عبدالله بن عبدالمطلب

مقدمه

عبدالله بن عبدالمطلب، پدر پیامبر اسلام (ص)، فرزند عبدالمطلب از خاندان بنی‌هاشم و فاطمه بنت عمرو از قبیله مخزوم بود. وی با آمنه بنت وهب ازدواج کرد و طبق نظر رایج، پیش از تولد پیامبر، در ۲۵ سالگی در مدینه درگذشت. قبر وی در دار النابغه در مدینه قرار داشت که بعدها توسط وهابیت تخریب شد.

شیعیان به یکتاپرستی عبدالله و اجداد پیامبر اعتقاد دارند. در منابع تاریخی و حدیثی، داستانی از نذر عبدالمطلب و قربانی کردن عبدالله ذکر شده که مورد انتقاد برخی تاریخ‌پژوهان قرار گرفته است.

معرفی و مقام عبدالمطلب

عبدالله بن عبدالمطلب، پدر حضرت محمد (ص)، از خاندان بنی‌هاشم و یکی از شاخه‌های قبیله قریش به شمار می‌رفت.1 اواز افراد برجسته و باخصال بود که به «شبیة2 الحمد» شناخته می‌شد. او در دوران مشکلات و سختی‌ها، پناه‌گاه قریش و مایه امید برای آن‌ها بود. عبدالمطلب انسانی شریف و بی‌نظیر در کمالات و حسن رفتار بود و در این زمینه‌ها مشابهی نداشت. در دوران جاهلیت، او هرگز به شراب‌خواری نپرداخت و مانع از انجام بسیاری از کارهای ناپسند و بی‌نزاکت در میان قوم خود می‌شد.3به او «ابراهیم دوم» میگفتند چون بر اصول توحیدی پای فشاری میکرد. 4

عبدالمطلب به شدت به معاد اعتقاد داشت و در این زمینه استدلال‌ کلامی زیبایی بیان می‌کرد. او گفته بود که هیچ ظالمی نمی‌میرد مگر آن که در این دنیا انتقام خود را می‌گیرد و پاداش عمل بد خود را می‌بیند. او اضافه کرده بود که حتی اگر ظالمی در شام به سر برد، در این دنیا کیفر خواهد دید. عبدالمطلب سپس سوگند یاد کرد و گفت که پس از این دنیا جهانی دیگر وجود دارد که در آن، هر ظالم و ستمگری به طور حتم مجازات خواهد شد.5 عبدالطلب برا اساس عدل الهی چنین بیان برهان و استدلالی داشته است

ایمان عبدالمطلب

شخصیت عبدالمطلب بسیار پیچیده و گسترده است و گاهی داستان‌ها و افسانه‌هایی که به او نسبت داده می‌شود، مثل احترام به بت‌ها و رجوع به کاهن‌ها، ممکن است تصویری مبهم از او ایجاد کند.6 با این حال، جنبه‌های الهی شخصیت او در مواجهه با دشمنانی همچون ابراهه، به وضوح نمایان است. امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمود که عبدالمطلب در روز قیامت به تنهایی همچون یک امت خواهد بود و سیمای پیامبران و شکوه پادشاهان را خواهد داشت.7 این سخنان و نمونه‌های دیگر، گواهی بر عظمت شخصیت عبدالمطلب و میزان ایمان و عقیده او هستند. با وجود این، برخی از نویسندگان تاریخ‌نگار در دوران اموی و مروانی، که دشمنان سرسخت و لجوج بنی‌هاشم بودند، داستان‌هایی ضد و نقیض از جد پیامبر روایت کرده‌اند که به هیچ وجه با خداپرستی و راستگویی او سازگاری ندارند.8

نذر عبدالمطلب برای عبدالله

داستان این نذر به شرح زیر است: «عبدالمطلب نذر کرده بود که اگر خداوند به او ده پسر دهد، یکی از آنها را در راه خدا و در کنار خانه کعبه قربانی کند. زمانی که تعداد پسرانش به ده رسید، برای انجام نذر خود قرعه انداخت و قرعه به نام عبدالله افتاد. اما مردم با این اقدام مخالفت کردند. در نهایت تصمیم گرفتند که عبدالله را با ده شتر برابر کنند و سپس قرعه‌کشی انجام دهند. اگر قرعه به نام شترها می‌افتاد، عبدالله نجات می‌یافت و شترها قربانی می‌شدند. اما اگر به نام عبدالله می‌افتاد، ده شتر دیگر به تعداد افزوده می‌شد و دوباره قرعه‌کشی صورت می‌گرفت. این روند ادامه یافت تا اینکه در نهایت پس از ده بار قرعه‌کشی و اضافه شدن شتران، وقتی بین عبدالله و صد شتر قرعه‌کشی کردند، قرعه به نام شترها افتاد.»

علی‌اکبر غفاری، دانشمند حوزه حدیث شیعه، سند این روایت‌ها را نادرست و محتوای آن‌ها را مغایر با اصول مذهبی دانسته است.۹ علی دوانی، پژوهشگر تاریخ، ماجرای نذر عبدالمطلب را افسانه میداند..هوم

وفات

مشهور است که عبدالله بن عبدالمطلب پیش از تولد فرزند گرامی‌اش، حضرت محمد(ص)، در شهر یثرب (مدینه) وفات یافت.10دوانی نیز میگوید بنابر قول مشهور هنگام فوت عبدالله، پیامبر دنیا نیامده بود.اوم با این حال، روایت دیگری بیان می‌کند که حضرت محمد(ص) متولد شده بود و دو ماه 11یا بعد از اینکه اندکی از عمر گرامی ایشان گذشته بود12 که عبدالله درگذشت.

پدر گرامی پیامبر(ص) را در مکانی به نام ‏«دار النابغة‏» دفن کردند. 13دوانی در کتاب خود ذکرکرده است که عبدالمطلب در مدینه مدفون شده است. اوم