راهپیمایی ۲۲ بهمن

راهپیمایی ۲۲ بهمن در ایران هر ساله هم‌زمان با سالگرد انقلاب ۱۳۵۷، از سوی حکومت جمهوری اسلامی ایران در آخرین روز دهه فجر (۱۲ الی ۲۲ بهمن ماه) برگزار می‌گردد. در این روز مردم ایران به خیابان‌ها و میدان‌های بزرگ شهرهای ایران می‌آیند و راهپیمایی می‌کنند. حاضران در راهپیمایی شعارهایی با مضمون میثاق و تجدید پیمان با آرمان‌های انقلاب و سید روح‌الله خمینی و همچنین شعارهای ضدآمریکایی و و ضد اسرائیلی و ضد «استکبار جهانی» و امپریالیسم سر می‌دهند. شرکت کنندگان در این مراسم که از طرفداران جمهوری اسلامی هستند، شعارهایی را تکرار می‌کنند که افرادی به عنوان لیدر این شعار و پیامها را به حاضرین اعلام می‌کنند.

پیش زمینه

سید روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، پس از ۱۵ سال تبعید در تاریخ ۱۲ بهمن ۱۳۵۷، به ایران بازگشت و وارد تهران شد. از ۱۲ بهمن تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، ایران دچار تحولات فراوانی شد. روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷، درگیری‌های شدید بین لشکر گارد و همافران نیروی هوایی شکل می‌گیرد. در پی این درگیری که مردم نیز در آن درگیر می‌شوند، بیشتر کلانتری‌ها، پاسگاه‌های ژاندارمری و قرارگاه‌های پلیس و ارتش به تصرف مردم و همافران در می‌آید. در همین میان، پیامی از سوی خمینی صادر می‌شود که ارتش گارد را به حکم جهاد تهدید می‌کند. پس از آن از سوی بختیار، از ساعت ۴:۳۰ بعدازظهر حکومت نظامی اعلام می‌شود. ساعت۱۰:۳۰ روز ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ شورای فرماندهان نیروهای مسلح در ستاد مشترک (ستاد بزرگ ارتشتاران) تشکیل گردید. ریاست شورای عالی ارتش بر عهده عباس قره‌باغی بود. پس از گزارش فرماندهان نیروها از وضعیت موجود بحث پیرامون همبستگی ارتش با مردم آغاز شد؛ اکثراً موافقت خود را اعلام نمودند. و سرانجام اعلامیه‌ای مبنی بر بی‌طرفی ارتش تهیه و به امضا رسید. این اعلامیه، به صورت رسمی، پایان حکومت پهلوی و آغاز دوره جدیدی در ایران بود.

پس از تصمیم شورای عالی، ساعت یک و پانزده دقیقه بعد از ظهر خبر تصمیم شورای عالی ارتش در اختیار رادیو و تلویزیون گذاشته شد. رادیو ایران برنامه عادی خود را قطع و اعلامیه را قرائت کرد. لحظه‌ای بعد نیروهای انقلاب محوطه رادیو تلویزیون را تصرف نمودند و خبر سقوط رژیم سلطنتی پهلوی از رادیو تلویزیون ملی اعلام شد.

مراسم و نمادها

سالگرد انقلاب اسلامی در ایران به عنوان یک جشن سیاسی ملی محسوب می‌شود. این روز به صورت رسمی از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران به روز ابراز همبستگی ملی و اعلام وفاداری به اندیشه‌های روح‌الله خمینی شناخته می‌شود. این روز به صورت رسمی در ایران تعطیل است. برگزاری مراسم ۲۲ بهمن که جشنی ملی و با وسعت میلیونی در شهرهای مختلف ایران برگزار می‌شود، یکی از نمادهای مشهور برای دهه فجر است. این مراسم همچنین در روستاهای ایران نیز برگزار می‌گردد و به عنوان نمادی از انسجام ملی و «تجدید بیعت با آرمان‌های انقلاب اسلامی» از سوی جمهوری اسلامی به‌شمار می‌رود.

هر ساله در تهران، پایتخت ایران، راهپیمایان از ده نقطه مختلف تا میدان آزادی راهپیمایی می‌کنند. شرکت مسئولان بلندپایه حکومتی در این مراسم و سخنرانی رئیس‌جمهور وقت ایران از جمله مهم‌ترین بخش‌های این مراسم در پایتخت است. همچنین هر ساله مهمانانی از دیگر کشورها به این مراسم دعوت می‌شوند. حضور هنرمندان و خوانندگان و اجرای سرودها و موسیقی‌های انقلابی از برنامه‌های هنری این مراسم عنوان شده است.

در این مراسم عموماً شعارهایی علیه آمریکا و اسرائیل سر داده و در فضای شهری، پوسترهای متعددی با مضامین ضد صهیونیستی و آمریکاستیزانه نصب می‌شود. همچنین شعارهایی به دفاع از فلسطین سر داده می‌شد. شرکت‌کنندگان در این مراسم عموماً تصاویری از رهبران جمهوری اسلامی ایران در دست دارند. در این مراسم، پرچم‌های برخی کشورها همچون آمریکا و اسرائیل به آتش کشیده می‌شوند و از آدمک‌های دست‌ساز به عنوان نمایندگان آمریکا و اسرائیل استفاده می‌شود. در بخشی از این مراسم، دستاوردهای علمی و نظامی جمهوری اسلامی ایران به نمایش گذاشته می‌شود. در طول این مراسم، از شرکت‌کنندگان پذیرایی رایگان می‌شود.

اهمیت

خبرگزاری‌های هم‌سو با جمهوری اسلامی، این راهپیمایی را «تجدید پیمان با آرمان‌های انقلاب و رهبر» معرفی کرده‌اند. رسانه‌های منتسب به جمهوری اسلامی، شرکت در راهپیمایی ۲۲ بهمن را به جهت حفظ حکومت دینی، و جلوگیری از تضعیف نظام اسلامی، واجب شرعی و پسندیده معرفی کرده‌اند. همچنین تعدادی از علمای اسلامی نیز بر این موضوع تأکید داشته‌اند و در فتاوا یا سخنرانی‌های خود به این مورد اشاره کرده‌اند.

رسانه‌های جمهوری اسلامی نیز برنامه‌هایی با موضوعات هویت ملی، انسجام و هویت ملی، ایستادگی و مقاومت، مسائل هسته‌ای و تحریم‌ها، اقتدار و توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران، صهیونیسم و آمریکا ستیزی، آرمان‌های انقلاب اسلامی و رهبران سیاسی جمهوری اسلامی را پوشش می‌دهند.

بر اساس گزارش خبرگزاری‌های وابسته به جمهوری اسلامی، این مراسم در ۱۴۰۰ شهر و ۳۸ هزار روستا در ایران برگزار می‌شود.

پوشش رسانه‌ای

بنابر گزارش‌های مربوط به سال ۱۳۹۴، بیش از ۵۲۰۰ خبرنگار و عکاس شامل ۲۸۰ خبرنگار خارجی، این مراسم را در سرتاسر ایران پوشش رسانه‌ای داده‌اند. برخی رسانه‌های مخالف با جمهوری اسلامی از جمله رسانه‌های مرتبط با اسرائیل، این مراسم را مورد توجه خود قرار داده‌اند. این مراسم توسط شبکه‌های رسمی جمهوری اسلامی ایران نیز به صورت ویژه مورد پوشش قرار می‌گیرد و عموماً به صورت زنده این مراسم را به نمایش می‌گذارند. این شبکات عموماً ویزه‌برنامه‌هایی را برای پوشش و دعوت مردم به حضور در این مراسم اجرا می‌کنند. برنامه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران در این ایام عموماً شامل خبررسانی، پخش کلیپ‌های تبلیغاتی، مصاحبه‌های استدیویی، گفتگوهای خبری، گزارش‌های مردمی، گزارش‌ها مستند و ارتباطات و گفتگوهای تلفنی و تصویری است.

از جمله شبکه‌ها و رسانه‌های خبری که این مراسم را پوشش می‌دهند، می‌توان به شبکه المسیره، شبکه المنار، العربی الجدید، العهد لبنان، المیادین، العهد عراق، الجزیره، العربیه، اسکای‌نیوز و روسی‌الیوم اشاره کرد. منابع مرتبط با جمهوری اسلامی، همواره منابع خبری و رسانه‌ای منتقد و مخالف جمهوری اسلامی ایران را به تلاش برای کاهش سطح حضور مردم در این مراسم متهم کرده‌اند. سازمان‌های رسانه‌ای منتقد جمهوری اسلامی متهم شده‌اند که با پخش ویژه برنامه‌هایی در نقد جمهوری اسلامی، آمارسازی‌ها و ساخت مستندها، سعی در ناامیدسازی عامه مردم و منصرف کردن آنها از حمایت آنان از جمهوری اسلامی و حضور در این مراسم شده‌اند. همچنین تعدادی از این منابع متهم شده‌اند که تصاویر از حضور گسترده مردم را به نمایش نمی‌گذارند و در مواردی همچون پوشش سخنرانی رئیس‌جمهور ایران در این مراسم، تنها تصاویری از شخص او منتشر کرده‌اند و از جمعیت حاضر، تصویری منتشر نکرده‌اند.

پوشش رسانه‌ای این مراسم و عکس‌های منتشر شده از آن نیز عموماً در شبکات اجتماعی نیز مورد توجه کاربران قرار می‌گیرد. حضور عروس و دامادها با لباس عروسی در این مراسم و سر دادن شعارهای سیاسی، اقتصادی و مذهبی خاص، از جمله حاشیه‌های این مراسم در شبکات اجتماعی بوده است.

واکنش‌ها

• نمایش نمادین ملوان‌های بازداشت‌شده آمریکایی در خلیج فارس به دست سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران در میانه مراسم راه‌پیمایی ۲۲ بهمن در سال ۱۳۹۴، با واکنش‌های بین‌المللی همراه بود. جان کری، وزیر خارجه وقت ایالات متحده آمریکا، این اقدام نمایشی را «منجزرکننده» معرفی کرد.
• برخی از مراجع تقلید شیعه همچون نوری همدانی، مکارم شیرازی و جوادی آملی، در این مراسم شرکت کردند و از شرکت‌کنندگان در این مراسم تقدیر به عمل آورده و در حمایت از این مراسم، بیانیه صادر نموده‌اند.

پانویس

منابع

مکتوب

• احمدی‌بینش، معصومه؛ قوامی، پروین‌سادات (۱۴۰۰). «دهه فجر انقلاب اسلامی». دانشنامه امام خمینی. به کوشش ضیا مرتضوی. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. شابک ۹۷۸۹۶۴۲۱۳۵۷۳۹.
• بابایی، محمد؛ ملک‌محمدی، مهرعلی (۱۳۹۶). «رسانه و بسیچ سیاسی: نقش برنامه‌های سیما در همراه سازی مخاطبان برای شرکت در راهپیمایی‌های سراسری (مطالعه موردی راهپیمایی 22 بهمن و روز قدس)». پژوهشنامه علوم سیاسی (۴۹): ۷–۴۴.
• دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۷۷). «خمینی». لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران.

آنلاین

• اسپوتنیک ایران (۲۲ بهمن ۱۳۹۷). «بازتاب حواشی راهپیمایی ۲۲ بهمن ۹۷ در شبکه‌های اجتماعی». spnfa.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• بی‌بی‌سی فارسی (۲۲ بهمن ۱۳۹۶). «چرا راهپیمایی ۲۲ بهمن امسال برای حکومت ایران اهمیت داشت؟». bbc.com. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• جام‌جم آنلاین (۲۲ بهمن ۱۳۹۴). «بازتاب جهانی حضور حماسی مردم ایران در راهپیمایی 22 بهمن». jamejamonline.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• جام‌جم آنلاین (۲۲ بهمن ۱۳۹۴). «تقدیر مراجع تقلید از حضور حماسی مردم در راهپیمایی 22 بهمن». jamejamonline.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• جام‌جم آنلاین (۱۸ بهمن ۱۳۹۶). «برنامه شبکه‌های سیما برای انعکاس راهپیمایی 22 بهمن». jamejamonline.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرآنلاین (۲۲ بهمن ۱۳۹۸). «حکم شرعی شرکت در راهپیمایی ۲۲ بهمن از دیدگاه رهبر انقلاب و مراجع تقلید». khabaronline.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری ایرنا (۲۲ بهمن ۱۴۰۳). «حضور مقامات و مسئولان کشوری و لشکری در راهپیمایی امروز ۲۲ بهمن». irna.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری تسنیم (۲۲ بهمن ۱۴۰۳). «بازتاب راهپیمایی ۲۲ بهمن در رسانه‌های جهان». tasnimnews.com. دریافت‌شده در ۱۰ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری صدا و سیما (۱۲ بهمن ۱۴۰۱). «دهه فجر چیست و دربارهٔ آنچه می‌دانید؟». iribnews.ir. دریافت‌شده در ۷ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری مشرق (۲۲ بهمن ۱۳۹۷). «واکنش رسانه‌های ضدانقلاب به راهپیمایی ۲۲ بهمن». mashreghnews.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• خبرگزاری مهر (۲۲ بهمن ۱۴۰۲). «ایران به وقت ۲۲ بهمن/ فریاد «مرگ برآمریکا» از خلیج فارس تا خزر». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۷ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری مهر (۲۲ بهمن ۱۳۹۵). «حضور مهمانان خارجی در جایگاه ویژه مراسم یوم‌الله ۲۲بهمن». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۷ بهمن ۱۴۰۳.
• صدای آمریکا (۲۲ بهمن ۱۳۹۴). «راهپیمایی ۲۲ بهمن؛ مبدل‌پوشان در نقش ملوانان آمریکایی». voanews.com. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• مشرق‌نیوز (۲۱ بهمن ۱۳۹۶). «تأکید مراجع تقلید بر حضور در راهپیمایی ۲۲ بهمن». mashreghnews.ir. دریافت‌شده در ۷ اسفند ۱۴۰۳.
• Rossiya Segodnya (۱۱ فوریه ۲۰۰۹). "День Революции в Иране. Справка". ria.ru (به روسی). Retrieved 7 اسفند 1403. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازبینی= (help)
• the guardian (۱۱ فوریه ۲۰۰۹). "Iran's revolution at 35: a view from the street". theguardian.com (به انگلیسی). Retrieved 7 اسفند 1403. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازبینی= (help)
• Sridharan, Vasudevan (۲۰۱۶). "Iran marks Islamic revolution with 'death to US and death to Israel' slogans". ibtimes.co.uk (به انگلیسی). Retrieved 26 January 2025.