فلسفه
فلسفه یا حکمت، یکی از علوم عقلی در موضوع وجود است.
اصطلاحشناسی فلسفه اسلامی
واژه فلسفه (Falsafa) در زبان عربی، صورت عربیشدهای از واژه فیلوسوفیا (φιλοσοφία) در زبان یونانی است. در کنار آن، واژه حکمت (ḥikma) نیز در بسیاری از موارد با معنای مشابه به کار رفته است، اما غالباً بیشتر به معنای «دانش» یا «حکمت عملی» نزدیک است.[۱]
تمایز میان فلسفه و حکمت
- فلسفه (فلسفه): به فرایند عقلانی و نظاممند برای شناخت طبیعت اشیا و بیان نتایج آن در قالب یک دستگاه منسجم فکری اطلاق میشود.
- حکمت (ḥikma): اگرچه گاهی در معنای مشابه فلسفه بهکار میرود، اما معانی گستردهتری نیز دارد، از جمله معانی عرفانی، دینی و اخلاقی. برخی مورخان برای ترجمه حکمت، از واژه «تئوسوفی» (Theosophy) استفاده کردهاند تا به ابعاد عرفانی یا باطنی فلسفه اسلامی اشاره کنند، اما این معادلسازی کاملاً با کاربرد اصلی این واژه در متون عربی و فارسی سازگار نیست.[۲]
اصطلاحات مرتبط با فلسفه و فیلسوف
از واژه «فلسفه»، اسم فاعلی «فیلسوف» (faylasūf) مشتق شده است که به معنای «فردی که به فلسفه میپردازد» میباشد. در ارتباط با «حکمت»، صفت «حکیم» (ḥakīm) نیز بهکار میرود که گاهی مترادف فیلسوف است، اما اغلب دلالت بر جایگاه ویژهای از دانشمندان دینی و اخلاقی دارد.[۳]
تلاش برای هماهنگی فلسفه و دین
فیلسوفان اسلامی همواره در پی ایجاد نظامهای جامع فلسفی بودهاند و برخی از آنان تلاش کردهاند اصول فلسفی را با دین سازگار سازند. از زمان ابنسینا (980-1037) به بعد، تاریخ فلسفه اسلامی را میتوان بهعنوان تلاشی برای تبیین و تکمیل نظامهای فلسفی جامع در نظر گرفت، بهگونهای که این نظامها نهتنها مستقل بوده، بلکه در عین حال در جهت توجیه و اثبات حقایق وحیانی نیز بهکار گرفته شدهاند.[۴]
پانویس
ارجاعات
منابع
- ziai, hossein (2008). "Islamic philosophy (falsafa)". The Cambridge Companion to Classical Islamic Theology (به انگلیسی). Cambridge: Cambridge University Press.