سید جواد شهرستانی

سید جواد شهرستانی
متولد	۱۳۳۳ کربلا عراق
محل زندگی	قمایران
ملیت	ایرانی
کارهای برجسته	مدیر مؤسسات ال البیت نماینده تام‌الاختیار سید علی سیستانی
عنوان	حجت الاسلام والمسلمین
مذهب	اسلام شیعه
همسر(ها)	دختر سید علی سیستانی
فرزندان	پنج دختر، یک پسر
والدین	سید عبدالرضا شهرستانی (پدر)

سید جواد شهرستانی (زاده ۱۳۳۳ شمسی/۱۳۷۳ قمری در کربلا)، داماد و نماینده تام‌الاختیار سید علی سیستانی است. او در پی اعتراضات اربعین ۱۳۵۵ تحت تعقیب قرار گرفت و در سال ۱۳۵۶ به همراه خانواده‌اش به ایران مهاجرت کرد. پس از تحصیل در مشهد، به قم رفت و نزد اساتیدی همچون حسین وحید خراسانی و جواد تبریزی فقه و اصول آموخت. شهرستانی در سال ۲۰۰۹ از سوی هفته‌نامه نیوزویک به‌عنوان یکی از ۲۰ چهره پرنفوذ ایران معرفی شد.

او مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث را در قم تأسیس کرد که به تصحیح و نشر متون کهن شیعی اختصاص دارد و یکی از مراکز برجسته پژوهشی در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود. وی همچنین با همکاری محقق طباطبایی مجله تراثنا را منتشر کرد که به پژوهش‌های نسخه‌شناسی و کتاب‌شناسی اسلامی می‌پردازد. شهرستانی در کنار فعالیت‌های علمی، پروژه‌های متعددی را در حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی راه‌اندازی کرده و در مناطق محروم مراکز خدماتی تأسیس کرده است. او به جهت این خدمات، نشان ولایت را در کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امام علی در سال ۱۳۹۷ دریافت کرد.

نسب

خاندان شهرستانی، از سادات ساکن در عراق هستند که به ناحیه اصفهان تعلق دارند. پدر بزرگ سیدجواد شهرستانی، سید زین‌العابدین شهرستانی بود که در سال ۱۳۱۶ شمسی (۱۳۵۶ قمری) درگذشت. او که از علمای شیعه کربلا بود، در حرم امام حسین اقامه نماز جماعت می‌کرد و کتابی با عنوان فقه الطب از او به جای مانده است. سید زین‌العابدین فرزند میرزا محمدحسین مرعشی شهرستانی ملقب به علامه ثانی بود. او دورانی را در کربلا، سپس کرمانشاه و مشهد و مجدد در کربلا گذرانده است.

پسر زین‌العابدین به نام سید عبدالرضا در سال ۱۳۳۹ قمری در کربلا به دنیا آمد. عبدالرضا نیز همچون پدر تحصیلات دینی را فراگرفت و به جای پدرش در حرم امام حسین، نماز جماعت برگزار می‌کرد. او درس خارج تدریس می‌کرد و چند مدرسه، درمانگاه و کتابخانه در کربلا بنا نهاد. تأسیس لجنه الثقافة الدینیه با هدف پاسخگویی به سوالات دینی، از اقدامات او بوده است. او همچنین در مبارزه با کمونیست و شبهات دینی، مجله‌ای با نام اجوبة المسائل الدینیه در کربلا منتشر می‌کرد که بعدها توسط حکومت بعث عراق، انتشار آن متوقف شد. سید زین‌العابدین و سید علی شهرستانی، از برادران سید جواد شهرستانی هستند. فخرالسادات (همسر سید حسن جلوخان شهرستانی)، نجمه‌سادات (همسر محمد هاتف قوچانی)، نجاةالسادات (همسر سید مصطفی شهرستانی) و نرجس (همسر سید عبدالله شهرستانی) از فرزندان دختر سید عبدالرضا شهرستانی نام برده شده‌اند. سید عبدالرضا از نمایندگان سید ابوالقاسم خویی بود.

زندگی

سیدجواد شهرستانی که با نام عطاءالله نیز از او یاد شده است، به سال ۱۳۳۳ شمسی مصادف ۱۳۷۳ قمری در کربلا و در خانواده‌ای روحانی متولد شد. پس از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه، در سال ۱۳۵۱ برای فراگیری دروس حوزوی به نجف رفت. در جریان تظاهرات اربعین سال ۱۳۵۵ علیه حکومت عراق، تحت تعقیب قرار گرفت. پدر سید جواد، در سال ۱۳۵۶ شمسی، به همراه خانواده به ایران مهاجرت کرد و در مشهد اقامت گزید و کمی بعد خانه‌نشین شد و در سال ۱۳۷۶ شمسی درگذشت.

او در مشهد نزد میرزا علی فلسفی به تحصیل پرداخت. او در مشهد تصمیم گرفت تا مجله پدرش در کربلا را ادامه دهد. از این رو نام ارشاد را بر مجله خود گذاشت و آن را منتشر نمود. انتشار آن تا دو سال پس از انقلاب اسلامی ادامه داشت. در سال ۱۳۵۹ از آنجا جهت تکمیل تحصیلات حوزوی به قم سفر کرد و در درس‌های خارج فقه و اصول فقه و نیز فلسفه شرکت کرد. او نزد حسین وحید خراسانی و جواد تبریزی تحصیل نمود. شهرستانی به مدت چهار دهه، امکان سفر به عراق را نیافت و در نهایت در سال ۱۴۳۵ قمری، طی سفری به عراق سفر کرد.

سید جواد شهرستانی، به عنوان نماینده تام‌الاختیار سید علی سیستانی در بیرون قلمروی عراق شناخته می‌شود. نفوذ سیاسی و اجتماعی او سبب شده بود تا هفته‌نامه نیوزویک در سال ۲۰۰۹ از وی به عنوان یکی از ۲۰ چهره پر نفوذ در ایران، در کنار افرادی چون سید علی خامنه‌ای و اکبر هاشمی رفسنجانی نام برد.

سید جواد شهرستانی پنج دختر به نام‌های افتخارالسادات، احلام، تکتم، شیماء و حوراء و همین‌طور یک پسر به نام سیدهادی دارد. سید مجتبی فقیه ایمانی، از نوادگان سید ابوالقاسم خویی یکی از دامادهای سید جواد شهرستانی است.

آثار و خدمات

وی در قم، «مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث» را تأسیس کرد که هدف اصلی آن تصحیح متون کهن شیعی و باز نشر محققانه آن‌ها بود، در این کار از مراکز پیشرو و موفق در سطح بین‌المللی بود. وی همچنین با همکاری محقق طباطبایی مجله پژوهشی تراثنا را منتشر کرد که پس از بیست سال تا امروز همچنان به انتشار پژوهش‌های نسخه‌شناسی و کتابشناسی اسلامی می‌پردازد. او سر دبیری این مجله را برعهده دارد.

آثار مکتوب

مؤسسه آل‌البیت تحت مدیریت شهرستانی، تصحیحی از کتاب وسائل الشیعه را با مقدمه‌ای نسبتاً طولانی به قلم سید جواد شهرستانی منتشر کرده است. تصحیح این کتاب در دوره هفتم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت ارشاد به عنوان یکی از کتاب‌های برگزیده انتخاب شد. او همچنین مقدمه‌ای بر کتاب کفایة الاصول نوشته است که در تصحیح این اثر توسط مؤسسه آل‌البیت منتشر شده است. وی مقدمه‌ای نیز بر کتاب الفقه المنسوب للامام الرضا علیه‌السلام و المشتهر به فقه الرضا و همین‌طور مقدمه‌ای بر کتاب مصحف المشهد الرضوی دارد. شهرستانی همچنین با همکاری سید علی خرسانی و محمد مهدی نجف، کتاب الخلاف اثر شیخ طوسی را تصحیح نموده است. این تصحیح در دوره دوم کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال برگزیده شد. از دیگر کتاب‌های تألیفی او می‌توان به کتاب ولایة العهد بین الامام و المامون با موضوع ولایتعهدی علی بن موسی الرضا اشاره کرد.

سید جواد شهرستانی، در کنار فعالیت‌های خود به عنوان نماینده سید علی سیستانی، پروژه‌های علمی، فرهنگی و درمانی بسیاری را تأسیس و مدیریت می‌کند. او به کشورها و مناطق مختلفی در دنیا سفر کرده است و در مناطق محروم، مراکز خدمرسانی تأسیس نموده است. او به جهت خدماتی چون احداث مرکز آل‌البیت و بنیانگذاری کتابخانه‌های تخصصی، در کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمؤمنین امام علی در اصفهان، نشان ولایت را کسب کرده است. این کنگره در تاریخ ۱۳۹۷ برگزار شده بود.

خدمات علمی

کتابخانه‌های تخصصی

• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی فقه و اصول در قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی علوم و حدیث در قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی فلسفه و کلام در قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی تاریخ اسلام و ایران در قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی ادبیات در قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصص تفسیر و علوم قرآنی در قم
• بنیانگذاری کتابخانه مرکز مطالعات و پژوهش‌های فلکی-نجومی در قم
• بنیانگذاری کتابخانه آیت الله العظمی محقق طباطبایی-قم
• بنیانگذاری مجموعه فرهنگی بیت تاریخی حاج شیخ عبدالکریم حائری-قم
• بنیانگذاری کتابخانه تخصصی منابع زبان‌های لاتین-قم
• بنیانگذاری کتابخانه عمومی الزهراء در قم

مراکز و موسسات علمی، پژوهشی

• بنیانگذاری مؤسسه آل البیت با شعبه‌های مختلفی در ایران، لبنان و سوریه
• بنیانگذاری مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت (علیهم السلام)
• بنیانگذاری مرکز پژوهش‌های اعتقادی در قم
• بنیانگذاری مرکز احیاء میراث اسلامی در قم
• بنیانگذاری مرکز پژوهش‌های فلکی و نجومی در قم
• بنیانگذاری مؤسسه نشر و ترجمه امام علی (ع) در قم
• بنیانگذاری مرکز تحقیقات اسلامی رسالت در قم
• بنیانگذاری مرکز فرهنگی دار الزهراء در قم
• بنیانگذاری مرکز تحقیقات اسلامی المصطفی در قم

خدمات فرهنگی

مرکز رسانه ای

• شبکه ماهواره‌ای هدهد با موضوع کودک و نوجوان به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی در بیروت

خدمات اجتماعی و درمانی

• بیمارستان تخصصی چشم‌پزشکی جواد الائمه (ع) در قم
• بیمارستان تخصصی و فوق تخصصی نور در قم
• مجتمع مسکونی حضرت آیت الله العظمی سیستانی برای طلاب علوم دینی در قم

حواشی و جنجال‌ها

در سال ۱۴۰۱، اعتراضاتی با شعار «زن، زندگی، آزادی» در ایران و در مخالفت حجاب اجباری شکل گرفت. به گزارش برخی منابع خبری، در پی این اعتراضات، سیدجواد شهرستانی در اظهاراتی، معترضان را «جمعی از اراذل و اوباش» معرفی کرد. به‌گفته او معلوم نیست که این افراد از «کجا» آمده‌اند و از چه «دشمنی» خط گرفته‌اند. این سخنان با واکنش‌های متعددی همراه بود و دفتر سید علی سیستانی نیز در بیانیه‌ای، گزارش داد که هرگونه «موضع‌گیری سیاسی» سیستانی از طریق دفترش اطلاع‌رسانی می‌شود و سیستانی، «نماینده‌ای برای اظهارنظر در مسائل سیاسی» ندارد. کمی بعد، دفتر سیدجواد شهرستانی، گزارش‌ها و نقل قول‌های منتسب به شهرستانی را «دگرگونه و غیر دقیق» دانست و مدعی شد که شهرستانی در اظهارات خود، اعتراض را حق طبیعی مردم دانسته و تنها «اقدامات غیراخلاقی» همچون عمامه‌پرانی و بی‌احترامی به حجاب زنان محجبه را تقبیح کرده است.

پانویس

منابع

مکتوب

• احسائی، احمد بن زین‌الدین (۱۳۸۴). شرح العرشیه. به کوشش صالح بن احمد الدباب. بیروت: موسسه البلاغ.
• بنایی، علی (۱۳۹۰). شناختنامه قم. اول. قم: نور مطاف. شابک ۹۷۸۹۶۴۷۸۹۱۶۱۵.
• جمعی از مولفین (۱۳۹۷). آینه دوران: دفتر اول (دوره یکم تا بیستم). به کوشش علی علی‌محمدی، سحر برین‌خو، فاطمه مقدس‌زاده، مسعود بهزادی‌راد، معصومه قزلباش، مهدی ملازاده، محمودجواد احمدی‌نیا، الهه رجبی‌فر، حمیده نوروزیان و لیلا اسدیان. تهران: موسسه خانه کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۲۲۲-۴۸۸-۰.
• ربانی، محمدحسن. شیوه تألیف مصادر روائی فقه.
• سعیدی، فریده (۱۳۹۹). «شهرستانی، خاندان». دانشنامه جهان اسلام. به کوشش حداد عادل، غلامعلی، پور جوادی، نصرالله، میرسلیم، مصطفی، و طاهری عراقی، احمد. تهران: بنیاد دایرةالمعارف بزرگ اسلامی.
• شهرستانی، علی. نقد و استدراک در لغت عرب. ایران.
• شهرستانی، جواد (۱۴۰۴). ولایة العهد بین الامام و المامون. اول. قم: کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام.
• مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث (۱۴۰۶). الفقه المنسوب للامام الرضا علیه‌السلام و المشتهر به فقه الرضا. مشهد: کنگره جهانی حضرت رضا علیه السلام.
• مهریزی، مهدی (۱۳۹۰). شناختنامه آخوند خراسانی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
• هاشمی، محمدقاسم (۱۳۸۱). تاریخ پانصدساله خاندان شهرستانی. اول. اصفهان: مولف.

آنلاین

• انصاف نیوز (۱۹ آبان ۱۴۰۱). «پیام دفتر آیت الله سیستانی دربارهٔ موضعگیری که به او نسبت داده شده بود». ensafnews.com. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• بنیاد محقق طباطبایی. «تراثنا». mtif.ir. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله العظمی سیستانی. «مرکز تخصصی و فوق تخصصی چشم‌پزشکی جواد الائمه (علیه السلام)». sistani.org. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• پایگاه کنگره بازخوانی ابعاد شخصیتی امیرالمومنین. «حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدجواد شهرستانی». imamali.wiki. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• پایگاه مباحثات (۲۵ آبان ۱۳۹۴). «تاریخ شفاهی مؤسسه آل‌البیت (ع)». mobahesat.ir. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• پایگاه مباحثات (۸ اردیبهشت ۱۳۹۴). «گزارش سفر ۸ روزه حجت‌الاسلام شهرستانی به نجف». mobahesat.ir. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری برنا (۲۱ بهمن ۱۴۰۳). «راه‌یابی ۳۳ اثر در گروه «دین» به مرحله نهایی داوری جایزه کتاب سال». borna.news. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری تابناک (۲۱ آبان ۱۴۰۱). «اطلاعیه دفتر سید جواد شهرستانی دربارهٔ اظهارات اخیر». tabnak.ir. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری تسنیم (۱۳۸۹). «حجت‌الاسلام شهرستانی: به ما می‌گویند مرجعیت ساکت! / با همین سکوت آمریکا را بیرون کردیم». tasnimnews.com. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• خبرگزاری مهر (۲۰ دی ۱۴۰۱). «بیمارستان نور قم از پیشرفته‌ترین بیمارستان‌های منطقه و جهان است». mehrnews.com. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• رادیو فرانسه (۱۰ نوامبر ۲۰۲۲). «توهین داماد و نماینده سیستانی به مردم معترض ایران؛ دفتر این مرجع تقلید می‌گوید او در سیاست نماینده ندارد». rfi.fr. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.
• عصرایران (۱۳۸۹). «راه اندازی شبکه ماهواره ای داماد آیت‌الله سیستانی». asriran.com. دریافت‌شده در ۲۸ بهمن ۱۴۰۳.