میر حامدحسین هندی

تصویری از میرحامد حسین هندی

میرحامد حسین موسوی هندی (۱۲۴۶-۱۳۰۶ قمری)، فقیه، محدث و متکلم برجسته شیعه در قرن سیزدهم هجری بود که در هند می‌زیست. از او آثاری در دفاع از امامان شیعه و مکتب تشیع به جای مانده که مهم‌ترین آن، کتاب «عبقات الانوار» است.

زندگی

میرحامد حسین هندی در سال ۱۲۴۶ قمری در شهر میرتهه هند چشم به جهان گشود. پدرش سید محمد قلی نام او را «مهدی» گذاشت، اما پس از آنکه پدر، پیش از دریافت خبر تولد، در رویای خود جدش «سید حامد حسین» را دید، این کودک به «میرحامد حسین» معروف شد. سید میر حامد حسین هندی نیشابوری، از برجسته‌ترین متکلمان و عالمان شیعه در اوایل سده سیزدهم هجری، در پنجم محرم ۱۲۴۶ قمری در میره لکهنو هند دیده به جهان گشود. وی در خاندانی پرورش یافت که همه از عالمان آگاه و فاضلان مجاهد بودند و نسل‌های پس از او نیز همچنان درخشیدند. از میان این خاندان علمی، دو شخصیت برجسته عبارتند از:

۱. سید محمدحسین (جد میر حامد حسین):

از فقها و زاهدان نیمه دوم سده دوازدهم هجری که به استنساخ قرآن و کتب نفیسه علاقه‌مند بود. آثاری مانند «قرآن»، «حق الیقین» و «تحفه الزائر» به خط او در کتابخانه ناصریه لکهنو نگهداری می‌شود.

۲. سید محمدقلی موسوی (پدر میر حامد حسین):

از چهره‌های درخشان عرصه عقائد و مناظرات در نیمه اول قرن سیزدهم هجری که در ۵ ذی‌قعده ۱۱۸۸ متولد شد. وی از شاگردان برجسته سید دلدارعلی نقوی و دارای تألیفات ارزشمند بسیاری بود.

تحصیلات و اساتید

وی تحصیلات خود را از هفت سالگی در مکتبخانه آغاز کرد و پس از آموختن دروس مقدماتی، به سطوح بالاتر راه یافت. او کتاب‌های «مقامات حریری» و «دیوان متنبی» را نزد مولوی سید برکت علی صاحب فراگرفت و برای آموختن نهج‌البلاغه به محضر مفتی سید عباس شوشتری رفت. سپس برای تکمیل دانش، علوم عقلی را نزد سید مرتضی خلاصه‌العلماء و علوم شرعی را در محضر سید محمد سلطان‌العلماء و برادرش سید حسین سیدالعلماء آموخت. پس از سال‌ها تلاش و پشتکار، وی موفق شد تحصیلات خود را با موفقیت به پایان برساند.

اساتید

تحصیل علم کلام نزد پدرش، سید محمدقلى کنتورى نیشابورى؛

تحصبیل فقه اصول نزد سید محمد بن سید دلدارعلى، سلطان العلماء، سید حسین بن سید دلدارعلى، سید العلماء؛

تحصیل معقول نزد مرتضى بن سید محمد، خلاصه العلماء؛

تحصیل نهج البلاغه نزد، سید عباس تسترى؛

تحصیل ادبیات نزد سید برکت‌على صاحب.

شاگردان

از جمله شاگردان وی سید ناصرحسین موسوی؛ سید سراج‌حسین موسوی؛ قاضی کرامت‌حسین موسوی؛ سید عباس‌حسین رضوی است.

درگذشت

میرحامد حسین هندی، در ۱۸ صفر سال ۱۳۰۶ قمری، در لکهنوی هند درگذشت و در حسینیه خود دفن شد.

آثار

از جمله تالیفات میرحامد حسین عبارتند از: عبقات الأنوار فى امامه الأئمه الأطهار( 30 مجلّد)؛ استقصاء الافحام و استیفاء الانتقام فى نقض منتهى الکلام( 10 مجلّد، طبع فى 1315 ق)؛ شوارق النصوص( 5 مجلّد)؛ کشف المعضلات فى حلّ المشکلات؛ العضب التبار فى مبحث آیه الغار؛ افحام اهل المین فى ردّ ازاله الغین؛ النجم الثاقب فى مسئله الحاجب فى الفقه( در سه قالب کبیر، وسیط و صغیر)؛ الدرر السنیه فى المکاتیب و المنشآت العربیه؛ زین الوسائل الى تحقیق المسائل( فیه فتاویه الفقهیه)؛ أسفار الأنوار عن وقائع أفضل الأسفار( ذکر فیه ما سنح له فى سفره إلى الحج و زیاره أئمه العراق سلام الله علیهم)؛ الذرائع فى شرح الشرائع فى الفقه( لم یتمّ).