فهرست مسلمانان برنده جایزه نوبل
 جدول توزیع جوایز نوبل بر اساس دین و تا تاریخ ۲۰۱۵ میلادی؛ حدود ۱٫۴ درصد از برندگان جوایز را مسلمانان شکل دادهاند. | |
| نوع↘ | فهرست متنی |
|---|---|
| تعداد برندگان↘ | ۱۲ |
| برندگان جایزه صلح↘ | ۷ |
| برندگان جایزه ادبیات↘ | ۲ |
| برندگان جایزه شیمی↘ | ۲ |
| برندگان جایزه فیزیک↘ | ۱ |
| منابع و پانوشت | |
جایزه نوبل مجموعه جوایز سالانهای است که از سوی کمیتههایی در اسکاندیناوی در زمینههای پیشرفتهای علمی و فرهنگی اعطا میشود. این جوایز بر مبنای وصیت شیمیدان سوئدی آلفرد نوبل در سال ۱۸۹۵ میلادی ایجاد شدند.
جوایز فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح برای اولین بار در سال ۱۹۰۱ اعطا گردیدند.[۱] جایزه نوبل اقتصاد در سال ۱۹۶۹ پایهگذاری گردید.[۲] کمیته نروژی نوبل هر ساله جایزه صلح نوبل (به نروژی و سوئدی: Nobels fredspris) را به شخصی اهدا میکند که «بیشترین یا بهترین کار را برای دوستی بین ملتها، لغو یا کاهش رویاروییهای نظامی یا تشکیل و ترغیب همایشهای صلح انجام داده باشد.»[۳] جایزهٔ نوبل در ادبیات را آکادمی سلطنتی علوم سوئد هرساله برای مشارکتهای برجسته در زمینهٔ ادبیات به نویسندگان آثار ادبی اهدا میکند.[۴] این جوایز توسط بنیاد نوبل اداره میشود و آن را یک کمیتهٔ متشکل از پنج عضو منتخب آکادمی علوم سلطنتی سوئد به برندگان اعطا میکند.[۵] هر جایزه شامل یک مدال، یک دیپلم افتخار و جایزهٔ نقدی است که مبلغ آن در هر سال متفاوت است.[۶]
مسلمانان در حدود ۲۳٪ از جمعیت جهان را تشکیل میدهند.[۷][۸] تا سال ۲۰۱۵، از مجموع ۸۸۱ جایزه اعطا شده دوازده نفر (۱٫۳٪) از برندگان جوایز نوبل مسلمان بودهاند. هفت نفر (۰٫۸٪) جایزه صلح، دو نفر (۰٫۲٪) ادبیات و سه نفر (۰٫۳٪) در علوم پایه (فیزیک و شیمی) این جایزه را دریافت نمودهاند.[۹] اولین مسلمانی که موفق به کسب جایزه نوبل شد، انور سادات -رئیسجمهور وقت مصر- بود که توانست جایزه صلح نوبل را در سال ۱۹۷۸ کسب کند.[۱۰][۱۱] پس از او در سال ۱۹۷۹، محمد عبدالسلام توانست اولین جایزه علمی نوبل را از آن مسلمانان کند و جایزه نوبل در فیزیک را کسب کند.[۱۲] آخرین جایزه نوبل که مسلمانان موفق به کسبش شدند، مربوط به سال ۲۰۱۵ است که طی آن، عزیز سنجر توانست جایزه شیمی نوبل را از آن خود کند. اولین زن برنده جایزه نوبل از میان مسلمانان، شیرین عبادی است که توانست در سال ۲۰۰۳ برنده جایزه صلح نوبل شود.[۱۳] ملاله یوسفزی دیگر زن مسلمان، با ۱۷ سال سن در هنگام دریافت جایزه، جوانترین فرد برنده جایزه نوبل محسوب میشود.[۱۴]
ادبیات
| سال | برنده جایزه (تاریخ تولد - مرگ) |
کشور شغل |
دلیل اعطای جایزه | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۸۸ | 
|
نجیب محفوظ (۱۱ دسامبر ۱۹۱۱ – ۳۰ اوت ۲۰۰۶) |
 نویسنده |
جایزه ادبیات نوبل در سال ۱۹۸۸ به نجیب محفوظ اهدا شد؛ زیرا وی «از طریق آثار غنی از نکات دقیق و ظریف و به شیوهای روشن و واقعبینانه و در عین حال مهیج و مبهم گونهای از روایت عربی را خلق کرد که شامل همه انسانها میشود».[۱۵][۱۶] | نخستین مسلمان است که این نوع جایزه را کسب میکند.[۱۷] |
| ۲۰۰۶ | 
|
اورهان پاموک (۷ ژوئن ۱۹۵۲ - زنده) |
 نویسنده |
جایزه ادبیات نوبل در سال ۲۰۰۶ به اورهان پاموک اهدا شد؛ زیرا وی «در تلاش برای یافتن چرایی وجود روح مالیخولیایی حاکم بر شهر محل زندگیش موفق به کشف نمادهایی از تضادها و آمیختگیهای فرهنگهای گوناگون میشود».[۱۸][۱۹] | او اولین ترک برنده جایزه نوبل است که خود را یک مسلمان فرهنگی معرفی کرده که از نظر تاریخی و فرهنگی به دین مرتبط است اما به ارتباط شخصی با خدا اعتقاد ندارد.[۲۰] |
شیمی
| سال | برنده جایزه (تاریخ تولد - مرگ) |
کشور شغل |
دلیل اعطای جایزه | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۹۹ | 
|
احمد حسن زویل (۲۶ فوریه ۱۹۴۶–۲ اوت ۲۰۱۶) |
 دانشمند |
جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۹۹ به احمد حسن زویل برای «مطالعه دربارهٔ حالت گذار در واکنشهای شیمیایی با استفاده از طیفبینی در فمتوثانیه» اهدا گردید.[۲۱] | او اولین مسلمان و مصری و عرب برنده این جایزه و دومین مسلمان برنده نوبل علمی است.[۲۲][۲۳][۲۴][۲۵] |
| ۲۰۱۵ | 
|
عزیز سنجر (۸ سپتامبر ۱۹۴۶ - زنده) |
دانشمند |
جایزه نوبل شیمی سال ۲۰۱۵ بهطور مشترک به توماس لیندال، پال مودریچ و عزیز سنجر برای «یافتن سازوکار ترمیم دی ان ای» اهدا شد.[۲۶] | او دومین ترک برنده جایزه نوبل و سومین مسلمان برنده نوبل علمی است.[۲۶] |
صلح
| سال | برنده جایزه (تاریخ تولد - مرگ) |
کشور شغل |
دلیل اعطای جایزه | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۷۸ | 
|
انور سادات (۲۵ دسامبر ۱۹۱۸ – ۶ اکتبر ۱۹۸۱) |
سیاستمدار |
این جایزه در سال ۱۹۷۸ به رئیسجمهور وقت مصر داده شد. پیمان کمپ دیوید به وسیله انور سادات رئیسجمهور وقت مصر و مناخیم بگین، نخستوزیر وقت اسرائیل در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۷۸ امضا گردید که منجر به صلح اسرائیل و مصر شد.[۲۷] | نخستین مسلمان و نخستین عرب و نخستین مصری است که جایزه نوبل دریافت میکند.[۲۸] |
| ۱۹۹۴ | 
|
یاسر عرفات (۲۴ اوت ۱۹۲۹ – ۱۱ نوامبر ۲۰۰۴) |
 سیاستمدار |
سال ۱۹۹۴ عرفات جایزه نوبل را همراه با شیمون پرز و اسحاق رابین بخاطر قدردانی از تلاشهایشان برای صلح در خاورمیانه دریافت کردند.[۲۹][۳۰] | توصیف شده به عنوان «اولین فلسطینی مسلمان دریافتکننده جایزه نوبل است» با این وجود پدر وی مصری بود و وی در قاهره متولد شده است.[۳۱] |
| ۲۰۰۳ | .jpg)
|
شیرین عبادی (۲۱ ژوئن ۱۹۴۷ - زنده) |
 فعال حقوق بشر |
جایزه صلح نوبل برای تلاشهای شیرین عبادی و مبارزه برای دموکراسی، حقوق زنان و کودکان در سال ۲۰۰۳ به او اهدا شد.[۳۲] | او اولین و تنها ایرانی برنده جایزهٔ نوبل بوده است او همچنین اولین زن مسلمانی است که مفتخر به دریافت چنین جایزهای شده است.[۳۳] |
| ۲۰۰۵ | 
|
محمد البرادعی (۱۷ ژوئن ۱۹۴۲ - زنده) |
سیاستمدار |
جایزه صلح نوبل بهطور مشترک به محمد البرادعی و آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) برای تلاشهایش جهت جلوگیری از استفادهٔ انرژی هستهای در مقاصد نظامی و تضمین کردن استفادهٔ آن در راستای صلح و استفادهٔ بیخطر از آن تا حد ممکن در سال ۲۰۰۵ اهدا شد.[۳۴][۳۵] | او دومین مصری برنده جایزه صلح نوبل میباشد.[۳۶][۳۷] |
| ۲۰۰۶ | .jpg)
|
محمد یونس (۲۸ ژوئن ۱۹۴۰ - زنده) |
 اقتصاددان |
جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۰۶ بهطور مشترک به محمد یونس و گرامین بانک به جهت «تلاشهایشان برای ایجاد پیشرفت اقتصادی و اجتماعی از پایین» اهدا گردید.[۳۸] | او اولین بنگلادشی و سومین بنگالی بعد از رابیندرانات تاگور و آمارتیا سن است که موفق به کسب جایزه نوبل شده است.[۳۹] |
| ۲۰۱۱ | _II.jpg)
|
توکل کرمان (۷ فوریهٔ ۱۹۷۹ - زنده) |
 فعال حقوق بشر |
جایزه صلح نوبل در سال ۲۰۱۱ بهطور مشترک به الن جانسون سیرلیف، لیما گبوی و توکل کرمان به جهت «مبارزه بدون خشونت آنها برای افزایش امنیت زنان و مشارکت کامل زنان در زمینه کسب و کار» اهدا گردید.[۴۰] | او نخستین زن عرب و نخستین و تنها یمنیای است که موفق به کسب جایزه نوبل شده است.[۴۱][۴۲][۴۳][۴۴] |
| ۲۰۱۴ | _(cropped).jpg)
|
ملاله یوسفزی (۱۲ ژوئیه ۱۹۹۷ - زنده) |
 فعال حقوق بشر |
جایزه صلح نوبل ۲۰۱۴ بهطور مشترک به او و کایلاش ساتیارتی به دلیل «مبارزه آنها با سرکوب کودکان و جوانان و حق همهٔ کودکان برای آموزش» داده شد.[۴۵] | یوسف زی با ۱۷ سال سن در هنگام برنده شدن، جوانترین برنده جایزه نوبل بود.[۴۶] |
فیزیک
| سال | برنده جایزه (تاریخ تولد - مرگ) |
کشور شغل |
دلیل اعطای جایزه | توضیحات | |
|---|---|---|---|---|---|
| ۱۹۷۹ | 
|
محمد عبدالسلام (۲۹ ژانویه ۱۹۲۶ – ۲۱ نوامبر ۱۹۹۶) |
فیزیکدان |
جایزه فیزیک نوبل سال ۱۹۷۹ بهطور مشترک به استیون واینبرگ، شلدون لی گلاشو و عبدالسلام به جهت «ارائه فرمولبندی واحدی برای نیروی الکترومغناطیس و نیروی هستهای ضعیف که برهمکنش الکتروضعیف نامیده میشود»، اهدا شد.[۴۷] | او اولین مسلمانی است که موفق به دریافت این جایزه و بهطور کلی نوبل علمی شده است. همینطور او اولین پاکستانی است که موفق به دریافت این جایزه شده است. همچنین او دومین پنجابی بعد از هار گوبیند کورانا است که موفق به کسب جایزه نوبل گردیده است.[۴۸] |
پانویس
ارجاعات
- ↑ “Which country has the best brains”, BBC News.
- ↑ “Nobel”, Britannica.
- ↑ “Excerpt from the Will of Alfred Nobel”, Nobel Foundation.
- ↑ “The Man Behind the Nobel Prize”, Nobel Foundation.
- ↑ “The Nobel Prize Awarders”, nobelprize.
- ↑ “The Nobel Prize”, Nobel Foundation.
- ↑ “Executive Summary”, pewforum.
- ↑ “Christian Population”, Pew Research Center.
- ↑ “All Nobel Prizes”, nobelprize.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 1978”, nobelprize.org.
- ↑ “Abdus Salam-Biography”, nobelprize.
- ↑ “Nobel winner Shirin Ebadi to publish memoir with Random House”, Los Angeles Times.
- ↑ “Malala and Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize”, BBC News.
- ↑ “The Nobel Prize in Literature 1988 بایگانیشده در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ ‘Nobel Lecture by Naguib Mahfouz بایگانیشده در ۱۵ ژوئیه ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine’, Nobelstiftelsen, retrieved April 5, 2012.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ “The Nobel Prize in Literature 2006 بایگانیشده در ۳۰ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ ‘Orhan Pamuk-Autobiography بایگانیشده در ۲۰ مارس ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine’, Nobelstiftelsen, retrieved April 5, 2012.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ “The Nobel Prize in Chemistry 1999 بایگانیشده در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ “Nobel Prize Winner Ahmed Hassan Zewail بایگانیشده در ۶ اکتبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine” by Bernie, ‘Planck's constant’, accessed March 24, 2012.
- ↑ Ahmed Zewail's caltech site. بایگانیشده در ۲۰۱۸-۰۶-۱۸ توسط Wayback Machine
- ↑ Science in the Islamic world: an interview with Nobel Laureate Ahmed Zewail, The Fountain Magazine, Issue 67, January–February 2009, retrieved March 21, 2012. بایگانیشده در ۲۰۱۳-۰۸-۱۰ توسط Wayback Machine
- “I'm very proud of the value system that I was given by my family and the way I grew up as a Muslim in Egypt. ”
- ↑ “The West and Islam need not be in conflict بایگانیشده در ۲ نوامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine” by ‘Ahmed Zewail’, The Independent, October 24, 2006,retrieved April 11, 2012.
- “The author is the only Arab Muslim to receive the Nobel Prize in science, 1999”
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ «The Nobel Prize in Chemistry 2015». NobelPrize.org (به English). بایگانیشده از اصلی در ۲۱ مه ۲۰۲۰. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۶.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 1978”, nobelprize.org.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ ‘Yasser Arafat-Biography بایگانیشده در ۲۶ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine’, Nobelstiftelsen, retrieved April 5, 2012.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 1994 بایگانیشده در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 2003 بایگانیشده در ۱۴ دسامبر ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ “October: Islamic History Month”, islamichistorymonth.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 2005”, Nobelstiftelsen, retrieved March بایگانیشده در ۳ اکتبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine 24, 2012.
- ↑ “Mohamed El-Baradei-Biography بایگانیشده در ۲۶ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved April 5, 2012.
- ↑ «MSN | Outlook, Office, Skype, Bing, Breaking News, and Latest Videos». www.msn.com. بایگانیشده از اصلی در ۳ مارس ۲۰۲۰. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۶.
- ↑ "NNDB article on Mohamed El Baradei بایگانیشده در ۲۳ اوت ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine", retrieved March 24, 2012.'Muslim'.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 2006”, nobelprize.
- ↑ “Yunus martyred, Bangladesh marred”, dawn.
- ↑ “The Nobel Peace Prize 2011”, Nobelstiftelsen, retrieved March بایگانیشده در ۲۷ دسامبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine 24, 2012.
- ↑ Democracy Now بایگانیشده در ۱۸ ژوئیه ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine article on Tawakkol Karman، “Yemeni Activist Tawakkul Karman, First Female Arabs Nobel Peace Laureate: A Nod for Arab Spring”, dated October 7, 2011, retrieved March 21, 2012.
- ↑ [۱] بایگانیشده در ۳۰ سپتامبر ۲۰۱۸ توسط Wayback Machine“Tawakul Karman, Nobel Peace Prize Laureate, Talks the Talk and Walks the Walk” by ‘Sahar Taman’, هافینگتن پست، published October 8, 2011, retrieved April 7, 2012.
- “a Yemeni Muslim woman”
- ↑ “In the name of God the Compassionate the Merciful”,Nobel بایگانیشده در ۲۱ اکتبر ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine Lecture by Tawakkul Karman,Oslo, 10. December 2011, Nobelstiftelsen, retrieved April 5, 2012.
- ↑ "Tawakkul Karman is the first arab woman and the youngest Nobel Peace Laureate in hijab", 'Haute Hijab', December 20, 2011, accessed March 21, 2012.بایگانیشده در ۲۰۱۷-۱۰-۰۸ توسط Wayback Machine
- “Tawakkul Karman, a Muslim, was the first Arab woman and youngest person awarded the Nobel Peace Laureate”
- ↑ "The Nobel Peace Prize 2014" (PDF). Nobel Foundation. Archived from the original (PDF) on 26 December 2018. Retrieved 2014-10-10.
- ↑ «Malala and Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize» (به English). BBC News. ۲۰۱۴-۱۰-۱۰. بایگانیشده از اصلی در ۲۶ مارس ۲۰۲۱. دریافتشده در ۲۰۲۱-۰۴-۰۶.
- ↑ “The Nobel Prize in Physics 1979 بایگانیشده در ۶ ژوئیه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine”, Nobelstiftelsen, retrieved March 24, 2012.
- ↑ “Abdus Salam-Biography”, nobelprize.
منابع
- BBC News (October 8, 2010). "Which country has the best brains". bbc.co.uk (به انگلیسی). Archived from the original on 18 November 2018.
- BBC News (2014-10-10). "Malala and Kailash Satyarthi win Nobel Peace Prize". bbc.co.uk (به انگلیسی). Archived from the original on 26 March 2021. Retrieved 2021-04-06.
- dawn. "Yunus martyred, Bangladesh marred". dawn.com (به انگلیسی). Archived from the original on 19 May 2013. Retrieved April 6, 2011.
- Encyclopædia Britannica (14 November 2007). "Nobel". britannica.com (به انگلیسی). Archived from the original on 14 December 2007.
- Kellogg۔ Carolyn (2015-04-29). "Nobel winner Shirin Ebadi to publish memoir with Random House". latimes.com (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-18.
- islamichistorymonth (2009-07-28). "October: Islamic History Month". islamichistorymonth.com (به انگلیسی). Archived from the original on 28 July 2009. Retrieved 2021-04-06.
- Nobel Foundation. "Excerpt from the Will of Alfred Nobel". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 30 May 2013. Retrieved 30 October 2014.
- Nobel Foundation. "The Nobel Prize Awarders". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 2008-10-15. Retrieved 2008-10-16.
- Nobel Foundation. "Alfred Nobel – The Man Behind the Nobel Prize". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 2007-10-25. Retrieved 2008-10-16.
- Nobel Foundation. "The Nobel Prize". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 2008-10-15. Retrieved 2008-10-07.
- nobelprize. "Abdus Salam-Biography". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 21 April 2013. Retrieved April 5, 2012.
- NobelPrize. "The Nobel Peace Prize 2006". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 22 May 2020. Retrieved 2021-04-06.
- nobelprize. "All Nobel Prizes". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 12 May 2017. Retrieved 12 May 2017.
- nobelprize. "The Nobel Peace Prize 1978". nobelprize.org (به انگلیسی). Archived from the original on 27 April 2021. Retrieved 2021-04-06.
- pewforum. "Executive Summary". pewforum.org (به انگلیسی). Archived from the original on 5 August 2013. Retrieved 22 December 2011.
- Pew Research Center. "Christian Population as Percentages of Total Population by Country". pewforum.org (به انگلیسی). Archived from the original on 7 January 2012. Retrieved 22 December 2011.