بهاءالدین خرمشاهی
بهاءالدین خرمشاهی (زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۳۲۴ در قزوین) نویسنده، مترجم، قرآنپژوه، فرهنگنویس، منتقد ادبی و پژوهشگر ادبیات فارسی است. او طی چند دهه فعالیت علمی در حوزههایی مانند حافظپژوهی، مطالعات قرآنی، فرهنگنگاری، تاریخ ادیان و نقد ادبی شناخته شده و از چهرههای معاصر تأثیرگذار در پیوند مطالعات ادبی و دینی در ایران بهشمار میآید.[1][2]
- زندگی و تحصیلات
بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در قزوین زاده شد.[1][3] تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و نخست در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما پس از سه سال تحصیل در پزشکی از ادامهٔ آن منصرف شد و بهدلیل گرایش به ادبیات فارسی مسیر تحصیلی خود را تغییر داد.[2][5] او سپس به دانشگاه تهران وارد شد و تحصیلات دانشگاهی را در رشتهٔ ادبیات پی گرفت و دورهٔ کارشناسی ارشد در رشتهٔ کتابداری را در حدود سالهای ۱۳۵۰–۱۳۵۲ به پایان رساند.[2][5] پس از پایان تحصیلات دانشگاهی، فعالیت حرفهای خرمشاهی را با همکاری در مرکز خدمات کتابداری آغاز کرد.[1][2]
- فعالیتها و حوزههای پژوهشی
زمینههای پژوهشی و حرفهای خرمشاهی میانرشتهای است و شامل نویسندگی، ترجمه، نقد ادبی، قرآنپژوهی، فرهنگنویسی، ادبیات تطبیقی و روزنامهنگاری است.[2][5] شهرت او بهویژه در دو حوزهٔ حافظشناسی (حافظپژوهی) و مطالعات قرآنی است؛ او در بررسی زبان، ساختار و مسائل موضوعیِ متنِ قرآن و نیز در نقد و تفسیر اشعارِ حافظ آثاری منتشر کردهاست.[3][4][5]
- آثار (نمونهٔ برگزیده)
- *حافظنامه* — پژوهشی گسترده دربارهٔ زندگی، شعر و سبکِ حافظ.[3]
- *ذهن و زبان حافظ* — بررسی مفاهیم و ساختار زبانیِ غزلهای حافظ.[3]
- *فرهنگ موضوعی قرآن* (بههمراهِ کامران فانی) — اثری مرجع و فهرستوار دربارهٔ موضوعات و واژگانِ قرآن.[4][7]
- مشارکت و همکاری در تدوینِ مجموعهٔ *دائرةالمعارف تشیع* و نگارش، ترجمه و تصحیح آثاری در حوزههای دینپژوهی، تاریخ ادیان و علوم انسانی.[6][2]
- مجموعهای از مقالات و پژوهشهای علمی و فرهنگی در نشریات تخصصی.[5][2]
(درگاه کتابشناسی و فهرست نشر هر عنوان، شامل اطلاعاتِ کامل نشر—نظیر ناشر، سالِ نشر، نوبتِ چاپ و شابک—در بخش مآخذِ زیر آمدهاست.)[4]
- شیوهٔ پژوهش و جایگاه علمی
خرمشاهی در آثار خود رویکرد میانرشتهای اتخاذ کرده است؛ رویکردی که پیوند میان ادبیات، زبانشناسی، الهیات و تاریخِ فرهنگ را محورِ تحلیل قرار میدهد. نوشتههای او در حوزهٔ حافظپژوهی و قرآنپژوهی بهعنوان منابعِ مرجع برای پژوهشگران تلقی شده و تحلیلهایش در نقد ادبی عمدتاً مبتنی بر بررسی زبان، ساختار و زمینههای تاریخی-فرهنگی متون است.[2][5]
- زندگی شخصی
بر اساس گزارشها و گفتوگوهای منتشرشده، خرمشاهی در سال ۱۳۵۲ ازدواج کرده و سه فرزند بهنامهای هاتف (۱۳۵۴)، عارف (۱۳۵۸) و حافظ (۱۳۶۳) دارد. همچنین دورهٔ خدمتِ سربازی او حدود سالهای ۱۳۴۸–۱۳۵۰ ذکر شدهاست.[5][2]
- اهمیت و سهم علمی
جایگاه علمیِ بهاءالدین خرمشاهی ناشی از نقش او در گسترشِ نگاهِ پژوهشیِ ترکیبی به متونِ کلاسیک و دینی و نیز تدوین آثار مرجع در حوزهٔ قرآنپژوهی و حافظشناسی است. آثاری مانند *فرهنگ موضوعی قرآن* و پژوهشهای حافظشناسانهٔ او در دسترسِ پژوهشگران و دانشجویان قرار دارد و تلاشهای او در زمینهٔ فرهنگنویسی و تدوینِ دانشنامهای سهمی ملموس در ادبیاتِ پژوهشیِ معاصر ایران دارد.[4][6][2]
- ردهها
رده:قرآنپژوهان اهل ایران رده:نویسندگان اهل ایران رده:فرهنگنویسان اهل ایران رده:منتقدان ادبی اهل ایران رده:اهالی قزوین
---
- منابع (یادکرد)
1. پورتال شهرداری قزوین، «بهاءالدین خرمشاهی» — صفحهٔ زندگینامه. در دسترس: [۱](https://www.qazvin.ir/khorramshahi). 2. پایگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE)، پروندهٔ نویسنده «بهاءالدین خرمشاهی». در دسترس: [۲](https://www.cgie.org.ir/fa/author/222017). 3. ویکیپدیا (نسخهٔ فارسی)، مدخل «بهاءالدین خرمشاهی». در دسترس: [۳](https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C). 4. گیسوم — فهرست نشر کتاب «فرهنگ موضوعی قرآن»؛ مشخصات: بهاءالدین خرمشاهی و کامران فانی، ناشر: ناهید، چاپ پنجم (سال چاپ: 1390)، شابک: 9789646205024. در دسترس: [۴](https://www.gisoom.com/book/1774644/). 5. ویکینور — مدخل «خرمشاهی، بهاءالدین» (صفحهٔ زندگینامه و فهرست آثار). در دسترس: [۵](https://fa.wikinoor.ir/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86). 6. مدخلها و معرفیهای مربوط به «دایرةالمعارف تشیع» (تاریخچه و فهرست مشارکتکنندگان). در دسترس: [۶](https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81_%D8%AA%D8%B4%DB%8C%D8%B9).