آمرزش
در قرآن و روایات اسلامی، آمرزش الهی یکی از مفاهیم کلیدی در ارتباط میان انسان و خداوند است. مشتقاتی مانند غفور و غفّار بر عظمت رحمت الهی تأکید دارند. آیات متعددی بر امکان آمرزش حتی نسبت به گناهان بزرگ دلالت دارند و منابع روایی نیز نشاندهنده برخورد توأم با گذشت و هشدار از سوی خداوند هستند.
معنای اصطلاحی
در زبان فارسی، آمرزش به معنای بخشش خطا از سوی کسی بر دیگری و نیز به معنای مغفرت و گذشت الهی نسبت به بندگان به کار میرود. این مفهوم، جایگاهی بنیادین در آموزههای دینی دارد و در قرآن نیز به صورتهای مختلفی بیان شده است. مشتقاتی همچون غفران، غفور و غفّار از واژههای پرتکرار در قرآن محسوب میشوند که همگی دلالت بر نهایت بخشندگی دارند. از جمله در آیهای آمده است: «وَإِنَّ رَبَّکَ لَذُو مَغْفِرَةٍ لِلنَّاسِ عَلَیٰ ظُلْمِهِمْ» (روم، ۳۶)؛ پروردگار تو نسبت به مردم با وجود ظلمی که روا داشتهاند، دارای صفت آمرزش است.[۱]
در منابع تفسیری شیعه مانند مجمع البیان نقل شده است که با نزول این آیه، پیامبر اسلام اظهار داشت: «اگر بخشایش و گذشت خداوند نبود، زندگی برای هیچکس گوارا نمیشد.» همچنین در اثری منسوب به جعفر صادق، نقل شده که برخلاف دیدگاه برخی از متکلمان معتزلی که معتقد به نیامرزش گناهان کبیرهاند، آیات قرآن به روشنی بر امکان آمرزش الهی حتی نسبت به چنین گناهانی دلالت دارد. آیهای دیگر که مبنای مهمی در این زمینه تلقی میشود، چنین است: «قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَیٰ أَنفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِن رَّحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» (زمر، ۵۳). بر پایه روایتهایی در منابع اسلامی، این آیه تأثیر عمیقی بر مخاطبان داشته و از آن به عنوان یکی از فراگیرترین آیات قرآن در زمینه رحمت الهی یاد شده است.[۲]
در برخی از روایات، از جمله آنچه به محمد باقر منسوب است، آمده که خداوند به داوود وحی فرستاد تا به فردی به نام دانیال اعلام کند که وی سه بار مرتکب نافرمانی شده و هر بار آمرزیده شده است، اما در صورت تکرار چهارم، آمرزشی در کار نخواهد بود. این روایت نمادی از ترکیب رحمت و هشدار در آموزههای دینی دانسته شده است.[۳]
پانویس
ارجاعات
منابع
- اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «آمرزش». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.