مباهله

مباهله به معنای لعنت کردن متقابل و درخواست عذاب الهی برای اثبات حقانیت یک ادعا است.

مفهوم‌شناسی

ریشه لغوی:

• از ریشه «بَهْل» به معنای رها کردن و قید و بند را از چیزی گشودن است. «ابتهال» در دعا به معنای تضرع و نیایش نیز از همین ریشه است.

معنای اصطلاحی:

• در اصطلاح اسلامی، مباهله عملی است که دو طرف یا گروه در یک disputation (مناظره) religious، برای اثبات ادعای خود، خداوند را به لعن و عذاب کسی که دروغگو است دعوت می‌کنند. این عمل با искренی کامل و ایمان راسخ به حقانیت خود انجام می‌شود.

پیشینه تاریخی

در اسلام

رویداد مباهله در اسلام،‌ یکی از اتفاقات زمان حیات محمد بود که بین مسلمانان و نجرانیان مسیحی شکل گرفت. این واقعه که در سال دهم هجری و بر اساس آیات ۶۱ و ۶۲ سوره آل عمران رخ داد، به دلیل حضور اهل بیت پیامبر، از دیدگاه شیعه اهمیت ویژهای دارد و به عنوان یکی از مستندات برتری و عصمت آنان شناخته میشود. مباهله در فرهنگ اسلامی، نماد اوج استدلال و توسل به قدرت خداوند برای اثبات حقیقت است.

موقعیت جغرافیایی: شهر نجران در مرز حجاز و یمن، یکی از کانون‌های مهم مسیحیت در شبه‌جزیره عربستان بود.

مناظره اولیه: هیئتی از مسیحیان نجران برای گفت‌وگو درباره پیامبری محمد و مسئله عیسی به مدینه آمدند. گفت‌وگوها به نتیجه نرسید و بحث بر سر الوهیت عیسی بود. نزول آیه: در این هنگام، آیه ۶۱ آل عمران نازل شد و پیامبر را به مباهله فراخواند: «... پس بگو: بیایید پسرانمان و پسرانتان، زنانمان و زنانتان، و خودمان و خودتان را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.

واقعه مباهله

این رویداد در تاریخ ۲۴ یا ۲۵ ذی‌الحجه سال ۱۰ اتفاق افتاد.پیامبر با علی بن ابی‌طالب(ع)، فاطمه زهرا، حسن و حسین بن علی به محل مباهله آمدند. با چهار تن: علی بن ابی‌طالب، فاطمه زهرا، حسن مجتبی و حسین بن علی به محل مباهله آمدند. ایشان هنگام خروج فرمودند: «هرگاه من دعا کردم، شما آمین بگویید.»

واکنش مسیحیان: وقتی اسقف نجران پیامبر را با نزدیکانش دید، به همکیشان خود گفت: «من چهره‌هایی را می‌بینم که اگر از خدا بخواهند کوهی را از جای برکند، خداوند چنین خواهد کرد. با اینان مباهله نکنید که هلاک خواهید شد و هیچ مسیحی تا قیامت بر روی زمین باقی نخواهد ماند.»

اهمیت و پیامدها

از دیدگاه شیعه، این واقعه گواهی آشکار بر برتری و جایگاه بی‌همتای علی، فاطمه، حسن مجتبی و حسین بن علی است. زیرا قرآن آنان را به ترتیب به عنوان «انفسنا» (جان‌های ما) و «ابناءنا» (پسران ما) و «نساءنا» (زنان ما) معرفی کرده است.

این واقعه پیوند نزدیکی با حدیث مشهور ثقلین (قرآن و عترت) دارد. یناروز وز در تقویم اسلامی، به ویژه نزد شیعیان، روزی مبارک و گرامی داشته می‌شود.

مباهله در دیدگاه اهل سنت

آنان نیز وقوع این رویداد تاریخی را تأیید می‌کنند و در کتاب‌های معتبر خود مانند صحیح مسلم روایت کرده‌اند.

آنان بر جایگاه والای اصحاب حاضر در مباهله اذعان دارند، اگرچه تفسیر آنان از «اهل بیت» ممکن است با تفسیر شیعه متفاوت باشد.