیب، بت | اگر کاربرد آنها حرام باشد، معامله آنها نیز حرام است.[۱۰] |
| معاملات حرام (مکاسب محرمه) | خرید و فروش چیزهای فاقد فایده عقلانی (مار، عقرب) | اگر در موقعیت خاصی فایده عقلایی داشته باشند مثل پاکسازی مزرعه، جایز است.[۱۱] |
| معاملات حرام (مکاسب محرمه) | کسب درآمد از کارهای حرام (کمفروشی، رشوه، سحر، قمار) | درآمد از این کارها حرام است و بهطور کلی معامله حرام محسوب میشود.[۱۲] |
| حرامهای فردی و اخلاقی | غیبت، تهمت، دروغ، تمسخر، شرابخواری، اسراف، دزدی، زنا و سایر موارد اخلاقی | اینها گناههای فردی و اخلاقی هستند که انجام آنها حرام است.[۱۳] |
| حرامهای عرضی و غیری | کارهایی که ذاتاً حرام نیستند اما به دلیل نذر یا قسم حرام میشوند | نذر یا قسم به ترک کاری که معمولاً مکروه یا حرام نیست آن را حرام میکند.[۱۴] |
| حرامهای عرضی و غیری | انجام امور مقدماتی برای کار حرام مثل کشت انگور برای شرابسازی | این امور به عنوان «حرام غیری» شناخته میشوند و حراماند.[۱۵] |
منابع
- انصاری، مرتضی، المکاسب المحرمه، قم، کنگره جهانی شیخ انصاری، ۱۴۱۵ق.
- حسینی طهرانی، سید محمدحسین، معادشناسی
- خمینی، روح الله، کتاب البیع، ج۳، مؤسسه مطبوعاتي اسماعيليان قم -۱۴۱۰ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، دائرة المعارف فقه مقارن، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع)، ۱۳۸۵ش.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، العروة الوثقی، قم، دفتر نشر اسلامی، چاپ اول، ۱۴۲۰ق.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، انتشارات صدرا.
- مشکینی، علی، واجبات و محرمات در اسلام، قم، انتشارات شفیق، ۱۳۸۵ش.
- هاشمی شاهرودی، سید محمود، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت، قم، ۱۴۲۶ق
- ↑ انصاری، المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، ۱۴۲۰ق.
- ↑ انصاری، المکاسب المحرمه، ۱۴۱۵ق.
- ↑ خمینی، کتاب البیع، ج۳، ۱۴۱۰ق.
- ↑ خمینی، کتاب البیع، ج۳، ۱۴۱۰ق.
- ↑ مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش.
- ↑ مکارم شیرازی، دائرة المعارف فقه مقارن، ۱۳۸۵ش.
- ↑ حسینی طهرانی، معادشناسی.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار.
- ↑ مشکینی، واجبات و محرمات در اسلام، ۱۳۸۵ش.
- ↑ هاشمی شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ۱۴۲۶ق.