حیوانات در قرآن
حیوانات در قرآن
در مورد حیوانات مطالب متنوعی در قرآن کریم آمده و حتی نام برخی از سورههای قرآن به نام حیوانات است.
نامشناسی حیوان در قرآن
حیوان واژهای عربی است که بر موجود جاندار اطلاق میشود و انسان را نیز -که او را حیوان ناطق میخوانند- در بر میگیرد[۱] و در منابع دینی و متون فقهی این واژه غالباً به موجود جاندار و فاقد خرد اطلاق میشود که معادل آن در زبان فارسی کنونی جانور است واژه حیوان در قرآن تنها یک بار و به معنای زندگی حقیقی به کار رفته که ناظر بر جهان آخرت است.[۲]
اسامی حیوانات در قرآن کریم
در بیش از 190 آیه از قرآن کریم نام حیوانات زیر بیان شده است:
گاو، شتر، مار، اژدها، ملخ، خوک، بوزینه، قورباغه، بز، میش، زنبور عسل، مگس، هدهد، پشه، استر، الاغ، اسب، ماهی، فیل، شیر، سگ هار، مورچه، موریانه، گرگ، گوسفند، عنکبوت، کلاغ، پروانه، حیوانات شکاری، شتر ماده، شتر نذر شده، گوسفند ماده، شتر آزاد، شتران بارکش، چهارپایان، دستهٔ پرندگان، اسبان نیکو، بُدنه، اسبان دونده، گوساله، شتر ده ماههٔ آبستن، گاو میانسال، شپش، بلدرچین[۳]
سورههایی به نام حیوانات
از میان صد و چهارده سورهٔ قرآن، پنج سوره با نام حیوانات نامگذاری شده که عبارتند از: بقره (گاو)، نحل (زنبور عسل)، نمل (مورچه)، عنکبوت و فیل.[۴]
هدف از آوردن نام حیوانات در قرآن
اشاره به ویژگیهای خاص: برخی از سورهها به نام حیواناتی نامگذاری شدهاند که دارای ویژگیهای بارز و برجستهای هستند؛ به عنوان مثال، سوره «نحل» به دلیل اشاره به نظم و صنعت زنبورها و نیز تولید عسل، نامگذاری شده است.[۵]
ارتباط با داستان یا رویداد: برخی از سورهها به دلیل ارتباط با رویدادی که در آن حیوانی نقش داشته است، به نام آن حیوان نامیده شده؛ مانند سوره «نمل» (مورچه) به دلیل اشاره به داستان حضرت سلیمان و مورچهها، به این نام خوانده شده است.[۶]
نماد و تمثیل: برخی از نامهای حیوانی در قرآن به عنوان نماد و تمثیلی برای مفاهیم اخلاقی و تربیتی به کار رفتهاند. به عنوان مثال، سوره «عنکبوت» به دلیل اشاره کردن به بی بنیادی خانه عنکبوت، به عنوان نمادی برای کارهای بیهوده و بی اساس، به این نام نامگذاری شده است.[۷]
برخی از معیارهای کاربرد نام حیوانات در قرآن
نوع راه رفتن: گروهی که بر شکم راه می روند، گروهی که روی دو پا حرکت می کنند و گروهی که روی چهار پا راه می روند. [۸]
محل زندگی:
جنسیت:
نوع زیست:
پانویس
- ↑ ابن منظور جلد ۲، 1214، ذیل واژه حی.
- ↑ نام شناسی حیوانات در قرآن کریم اربرد واژههای شتر و خوک در آیات مکرمه، نادیا وارمیلی، فصلنامه پازند سال ۱۵، شمارۀ 56-57، ۱۳۹۸، صفحه ۱۰۰.
- ↑ سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حیوانات در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۴.
- ↑ میرزا باقر، حسینی، آشنایی و انس با قرآن، انتشارات حرم، ص ۴۳.
- ↑ علوم قرآنی، آیة الله محمد هادی معرفت، فصل دوم، اسامی سورهها، ص99.
- ↑ همان.
- ↑ همان.
- ↑ نام شناسی حیوانات در قرآن کریم اربرد واژههای شتر و خوک در آیات مکرمه، نادیا وارمیلی، فصلنامه پازند سال ۱۵، شمارۀ 56-57، ۱۳۹۸، صفحۀ 102.
منابع
۱- سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «حیوانات در قرآن»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۴/۱۱/۲۴.
۲- پایگاه اطلاعرسانی حوزه https://noo.rs/xojlN3-