اخوت

برادری دینی یا اخوت اسلامی به معنای برادر بودن و دوست یکدیگر بودن در سایه اسلام است. این مفهوم یکی از برنامه‌های اجتماعی بنیادین دین اسلام به‌شمار می‌رود و شامل تعهدات اخلاقی، حقوقی و حمایتی میان مسلمانان است که از آغاز بعثت پیامبر اسلام اجرا شده و در قرآن نیز تأکید شده است.

تاریخچه

برادری دینی یا اخوت اسلامی شامل تعهد به دوست داشتن، حمایت و رعایت حقوق برادران مسلمان است. این اصل از آغاز بعثت پیامبر اسلام عملی شد و در قرآن با آیه «انما المؤمنون اخوة» تأکید شده است که مسلمانان باید در چهارچوب برادری و دوستی زندگی کنند. پیامبر اسلام صدها بار مراسم عقد اخوت میان یاران خود برگزار کرد؛ برای مثال میان خود و علی بن ابی‌طالب، حمزه بن عبدالمطلب و زید بن حارثه، میان ابوبکر و عمر، میان عثمان و عبدالرحمن بن عوف، میان زبیر بن عوام و عبدالله بن مسعود، و دیگران.

در سال اول هجرت در مدینه، پیامبر مراسم عقد اخوت میان مهاجرین و انصار برگزار کرد؛ به نقل برخی منابع چهل و پنج نفر از مهاجرین و چهل و پنج نفر از انصار و به نقل دیگر صد و پنجاه نفر از هر گروه شرکت داشتند. این مراسم به منظور احقاق حقوق، همدلی در زندگی، و حتی پس از مرگ، به عنوان وارث عمل کردن بر اساس اصول اسلامی بود.

در رویات اسلامی

از نقل‌های روایتی، جعفر بن محمد، امام ششم امامیه گفته است که مؤمنان با یکدیگر مانند اعضای یک بدن هستند که اگر عضوی به درد آید، سایر اعضا نیز احساس درد کنند. مسلمان باید چشم، آینه و راهنمای برادر خویش باشد، به او ظلم نکند، فریبش ندهد، خیانت روا ندارد و دروغ و غیبت نکند. اگر برادر دینی تقصیری کرد، باید عذر او پذیرفته شود و در صورت نبود عذر، برای او عذری جستجو شود.

پیامبر اسلام هفت حق مؤمن بر مؤمن را بیان کرده است: او را در ظاهر گرامی داشتن، در دل دوست داشتن، در مال مواسات و همدردی، غیبت حرام دانستن، در بیمار بودن عیادت، در وفات جنازه را تشییع و پس از مرگ جز به نیکی سخن نگفتن. نمونه‌ای از این تعهدات، آزاد کردن اسیران در جنگ بدر توسط مصعب بن عمیر بود که از ثروتمندان مکّه کمک مالی دریافت کرد و آنان را آزاد نمود.

پانویس

منابع

• اختری، عباسعلی (۱۳۹۰). «برادری دینی». دایرةالمعارف جامع اسلامی. تهران: آرایه.