جاحظیه
جاحظیه، فرقهای از معتزله و پیروان عمرو بن بحر جاحظ بودند که دیدگاههای ویژهای دربارهٔ ارادهٔ انسان، ماهیت معارف و جواهرات ارائه میکردند. آنان معتقد بودند که همهٔ معارف ضروری است و ارادهٔ بندگان در اعمالشان تأثیری ندارد، بلکه تنها دانایی و آگاهی از اعمال مطرح است. همچنین آتش و نیکی و بدی را به رفتار انسان نسبت میدادند و قرآن را موجودی جسمانی میدانستند که گاهی به شکل مرد و گاهی زن ظاهر میشود.
جاحظیه
جاحظیه، گروهی از معتزله و از پیروان عمرو بن بحر جاحظ بودند. آنان بر ضرورت همهٔ معارف تأکید داشتند و معتقد بودند که ارادهٔ انسان در اعمالش تأثیری ندارد و اعمال بر اساس دانایی و آگاهی از رفتار خود انجام میشود. ارادهٔ مرتبط با عقل، به معنای میل نفس نیست و هر فرد مسئول آثار اعمال خود است. در این دیدگاه، برخی مفاهیم مشابه باورهای فلاسفهٔ طبیعیگرا دربارهٔ جواهرات و تغییرات آنها مطرح شده است و جواهرات به حال خود باقی میمانند، در حالی که اعراض میتوانند تغییر یابند.[۱]
بر اساس آموزههای جاحظیه، آتش اهل آتش به سوی خود کشیده میشود و خداوند بهطور مستقیم افراد را در آتش نمیاندازد. نیکی و بدی نیز به کردار انسان نسبت داده میشود. آنان قرآن را موجودی جسمانی میدانستند که گاهی به صورت مرد و گاهی به صورت زن ظاهر میشود.[۲]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «جاحظیه». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.