کاربر:Paya/صفحه تمرین

طواف کعبه

به هفت بار چرخیدن به دور خانه کعبه طَواف می‌گویند. این عمل یکی از واجبات تمتع و عمره است. به هر دور چرخیدن یک «شَوط» می‌گویند، به صورتی‌که هر شوط از حجرالاسود شروع و در همان‌جا پایان می‌یابد. تمتع و عمره دارای دو طواف هستند؛ طواف زیارت و طواف نساء. در عمره تمتع، طواف نساء انجام نمی‌شود. کسی که محرم نیست نیز می‌تواند طواف مستحبی انجام دهد. بعد از پایان هر طواف دو رکعت نماز، پشت مقام ابراهیم خوانده می‌شود.

طواف نساء در فقه امامیه وارد شده است.

طواف در حج

طواف، به معنای گردش منظم و عبادی به دور کعبه، مهم‌ترین رکن در مناسک حج و عمره است. این عمل، نمادی از وحدت مسلمانان حول محور توحید و تسلیم محض در برابر اراده الهی به شمار می‌رود. هر دور گردش به دور کعبه، “شوط” نامیده می‌شود و طواف کامل، متشکل از هفت شوط است که از نقطه مشخصی در حجرالاسود آغاز شده و پس از پیمودن دایره‌ای کامل، در همان نقطه خاتمه می‌یابد. در طول انجام طواف، همواره باید کعبه در سمت چپ طواف‌کننده قرار داشته باشد و این عمل عبادی در فضای بین کعبه و مقام ابراهیم (ع) انجام پذیرد.

اهمیت و جایگاه

طواف، علاوه بر جنبه عبادی، دارای اهمیت تاریخی و معنوی عمیقی است. این عمل، یادآور طواف ملائکه در اطراف عرش الهی و نیز تجدید پیمان با خداوند متعال است. طواف‌کنندگان، با گردش هماهنگ به دور کعبه، در واقع، قلب‌های خود را متوجه ذات اقدس الهی نموده و از تمامی تعلقات دنیوی جدا می‌شوند.

شرایط و ارکان

صحت و اعتبار طواف، منوط به رعایت دقیق مجموعه‌ای از شرایط و ارکان است که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نیّت: داشتن قصد و انگیزه خالصانه برای انجام طواف به عنوان یک عبادت الهی.

آغاز و پایان از حجرالاسود: شروع و ختم هر شوط، باید از نقطه مشخصی در حجرالاسود باشد.

طهارت: طواف‌کننده باید از نظر جسمی و روحی پاک باشد (داشتن وضو و غسل در صورت لزوم).

عدم وجود نجاست: بدن و لباس طواف‌کننده نباید آلوده به نجاسات باشد.

پوشش: طواف کننده باید پوشش مناسب داشته باشد

قرار دادن حجر اسماعیل (ع) در مسیر طواف: گردش به دور کعبه باید به گونه‌ای باشد که حجر اسماعیل نیز در داخل مسیر طواف قرار گیرد.

پرهیز از شاذروان: طواف‌کننده باید از گردش بر روی “شاذروان” (بخشی بیرونی و پایین‌تر از دیوار کعبه) خودداری کند.

احکام مربوط به تعداد دورها (اشواط)

تعداد دورهای طواف (هفت شوط) یک امر تعیینی است و نیّت انجام هفت دور کامل، شرط صحت طواف است. اگر فردی از ابتدا قصد انجام کمتر یا بیشتر از هفت دور داشته باشد، یا در حین طواف قصد خود را تغییر دهد، طواف او باطل خواهد بود.

کم کردن عمدی دورها: در صورتی که فردی به صورت عمدی، تعداد دورهای طواف را کم کند، واجب است که طواف را تکمیل نماید.

کم کردن سهوی دورها: اگر دورها به صورت سهوی کم شوند، حکم به شرح زیر است:

اگر بیشتر از نصف طواف انجام شده باشد، طواف‌کننده می‌تواند از همان نقطه، طواف را تکمیل کند؛ مشروط بر اینکه در این فاصله، کارهایی که با حالت طواف منافات دارند (اصطلاحاً “فعل کثیر”) انجام نداده باشد.

اگر کمتر از نصف طواف انجام شده باشد، لازم است که طواف از ابتدا اعاده گردد.

شک در تعداد دورها: اگر پس از اتمام طواف، در تعداد دورها شک ایجاد شود، به این شک اعتنایی نمی‌شود و طواف صحیح است. اما اگر این شک در حین انجام طواف و قبل از اتمام شوط آخر رخ دهد، طواف باطل است و باید از ابتدا اعاده شود.

احکام متفرقه و آداب

قران: در طواف واجب، “قران” (به معنای جمع کردن دو طواف واجب بدون فاصله و انجام اعمال بین آن‌ها) جایز نیست.

تکلم و خنده: سخن گفتن، خندیدن و خواندن اشعار در حال طواف، اگرچه مبطل طواف نیست، اما مکروه است و بهتر است طواف‌کننده به ذکر و دعا مشغول باشد.

موقعیت بدنی: لزومی ندارد که طواف‌کننده در تمام طول مسیر، رو به جلو حرکت کند؛ اما نباید به گونه‌ای حرکت کند که عرفاً طواف محسوب نشود.

استراحت: جایز است که طواف‌کننده برای رفع خستگی، در بین طواف استراحت کند؛ اما این استراحت نباید به حدی طولانی شود که پیوستگی عرفی طواف از بین برود.

قطع طواف: اگر در حین طواف، عذری مانند بیماری یا حیض برای فرد پیش آید، چنانچه پس از انجام چهار دور باشد، پس از رفع عذر می‌تواند طواف را از همان نقطه ادامه دهد؛ در غیر این صورت، طواف باید اعاده گردد.

منابع

شیخ مفید، المقنعه، ۱۴۱۰ق، ص۴۰۰؛ نجفی، جواهر الکلام، ۱۳۶۵ش، ج۱۹، ص۲۸۷.