اخلاق در خانواده (مظاهری)
فهرست تمام منابع معتبر علمی که محقق در پایاننامه به آنها استناد کرده، میبایست در انتهای تحقیق درج گردد بنابراین از ذکر منابعی که محقق صرفاً از آنها استفاده مطالعاتی کرده خوداری شود. در تنظیم فهرست منابع چند شیوه وجود دارد؛ گاه بر اساس نام کتاب و گاه بر اساس نام نویسنده تنظیم میگردد اما شیوه مورد نظر در حوزههای علمیه خواهران به شکل زیر است:
معرفی کتاب اخلاق در خانواده
خانواده سلول بنیادی اجتماع است که سلامت آن عامل سلامتی و رشد اجتماعی خواهد بود و نابسامانی و بیماری آن جامعه انسانی را دچار آسیب خواهد کرد.
تزلزل در خانواده و فروپاشی، توجه بیش از حد به تجرد و فردگرایی و نگاه مکانیکی و مادی به انسان از جمله نگرانیهای جهان معاصر است که نتیجه اش ضعیف تر شدن این بنیاد انسانی است. به فراخور آنچه در جهان رخ داده جامعه خود ما نیز از آن بی تأثیر نبوده است و شاهد رشد روزافزون طلاق بالارفتن سن ازدواج و ضعیف شدن رضایتمندی در خانواده هستیم.
از کارهای ضروری و اساسی که در این زمینه آموزش و فرهنگ سازی است. جوانان ما با وجود آموزشهای گوناگون که در محیطهای آموزشی دیدهاند برای نحوه صحیح انتخاب همسر و چگونگی روابط خانوادگی و غنیسازی آن آموزش لازم را ندیدهاند. خوشبختانه از گامهایی که در این زمینه برداشته شده است قرار دادن درس دو واحدی اخلاق در خانواده در مراکز آموزش عالی است.
کتاب اخلاق در خانواده با بهرهگیری مستقیم از دروس اخلاق و آثار آیت الله العظمی مظاهری که سالیان متمادی در زمینه مباحث خانواده ارائه کردند نگاشته شده است. مباحث خانوادگی ایشان تاکنون در قالب به کتابهای اخلاق در خانه، خانواده در اسلام تربیت فرزند از نظر اسلام و اخلاق و جوانان به کرات چاپ و به زبانهای زنده دنیا ترجمه شده است.
بهرهگیری وافر از آیات و روایات با نگاه اجتهادی و فقیهانه در کنار تجربه مشاوره در حوزه خانواده و آشنایی ایشان با مسائل تربیتی و روانشناسی، نگاهی عمیق و کاربردی به مباحث ایشان داده است.
خلاصه کتاب اخلاق در خانواده
کتاب اخلاق در خانواده در ده فصل به عناوین و موضوعاتی نظیر؛ «انسان و خانواده، موانع تشکیل خانواده و راههای رفع آن، معیارهای همسر گزینی، مراحل تشکیل خانواده، حقوق خانواده، فضایل اخلاقی در خانواده، تزلزل خانواده - عوامل و پیامدهای آن، نظام اقتصادی خانواد در اسلام، فرزندآوری و تربیت فرزند، تنظیم خانواده و جمعیت شناسی» پرداخته که به عنوان مثال مختصر توضیحی که در «فصل اول؛ انسان و خانواده» میشود به آن پرداخت، شرح ذیل میباشد:
پیش نیاز هر بحثی پیرامون زندگی انسان، شناخت خود انسان، طبیعت، ابعاد و نیازهای اصلی اوست. از این رو در این فصل پیش از هر چیز، ابعاد وجود انسان بررسی شده است؛ سپس به بیان طبیعت مشترک انسانی پرداخته شده و مختار بودن انسان به عنوان یکی از اصلیترین مشخصههای انسانی مطرح گردیده است. در ادامه به تشریح غریزه مذهب و نیاز اساسی انسان به دین برای رسیدن به سعادت پرداخته شده است. سپس نیاز جنسی از دیدگاه اسلام تشریح شده و اهمیت توجه به غریزه جنسی و رویکردهای مختلف در مواجهه با نیاز جنسی بیان شده است. در ادامه سنت الهی زوج آفرینی در عالم و انسان و تفاوت خلقت زن و مرد مورد اشاره قرار گرفته است. همچنین با توجه به اهمیت ازدواج و تشکیل خانواده، به موضوع تربیت جنسی انسانها از طریق حفظ آن در جامعه پرداخته شده و راههای حفظ عفت و غیرت در جامعه، نقش روابط زن و مرد در آن و آفات بی عفتی و بی غیرتی بیان گردیده است. در نهایت پیامدهای فردی و اجتماعی ازدواج مورد بحث قرار گرفتهاند.
راهکارهای اخلاقی در تثبیت خانواده
در شرایط کنونی، تشکیل خانواده مسئولیتی بزرگ برای والدین است، اما دشوارتر از آن، حفظ و تثبیت خانوادهای است که تازه شکل گرفته. برای رسیدن به پایداری در روابط خانوادگی، رعایت اصول اخلاقی زیر ضروری است:
یک. خوشخلقی
رفتار نیکو در خانواده، سنگبنای آرامش و تربیت صحیح فرزندان است. حتی در صورت بیتقصیری، هیچیک از زوجین مجاز به برخورد تند و زشت با دیگری نیستند. در منابع اسلامی آمده است که بدخلقی در خانه—even از سوی فردی که در جامعه خوشنام بوده—میتواند آثار معنوی منفی در آخرت داشته باشد. تسلط بر خشم، بردباری و خوشرفتاری نهتنها مشکلات خانوادگی را کاهش میدهد، بلکه آرامش روحی و معنوی را نیز به همراه دارد.[۱]
دو. حسن نیت
نگاه مثبت و نیت خیر در تعاملات خانوادگی، از بروز سوءتفاهم، غیبت و شایعهپراکنی جلوگیری میکند. افراد منفینگر، علاوه بر آسیب به روابط خود، در باورهای دینی نیز با پیامدهای معنوی مواجهاند. تقویت حسننیت، زمینهساز همدلی، اعتماد و پایداری در روابط خانوادگی است.[۱]
خشوع
یکی از امور ضروری سالک در تمامی عبادات، به ویژه نماز که سرآمد و جامعترین عبادات است، خشوع میباشد.حقیقت خشوع عبارت است از خضوع کامل که با حب یا خوف در هم آمیخته است.[۲]