درکات جهنم
در قرآن برای هر یک از مؤمنان و کافران، از جن و انس، بر پایه اعمالشان، رتبهای در بهشت یا جهنم ترسیم شده که از جهت ثواب و عقاب، ارزش یا پستی آن رتبه و جایگاه مختلف است (مانند آیات ۱۹ سوره احقاف، ۱۶۳ سوره آل عمران و ۱۳۲ سوره انعام). «وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا یعْمَلُون»(و براى هر یك (از این دو دسته)، درجات (و مراتبى) است از آنچه عمل كردند؛ و پروردگارت از اعمالى كه انجام مى دهند، غافل نیست. بهشت شامل جنت فردوس ، جنت عالیه، جنت نعیم، جنت عدن، جنت دارالسلام، جنت دارالخلد، جنت الماوی، جنت دارالمقام و جهنم شامل جحیم، لَظی، سَقَر، حُطَمه، هاویه، سَعیر، جهنم،است.البته در ذکر اقسام جنت و جهنم مختصر اختلافی بین بزرگان و مفسران وجود دارد.
درجات بهشت و درکات جهنم
«وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِیوَفِّیهُمْ أَعْمالَهُمْ وَ هُمْ لا یظْلَمُون»(و براى هر كدام از آنها درجاتى است بر طبق اعمالى كه انجام داده اند، تا خداوند كارهایشان را بى كم و كاست به آنان تحویل دهد؛ و به آنها هیچ ستمى نخواهد شد)( احقاف/سوره۴۶، آیه۱۹) یعنى براى هر یك از نامبردگان كه عبارتند از مؤمنین نیكوكار، و كافران بد كار، منازل و مراتبى مختلف از نظر بلندى و پستى هست. آرى براى بهشت درجاتى و براى دوزخ هم دركاتى است[۱]
مراتب و ابواب بهشت و جهنم
بر اساس آیات و روایات بهشت درجات و مراتب مختلفى دارد. نعمتهای بهشتی نیز براى همه بهشتیان یكسان نیست. همه بهشتیان در یك مقام نیستند، بعضى در اعلا مرتبه و بعضى در پایینترین درجات و برخى در حد متوسط هستند.آیات قرآن برای بهشت 8 باب یا نوع و درجه قرار داده است که شامل جنت فردوس ، جنت عالیه، جنت نعیم، جنت عدن، جنت دارالسلام جنت دارالخلد، جنت الماوی، جنت دارالمقام است. و ابواب، طبقات و درکات جهنم بر اساس آیه ۴۴ سوره حجر جهنم هفت در دارد و آیات ۲۹ سوره نحل و ۷۶ سوره غافر گفته است از درهای جهنم وارد شوید. در برخی از روایات، این هفت در به هفت طبقه تفسیر شده است.[۲] در روایتی از امام باقر(ع) نام این هفت طبقه چنین است: جحیم، لَظی، سَقَر، حُطَمه، هاویه، سَعیر، جهنم. [۳]
منشاء اختلاف درجات و درکات
«وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّكَ بِغافِلٍ عَمَّا یعْمَلُون» متعلق لفظ" كل" ضمیرى است كه به دو طایفه جن و انس برمى گردد و در آیه حذف شده، و معناى آیه این است كه: براى هر یك از دو طایفه جن و انس درجاتى است از عمل، چون اعمال مختلف است و اختلاف اعمال باعث اختلاف درجات صاحبان اعمال است، و خداوند از آنچه كه این دو طایفه می كنند غافل نیست. بنابراین معلوم مى شود منشا اختلاف درجات اعمالشان است[۴]طبق آیه ۳ سوره واقعه (خافِضَةٌ رافِعَةٌ)، در قیامت، گروهی که در دنیا بلندمرتبه بودند، بر پایه اعمال خبیث، به درکات جهنم نزول میکنند و عدهای که در دنیا دونپایه بودند، به خاطر اعمال حسنه، به درجات بهشت ورود میکنند.[۵]
