تربیت کودک
تربیت کودک در اسلام
در منابع اسلامی رهنمودهای گستردهای در باب اصول و مبانی تربیت کودک در ابعاد مختلف جسمانی و روحانی بیان شدهاست. در خصوص اصول تربیت ، مراحل تربیت و ویژگیهای هر یک، از ازدواج و آداب آن و توصیههای دوران بارداری و شیرخوارگی گرفته تا محبت و عدالتورزی نسبت به کودکان و رعایت موازین دیگر پرورشی که هر کدام یک باب از تربیت اسلامی را تشکیل میدهند.
مفهوم شناسی واژه تربیت
تربیت، مصدر باب تفعیل از ماده «ربی یربو» به معنای رشد بوده و در کتب لغت به معنای رشد دادن استعمال شده است[۱] و در اصطلاح فراهم آوردن زمینه برای پرورش استعدادهای درونی هر موجود و به ظهور و فعلیت رسانیدن امکانات بالقوه موجود در درون او را تربیت تعبیر کرده اند.[۲]
روش های تربیتی اهل بیت ( علیهم السلام)
برخی محققان، روش های تربیتی اهل بیت (ع) را به سه دسته تقسیم نموده اند
- روش های قطعی: مواردی چون مهرورزی، نصیحت، تکریم شخصیت، عدم تبعیض؛
- روش های اصلاحی: مواردی چون بخشش، تغافل، تشویق، تنبیه متناسب، بازی، شرکتدادن در مراسم مذهبی؛
- روش های کنایی: مواردی چون نصیحت پنهانی، برگزاری مسابقات و واگذاری برخی مسئولیتها به فرزندان.[۳]
دوران های سه گانه تربیت کودک
در روایات شیعی، تربیت فرزند به سه دوره هفتساله تقسیم شده است: در هفت سال اول، با عنوان «سیّد و آقا»، در هفت سال دوم با عنوان «مطیع و فرمانبردار» و در هفت سال سوّم با عنوان «وزیر و مسئول» معرفی شده است.[۴]
برخی این سه دوره را منطبق بر دوران کودکی، نوجوانی و جوانی دانسته[۵]و برخی نیز بر این باورند که این روش موجب پدیدآمدن شخصیت نیکو در فرزند میشود و ویژگیهای روانی، هیجانی و رفتاریِ هماهنگ با فطرت را برایش فراهم میسازد.[۶]
نقش والدین در تربیت کودک
تأثیر پاکی مادر بر تربیت کودک
بنا بر پژوهشهای صورت گرفته، در اسلام، نقش وراثتی مادر در تربیت فرزند بیش از پدر است. در این میان، به برخی روایات و نیز آیه ۲۸ سوره مریم اشاره شده است؛[۷]به این دلیل که در این آیه به تأثیر ناپاکی مادر مریم(س) از زبان قوم وی اشاره شده است؛ درحالیکه همه آگاه بودند مادر وی در طفولیت او از دنیا رفته است.[۸]
کتابشناسی
از جمله کتاب هایی که می توان در زمینه تربیت کودک به آن اشاره کرد، کتاب« تربیت دینی کودک» می باشد؛ این کتاب بازنویسی گفتارهای آیتالله حائری شیرازی در بیش از هفتاد جلسه «درس تربیت» با حضور دانشجویان علوم تربیتی است که در سال ۱۳۹۵ش به همت نشر معارف به چاپ رسیده است.[۹]
پانویس
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم (۱۴۱۴). لسان العرب. ج. ۱. ص. ۴۰۱.
- ↑ رحیمیان، محمد حسن، رهبر،محمد تقی (۱۳۸۵). اخلاق و تربیت اسلامی. ص. ۶.
- ↑ حبیب آبادی، نور بخش (۱۳۹۶). روش های تربیتی اهل البیت(ع) در تربیت فرزند. صص. ۲۲-۱۰۳.
- ↑ طبرسی، رضی الدین (۱۴۱۲). مکارم الاخلاق. ص. ۲۲۲.
- ↑ فرهادیان، رضا (۱۳۹۱). آنچه والدین و فرزندان باید بدانند. ص. ۱۱.
- ↑ شکوهی یکتا، محسن (۱۳۸۵). مطالعه تطبیقی سبک های فرزند پروری. ص. ۱۲۴.
- ↑ حسینی زاده، سیدعلی (۱۳۹۵). نقش وراثتی مادر در تربیت فرزند از دیدگاه اسلامی. صص. ۵۳-۶۶.
- ↑ شریف لاهیجی، بهاءالدین محمد بن علی (۱۳۷۳). تفسیر. ج. ۳. ص. ۱۶.
- ↑ «انتشارات قلم و اندیشه».