نویسنده، مترجم، قرآنپژوه، فرهنگنویس، منتقد ادبی، پژوهشگر ادبیات فارسی
تصویر بهاءالدین خرمشاهی**بهاءالدین خرمشاهی**
بهاءالدین خرمشاهی (زادهٔ ۱۲ فروردین ۱۳۲۴ در قزوین) نویسنده، مترجم، قرآنپژوه، فرهنگنویس، منتقد ادبی و پژوهشگر ادبیات فارسی است. او طی چند دهه فعالیت علمی در حوزههایی مانند حافظپژوهی، مطالعات قرآنی، فرهنگنگاری، تاریخ ادیان و نقد ادبی شناخته شده و از چهرههای مؤثر معاصر در پیوند مطالعات ادبی و دینی بهشمار میآید.[۱][۲]
بهاءالدین خرمشاهی در سال ۱۳۲۴ در قزوین زاده شد.[۳] تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود گذراند و نخست در رشتهٔ پزشکی پذیرفته شد، اما پس از سه سال از ادامهٔ تحصیل منصرف شد. او سپس با گرایش به ادبیات فارسی مسیر علمی خود را تغییر داد و وارد دانشگاه تهران شد. دورهٔ کارشناسی ارشد کتابداری را حدود سالهای ۱۳۵۰–۱۳۵۲ به پایان رساند.[۴] پس از فراغت از تحصیل، فعالیت حرفهای او با همکاری در «مرکز خدمات کتابداری» آغاز شد.[۵]
فعالیتها و حوزههای پژوهشی
خرمشاهی در حوزههایی چون نویسندگی، ترجمه، نقد ادبی، قرآنپژوهی، فرهنگنویسی، ادبیات تطبیقی و روزنامهنگاری فعالیت مستمر داشته است.[۶] شهرت او بیش از همه در دو حوزه است:
حافظپژوهی (حافظشناسی)
قرآنپژوهی
آثار او در تحلیل زبان قرآن، ساختار متن، روشهای تفسیر و نیز بررسی لایههای زبانی و معنایی شعر حافظ مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است.[۷]
آثار شاخص
حافظنامه — پژوهشی گسترده دربارهٔ زندگی، شعر و سبک حافظ.[۸]
ذهن و زبان حافظ — تحلیل مفاهیم و ساختار زبانی غزلهای حافظ.[۹]
فرهنگ موضوعی قرآن (بههمراه کامران فانی) — اثری مرجع دربارهٔ موضوعات و واژگان قرآن.[۱۰]
مشارکت در نگارش و تدوین *دایرةالمعارف تشیع* و آثار پژوهشی دربارهٔ دین، ادیان و علوم انسانی.[۱۱]
نگارش مقالات علمی در نشریات تخصصی ادبی و دینی.[۱۲]
(اطلاعات نشر، شابک و نوبت چاپ هر اثر در بخش منابع آمده است.)[۱۳]
روش علمی و جایگاه فکری
خرمشاهی در آثار خود بهروش میانرشتهای توجه دارد؛ ترکیبی از زبانشناسی، ادبیات کلاسیک، الهیات، تاریخنگری و تحلیل فرهنگی. نوشتههای او در حافظپژوهی و قرآنپژوهی برای پژوهشگران منابع مرجع محسوب میشود و نقدهای او عمدتاً بر تحلیل زبان، ساختار و بستر تاریخیـاجتماعی متن استوار است.[۱۴]
زندگی شخصی
بنابر گفتوگوهای منتشرشده، او در سال ۱۳۵۲ ازدواج کرده و فرزندانش هاتف (۱۳۵۴)، عارف (۱۳۵۸) و حافظ (۱۳۶۳) هستند. دورهٔ خدمت سربازی او نیز حدود سالهای ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۰ ذکر شده است.[۱۵]
اهمیت علمی
اهمیت خرمشاهی در گسترش نگاه ترکیبی به ادبیات و متون دینی است. او با تدوین فرهنگهای موضوعی قرآنی و پژوهشهای حافظشناسانه، نقش مؤثری در مرجعسازی پژوهشهای ادبیـقرآنی داشته است.[۱۶][۱۷] آثار او امروز در اختیار دانشگاهیان، پژوهشگران، طلاب و دانشجویان قرار دارد و در جریان مطالعات معاصر ایران مؤثر مانده است.
منابع
پورتال شهرداری قزوین — زندگینامه.
مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (CGIE) — پروندهٔ نویسنده.
ویکیپدیا فارسی — مدخل بهاءالدین خرمشاهی.
گیسوم — *فرهنگ موضوعی قرآن*، چاپ پنجم ۱۳۹۰، شابک 9789646205024.
ویکینور — صفحهٔ زندگینامه و آثار.
منابع مربوط به *دایرةالمعارف تشیع*.
فهرستنسخ نشر و مستندات تکمیلی در پیوندهای کتابشناختی.
