کاربر:NMohamadzade/صفحه تمرین

نقش مؤلفه های ارتباط در تربیت

یکی از نیازهای اساسی والدین در امر تربیت و پرورش اخلاقی فرزندان برقراری ارتباط سالم با آن هاست. ارتباط صحیح بین پدر و مادر و روابط سالم آنان با فرزندان اولین و مهم ترین زمینه رشد و پرورش اخلاقی آنان است. بهترین ملاک و معیاری که براساس آن تربیت و امنیت پرورش اخلاقی فرزندان را می توان مورد ارزیابی و دقت قرار داد شبکه ارتباط متقابل اعضای خانواده با یکدیگر است. برای نمونه می توان به ارتباط و نحوه برخورد یعقوب با فرزندان خود اشاره کرد. ارتباط و نحوه ی برخورد یعقوب به عنوان یک الگو، نمونه روابطی مبتنی بر احترام، صبر، محبت با فرزندان خود برقرار می کند. بنابراین خانواده به سیستمی ارتباطی تعبیر می شود که سلامت جامعه بازتابی از سلامت آن است. ( فرهادیان، 1374 ،ص9 )والدین باید با ایجاد روابطی دوستانه با فرزندان محیطی مناسب برای آنان فراهم آورند تا ویژگی هایی که در فطرت آن ها نهادینه شده است به تدریج بروز و پرورش یابد. در برقراری ارتباط مطلوب با فرزندان باید به احترام و تکریم آن ها توجه کرد. احترام رفتار عملی و ذهنی متقابل است که احساس ارزشمندی، رضایت و خشنودی در طرف مقابل ایجاد می کند. بنابراین این پیام هایی که بین والدین و فرزندان رد و بدل می شود نباید به حس مورد احترام بودن والدین یا فرزندان لطمه وارد شود. اصول اخلاقی حاکم بر ارتباط یعقوب با فرزندانش در سوره ی یوسف به ویژه آیه 4 این سوره آموزه های ارزشمند برای مدیریت روابط خانوادگی ارائه می دهد. این اصول بر پایه محبت، صبر، حکمت، و تربیت معنوی استوار هستند و می توانند الگویی جامع برای والدین در مواجهه با چالش های تربیتی و عاطفی باشند.

مهم ترین مؤلفه های این روابط اشاره می شود.

۱)محبت و عطوفت یعقوب همواره محبت پدرانه خود را نثار فرزندانش می کرد. عشق ویژه ای که به یوسف داشت نه تنها از محبت عمیق او نسبت به فرزندان حکایت دارد بلکه نشان دهنده اهمیت ، تشویق و توجه به استعدادهای خاص هر فرزند است. در تفسیر آیه4 این سوره بیان شده، وقتی یوسف پرده از روی حادثه ای برداشت و خوابش را برای پدر تعریف کرد یعقوب با لحن آمیخته با نگرانی و اضطراب اما توأم با خوشحالی به فرزندش گفت این خواب را برای برادرانت بازگو نکن؛ زیرا با روحیات فرزندانش کامالً آگاهی داشت و حساسیت انهارا نسبت به یوسف میدانست و با خلق و خوی تک تک فرزندان خود آشنا بود. (مکارم شیرازی، 369 ،1386 ،ج9 ،ص369 )تقویت نیروی محبت و عطوفت به عواملی مانند رعایت اخالق اسلامی در خانواده نیاز دارد. اگر والدین و فرزندان اخالق اسلامی را در برخوردهایشان رعایت نمایند مهر و محبتشان افزایش میابد. امام علی میفرمایند:سه چیز موجب جلب محبت می شود: حسن خلق، همدلی و فروتنی(تمیمی،1360 ،255 ،خوانساری، 1366 ،ص 345) 2-صبر و استقامت یعقوب در برابر مشکالت و مصائب خانوادگی از جمله جدایی طولانی مدت از یوسف و رفتارهای ناپسند سایر فرزندان نمونه ای از صبر زیبا (صبر جمیل) را به نمایش گذاشت. او در آیه18 سوره یوسف می فرماید: 《فَصبرٌ جمیلٌ وَ اهللُ المستعانُ علی ماتصفون》 این صبر بدون گلایه وشکایت به خداوند است و الگویی از استقامت در برابر سختی ها ارائه می دهد.

۳-حمکت و تدبیر یعقوب در ارتباط با فرزندانش از حکمت و تدبیر بهره می گیرد. در آیه 4 این سوره وقتی یوسف خواب را برای پدر بازگو میکند یعقوب توصیه می کند خوابش را برای برادران بازگو نکند چرا که می داند این مسئله ممکن است حسادت آنان را برانگیزد. این نشان دهنده ی درایت او در پیشگیری از تعارضات خانوادگی است. 4-آموزش توحید و ارزش های الهی یکی از وظایف اصلی حضرت یعقوب تربیت دینی فرزندانش است. در آیات 133 و 134 سوره بقره او فرزندان خود را به یکتا پرستی و تبعیت از راه پیامبران الهی توصیه می کند. ایشان با استفاده از روش های تربیتی خاص، فرزندان خود را به سوی ارزش های الهی و توحید هدایت کردند. یکی از مهمترین اموزه های یعقوب تأکید بر ایمان به خداوند یکتا و پرهیز از شرک بود. باتوجه به نوع تربیتی که یعقوب اتخاذ می کند والدین نیز باید در رابطه متقابل با فرزندان توحید را به آنان انتقال دهند تا فرزندان محور همه چیز را خدا بدانند و کارها را براساس آن تنظیم کنند؛ یعنی مالک آنان ارزش های فردی و نفسانی نباشد بلکه ارزش های الهی، معیار عمل و رفتار آنان قرار گیرد. و این همان بیرون راندن هوای نفس از دل و توجه به خداوند می باشد. (ابوطالبی، 1388 ،ص 142-140 ) 5-عفو و قبول عذر یعقوب پس از بازگشت و توبه فرزندان، آن ها را می بخشد و برایشان از خداوند طلب آمرزش می کند (یوسف،98 )این رفتار بیانگر روح بزرگ و عفو بی قید و شرط در روابط خانوادگی است. از انجا که یعقوب همواره امیدوار بود، به فرزندان خود فرمود: بروید و در مورد یوسف و برادرش جست و جو کنید و از رحمت خدا مأیوس نشوید آنگاه که گمگشتگان یعقوب پیدا شدند برادران از پدر خواستند برایشان طلب مغفرت نماید و یعقوب نیز نیز قبول کرد و از اینجا نقش و رفتار پدر در تربیت فرزند به خوبی نشان داده می شود؛ زیرا مسلماً رفتار و تعالیم یعقوب و صبر و مدارا نمودنشان به بهترین وجه به فرزندان نشان می داد، در توبه فرزندان نقش به سزایی داشت و اگر یعقوب از همان ابتدا که آن ها عملی زشت انجام دادند آن ها را طرد می کرد شاید هیچگاه بیدار نمی شدند و متوجه خدا نمی گشتند(فلاح،رضایی، 1392 ،ص 90)