تعاون

تعاون به معنای همکاری، از اصول اخلاقی در اخلاق اسلامی است.

کار تشکیلاتی در اندیشه اسلامی و اجتماعی

کار تشکیلاتی به معنای سازمان‌دهی هدفمند افراد در قالب ساختارهای منظم برای تحقق اهداف مشترک است. در اندیشه اسلامی، این مفهوم نه‌تنها از منظر مدیریتی بلکه از دیدگاه فقهی و کلامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. برخلاف برخی برداشت‌های رایج که ظاهر و ساختار را کم‌اهمیت می‌دانند، در این دیدگاه تأکید می‌شود که شکل و نظم بیرونی به اندازه نیت و محتوای درونی اهمیت دارد. آموزه‌هایی مانند امر به معروف و نهی از منکر، تعاون و ولایت از جمله مبانی مشروعیت کار تشکیلاتی در اسلام هستند.

در تشکیلات، هدف باید روشن، قابل تصویر و درونی باشد. هدف صرفاً یک مقصد بیرونی نیست، بلکه مقصود و رشد درونی اعضا را نیز شامل می‌شود. تشکیلات موفق، اهداف خود را به‌صورت تصویری ترسیم می‌کند تا اعضا در مسیر آن حرکت کنند و احساس شکست نداشته باشند. همچنین، تشکیلات پویا است و آرمان‌های آن با گذر زمان به‌روز می‌شوند؛ مانند آرمان انقلاب ۱۳۵۷ ایران که پس از سقوط رژیم شاه، مسیر تازه‌ای را آغاز کرد.

تشکیلات بستری برای خودشناسی و رشد فردی است. افراد در آن به سه دسته رهبر، کادر و اعضا تقسیم می‌شوند. مخاطبان صرفاً نقش حمایتی دارند و جزو ارکان اصلی نیستند. تشکیلات موفق زمانی تحقق می‌یابد که اعضای آن به هدف نزدیک‌تر شوند. رقابت سالم، نقدپذیری، و شناخت استعداد و توان از ویژگی‌های مهم افراد تشکیلاتی است. این افراد برخلاف دیگران دچار خودبزرگ‌بینی نمی‌شوند و در مسیر رشد جمعی حرکت می‌کنند.

نظم در تشکیلات به معنای هماهنگی میان اعضاست، نه شباهت یا انضباط تحمیلی. برخلاف نظم غربی که افراد را به یکسان‌سازی وادار می‌کند، نظم تشکیلاتی بر تفاوت‌ها و هماهنگی آن‌ها تأکید دارد؛ مانند گروه موسیقی که با سازهای متفاوت، یک قطعه هماهنگ اجرا می‌کند. نظم در تشکیلات خود را در قالب سازماندهی نشان می‌دهد و هدف آن رشد جمعی اعضا است. در نهایت، ارکان اصلی تشکیلات به ترتیب اهمیت شامل رهبری، افراد، هدف و نظم هستند.