قیامالدین غازی
| سید قیامالدین غازی قیامالدین غازی Саййид Қиёмиддини Ғозӣ | |
|---|---|
 | |
| متولد | ۱۹۵۲ میلادی حصار |
| وفات | ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ وحدت |
| ملیت | تاجیکستان |
| نژاد | تاجیک |
| تحصیلات | لیسانس حقوق و سیاست دکترای ادبیات فارسی و تاجیک |
| محل تحصیل | دانشگاه کابل دانشگاه علامه محمد اقبال لاهوری |
| حزب سیاسی | حزب نهضت اسلامی تاجیکستان |
| دین | اسلام |
| مذهب | ابتدا سنی سپس شیعه دوازدهامامی |
| وبگاه | |
سید قیامالدین غازی الگو:تاجیکی روحانی برجستهٔ اهل تاجیکستان، مؤسس و عضو حزب نهضت اسلامی تاجیکستان بود.
زندگی
سید قیامالدین غازی که برخی منابع از او با نام سعید قیامالدین نیز یاد کردهاند، بیشتر با عنوان ایشان قیامالدین شناخته میشد.[۱] به گفته خود او، وی از نسل محمد، پیامبر اسلام و از نسلی موسوم به سادات است.[۲]
سید قیامالدین غازی در سال ۱۹۵۲ میلادی در روستای قلمتوغی در ناحیهٔ حصار کشور تاجیکستان بهدنیا آمد. پدرش سید امامالدین غازی، یکی از روحانیان شناختهشدهٔ تاجیکستان بود. او از سال ۱۹۸۸ تا سال ۱۹۹۲ میلادی خطیب مسجد مرکزی ناحیهٔ خراسان و همزمان مدرس مدرسهٔ امام ترمذی بود.در سال ۱۹۷۲ میلادی حزب نهضت اسلامی تاجیکستان را به همراه عبدالله نوری بنیانگذاری کردند.
تحصیلات
غازی در سال ۱۹۹۶ میلادی از دانشگاه کابل لیسانس سیاست و حقوق را دریافت نمود و عضو مجمع علمای اسلامی افغانستان نیز بود و در همین سال وارد دانشگاه علامه محمد اقبال لاهوری در اسلامآباد پاکستان شد. او در سال ۲۰۰۰ میلادی در رشتهٔ ادبیات فارسی و تاجیک موفق به دریافت دکترا شد.
در سال ۲۰۰۶ میلادی و پس از درگذشت عبدالله نوری، وی از فعالیتهای سیاسی کنارهگیری کرد و به تبلیغ و نشر معارف اسلامی و تربیت شاگردان و تألیف مشغول شد.
فعالیتهای سیاسی و دینی
قیامالدین غازی، در سالهای ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ میلادی، در تلاش برای استقلالطلبی در تاجیکستان پرداخت و در این خصوص به مبارزان ملی پیوست. این تلاشها به موفقیت لازم نرسید و به درگیریهای مسلحانه منجر شد. گفته شده است که او در آن دوران از عبدالله نوری، از علمای مشهور آن دوران، شهرت و محبوبیت بیشتری داشته است. غازی در سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۰ میلادی، عضو یکی از کمیسیونهای حقوقی آشتی ملی بود. بعدها این حزب و کمیسونهای آن منحل اعلام شدند و مراسم رسمی اختتامیه با مشارکت رئیسجمهور وقت تاجیکستان، برای آن برگزار شد.[۳]
سعید قیامالدین غازی در سالهای آغازین جنگ داخلی تاجیکستان یکی از مجریان میدان شهیدان - هواداران نیروهای اسلامی و دموکراتیک - بود و به او لقب غیررسمی «ژنرال مردمی» داده بودند. پس از شروع جنگ، به افغانستان پناه برد و در چارچوب اتحاد نیروهای مخالف تاجیک فعالیت کرد. با امضای توافقنامه صلح، سعید قیامالدین غازی به کشور بازگشت و عضو زیرکمیته حقوقی کمیسیون آشتی ملی شد. او تا زمان توقف فعالیت این کمیسیون در این سمت کار کرد و به دلیل خدماتش در اجرای توافقنامه صلح از دولت تاجیکستان نشان افتخار «شرف» دریافت کرد.[۴]
بازداشت
قیامالدین در سال ۱۳۹۷ در سنپترزبورگ روسیه بازداشت و به مقامات کشور تاجیکستان تحویل داده شد. وی در محاکم قضایی تاجیکستان با عناوین اتهامی «بر انگیختن کینه و دشمنی ملی، نژادی، منطقهای و دینی»، «خیانت به کشور» و «دعوت عمومی برای تغییر قانون اساسی از طریق خشونت» مواجه شد.[۵] او کمی بعد توسط دادگاه عالی تاجیکستان به تحمل ۲۵ سال حبس محکوم شد و پس از آن به زندان منتقل شد.[۶]
به گزارش برخی منابع، از او در دوران بازداشتش، مصاحبهای با برنامه «ریشههای ناپیدا» (یک برنامه تلویزیونی در تاجیکستان) پخش شد که در آن مصاحبه، به همکاری با «حزب نهضت اسلامی تاجیکستان» و همینطور «دولت ایران» اعتراف میکند و به صورت ضمنی میپذیرد که قصد کودتا در تاجیکستان را داشته است. وی در این مصاحبه از مواضع قبلی خود ابراز پشیمانی و طلب بخشش دارد.[۷] پخش این مستند با انتقادها و واکنشهایی همراه بود و برخی آن را غیرواقعی و در راستای اهداف سیاسی خواندند.[۸]
کشتهشدن
سید قیامالدین غازی شب یکشنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ بر اثر شورش و آشوب، به دست عوامل داعش در زندانی در ناحیهٔ وحدت تاجیکستان کشته شد. در این شورش که توسط چهار تن از اعضای داعش انجام گرفت، تعدادی از زندانیان با چاقو مورد حمله قرار گرفتند. این شورش از سوی بهروز گلمرادوف پسر گلمراد حلیموف یکی از اعضای داعش در سوریه به همراه تعدادی از اعضای داعش برنامهریزی و اجرا شد. در پی این اقدامات ۳۲ نفر از جمله ۲۴ زندانی از اعضای داعش و ۸ نفر از دیگر زندانیان کشته شدند.[۹] شورشیان قصد داشتن با گرفتن گروگان، از زندان بگریزند.[۱۰]
دین و مذهب
سید قیامالدین غازی، در ابتدا مسلمان سنی بود. پس از آنکه شایعاتی در خصوص گرایش او به تشیع مطرح شد، وی در یک مصاحبه مربوط به سال ۲۰۰۸ میلادی، این موضوع را رد کرد و آن را صرفا شایعه دانست.[۱۱]
پانویس
ارجاعات
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان»، بیبیسی فارسی.
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان»، بیبیسی فارسی.
- ↑ ««Генерали мардумӣ»: Хоҷагони ҲНИТ соли 2020 дар Тоҷикистон табаддулот барпо карданӣ буданд», news.tj.
- ↑ «گزارش تسنیم از آخرین پروژه ضدایرانی دوشنبه»، خبرگزاری تسینیم.
- ↑ «شورش زندانیان در تاجیکستان»، بیبیسی فارسی.
- ↑ «Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО», ozodi.
- ↑ «Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:», millat.tj.
منابع
- بیبیسی فارسی (۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۸). «شورش زندانیان در تاجیکستان بیش از ۳۰ کشته برجا گذاشت». bbc.com. دریافتشده در ۶ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری تسنیم (۴ تیر ۱۳۹۷). «گزارش تسنیم از آخرین پروژه ضدایرانی دوشنبه: تاجیکستان به دلارهای عربستان چشم دوخته است؟». tasnimnews.com. دریافتشده در ۶ دی ۱۴۰۳.
- ozodi (۲۰ مه ۲۰۱۹). "Қиёмиддини Ғозӣ, Махсуми Саттор ва Шайх Темур дар миёни 32 кушташудаи зиндони Ваҳдат. ВИДЕО". ozodi.org (به pyc). Retrieved 26 December 2024.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - news.tj (۲۰۱۸). "«Генерали мардумӣ»: Хоҷагони ҲНИТ соли 2020 дар Тоҷикистон табаддулот барпо карданӣ буданд". news.tj (به pyc). Archived from the original on 30 January 2018. Retrieved 26 December 2024.
{{cite web}}: نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - millat.tj (۲۰۱۸). "Эшони Қиёмуддини Ғозӣ:". news.tj (به тоҷикӣ). Archived from the original on 15 January 2021. Retrieved 26 December 2024.