آیه برائت
نخستین آیات سوره توبه است که احکام نهایی درباره روابط مسلمانان با مشرکان را تبیین کرده است. خدا در این آیات به پیامبر اسلام و مسلمانان دستور میدهد بیزاری از مشرکان را آشکار سازند و از پیمانهایی که با آنان بستهاند خارج شوند و در صورت اسلام نیاوردن، با آنها اعلام جنگ کنند. این آیات توسط علی بن ابیطالب در روز عید قربان به مشرکان ابلاغ شد.
متن و ترجمه آیه
بَرَاءَةٌ مِّنَ اللَّـهِ وَرَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عَاهَدتُّم مِّنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿١﴾ فَسِيحُوا فِي الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّـهِ ۙ وَأَنَّ اللَّـهَ مُخْزِي الْكَافِرِينَ ﴿٢﴾ وَأَذَانٌ مِّنَ اللَّـهِ وَرَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ يَوْمَ الْحَجِّ الْأَكْبَرِ أَنَّ اللَّـهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ ۙ وَرَسُولُهُ ۚ فَإِن تُبْتُمْ فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۖ وَإِن تَوَلَّيْتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ غَيْرُ مُعْجِزِي اللَّـهِ ۗ وَبَشِّرِ الَّذِينَ كَفَرُوا بِعَذَابٍ أَلِيمٍ ﴿٣﴾
[اين آيات] اعلام بيزارى [و عدم تعهّد] است از طرف خدا و پيامبرش، نسبت به آن مشركانى كه با ايشان پيمان بستهايد. پس [اى مشركان،] چهار ماه [ديگر با امنيّت كامل] در زمين بگرديد و بدانيد كه شما نمىتوانيد خدا را به ستوه آوريد، و اين خداست كه رسواكننده كافران است. و [اين آيات] اعلامى است از جانب خدا و پيامبرش به مردم در روز حجّ اكبر كه خدا و پيامبرش در برابر مشركان تعهّدى ندارند [با اين حال] اگر [از كفر] توبه كنيد، آن براى شما بهتر است، و اگر روى بگردانيد، پس بدانيد كه شما خدا را درمانده نخواهيد كرد؛ و كسانى را كه كفر ورزيدند از عذابى دردناك خبر ده...[۱]
ماجرای نزول آیه
آیات برائت در پایان سال نهم قمری و پس از بازگشت مسلمانان از جنگ تَبوک نازل شد[۲]. پیامبر اسلام مأمور شد در ذیالحجه همان سال، هنگام اجتماع مشرکان در مکه، این آیات را به آنان ابلاغ کند.[۳]
درباره چرایی نزول آیات برائت گفته شده با وجود فتح مکه به دست مسلمانان در سال هشتم هجری [۴]برخی قبایل و مشرکان در برابر اسلام مقاومت میکردند[۵] و مشرکانی نیز که با پیامبر اسلام پیمان بسته بودند، مکرر نقض پیمان میکردند. [۶] با تغییر شرایط و گسترش اسلام،[۷] این آیات نازل شد و وجود شرک را تحملناپذیر خواند.[۸]
پانویس
ارجاعات:
- ↑ صادقی تهرانی، التفسير الموضوعى للقرآن الكريم، ۱۴۰۶ق، قم، ج۷، ص۲۰۲؛ حسکانی، شواهد التنزیل، ۱۴۱۱ق، ج۱، ص۳۰۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۶۹، ص۱۵۲.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۳۷۲ش، ج۵، ص۳؛ عیاشی، تفسیر العیاشی، ۱۳۸۰ق، ج۲، ص۷۳.
- ↑ رجبی، «امام علی در عهد پیامبر»، ص۲۰۹؛ ابنکثیر، البدایه و النهایه، ۱۳۹۸ق، ج۵، ص۳۶ـ۳۷.
- ↑ طبری، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، ج۳، ص۴۲.
- ↑ رجبی، «امام علی(ع) در عهد پیامبر»، ص۲۰۹.
- ↑ شبر، تفسیر القرآن الکریم، ۱۴۱۰ق، ج۱، ص۱۹۹؛ مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۱ش، ج۷، ص۲۷۲.
- ↑ مغنیه، الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۴، ص۹
- ↑ رجبی، «امام علی(ع) در عهد پیامبر»، ص۲۰