موزه دین و دنیا: تفاوت میان نسخهها
Seyed Ehsan (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Seyed Ehsan (بحث | مشارکتها) (ابرابزار) |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
== موقعیت و آثار == | == موقعیت و آثار == | ||
موزه دین و دنیا در مساحتی بالغ بر ۳۲۰۰ مترمربع در مسجد جمکران، در شهر [[قم]] و کشور [[ایران]] | موزه دین و دنیا در مساحتی بالغ بر ۳۲۰۰ مترمربع در مسجد جمکران، در شهر [[قم]] و کشور [[ایران]] تأسیس شده است. به گفته محمد کیانی، یکی از متولیان این موزه، هدف از تأسیس این موزه، ارائه محتواهای دینی و فقهی در ضمن نمایش میراث اسلامی بوده است تا هدف این مجموعه در ترویج سبک زندگی اسلامی نیز محقق گردد.<ref>{{پک/بن|ایسنا۱|ک=خبرگزاری ایسنا|ف=آغاز به کار گنجینه جمکران}}</ref> در این موزه، مخاطبان در قالب هنرهای تجسمی، با احکام فقهی و اسلامی آشنا میشوند.<ref>{{پک/بن|برنا|ک=خبرگزاری برنا|ف=موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد}}</ref> به گفته مدیریت این مجموعه «هر چیزی که در موزه دین و دنیا به عنوان اشیاء موزه نگهداشته میشود یا در کنارش یک [[آیه]]، یا [[حدیث]] مربوط به آن و یک [[حکم فقهی]] مرتبط قرار داده میشود تا افراد بازدیدکننده ضمن حظّ بصری که از دیدن این اشیاء میبرند با یک مسئله فقهی هم آشنا شوند.»<ref>{{پک/بن|رهیافته|ک=سایت رهیافته|ف=موزه دین و دنیا نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام}}</ref> از همین رو این موزه را نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام لقب دادهاند.<ref>{{پک/بن|میراث|ک=میراث آریا|ف=تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد}}</ref> از جمله چشماندازهای این موزه، تأسیس شعبههایی دیگر از این موزه در شهرها و کشورهای دیگر است.<ref>{{پک/بن|ایرنا۰|ک=خبرگزاری ایرنا|ف=برپایی موزه دین و دنیا درقم کار ارزشمندی است}}</ref> | ||
موزه دین و دنیا از ۱۰ گنجینه تشکیل شدهاند که هر کدام از نظر موضوعی با دیگری تفاوت دارند. گنجینههای مقدسات، عبادات، کار و زندگی، حقوق شهروندی، فرهنگی و اجتماعی، علما و [[مراجع تقلید|مراجع]]، اقتصاد اسلامی، محیط زیست، جهاد و دفاع و گنجینه مسجد جمکران، ۱۰ گنجینه این موزه هستند.<ref>{{پک/بن|وزیر|ک=پایگاه اطلاعرسانی دولت|ف=بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم}}</ref> در سال ۱۴۰۱، گنیجنه پزشکی نیز به این مجموه اضافه گردید.<ref>{{پک/بن|آریا|ک=میراث آریا|ف=گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد}}</ref> در این مجموعه، قدیمیترین اسناد مربوط به مسجد جمکران که برخی از آنها به سده ۱۲ | موزه دین و دنیا از ۱۰ گنجینه تشکیل شدهاند که هر کدام از نظر موضوعی با دیگری تفاوت دارند. گنجینههای مقدسات، عبادات، کار و زندگی، حقوق شهروندی، فرهنگی و اجتماعی، علما و [[مراجع تقلید|مراجع]]، اقتصاد اسلامی، محیط زیست، جهاد و دفاع و گنجینه مسجد جمکران، ۱۰ گنجینه این موزه هستند.<ref>{{پک/بن|وزیر|ک=پایگاه اطلاعرسانی دولت|ف=بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم}}</ref> در سال ۱۴۰۱، گنیجنه پزشکی نیز به این مجموه اضافه گردید.<ref>{{پک/بن|آریا|ک=میراث آریا|ف=گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد}}</ref> در این مجموعه، قدیمیترین اسناد مربوط به مسجد جمکران که برخی از آنها به سده ۱۲ ه.ق مربوط میشود، نگهداری میشوند.<ref>{{پک/بن|ایسنا۱|ک=خبرگزاری ایسنا|ف=آغاز به کار گنجینه جمکران}}</ref> | ||
== تاریخچه == | == تاریخچه == | ||
در شامگاه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، موزه دین و دنیا | در شامگاه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، موزه دین و دنیا بهطور رسمی در طی مراسمی در مسجد جمکران به افتتاح و بهرهبرداری رسید. به گفته یکی از اعضای هیئتمدیره این موزه، در تأسیس و تجهیز این مرکز، هیچ بودجه دولتی استفاده نشده است و تمام مخارج این موزه از کمکهای خیریه مردمی تأمین شده است. در زمان تأسیس، این موزه شامل گنجینه و بخشهای مختلفی با نامهای «مراجع و علما و شهدا»، «اماکن مقدس»، «عبادات»، «محیطزیست» و «کسب و کار» بود.<ref>{{پک/بن|حوزه|ک=خبرگزاری رسمی حوزه|ف=تاسیس موزه دین و دنیا با استفاده از کمکها و هدایای مردمی}}</ref> مراسم افتتاح این موزه با حضور حسین نوری همدانی و تولیت وقت مسجد جمکران، محمدحسن رحیمیان برگزار شد.<ref>{{پک/بن|برنا|ک=خبرگزاری برنا|ف=موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد}}</ref> در زمان افتتاح، مسئولیت اداره این موزه به محمدحسین فلاحزاده سپرده شده بود.<ref>{{پک/بن|نیوزقم|ک=قمنیوز|ف=آغاز به کار موزه دین و دنیا در مسجد مقدس جمکران}}</ref><ref>{{پک/بن|میراث|ک=میراث آریا|ف=تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد}}</ref> | ||
در خرداد ۱۳۹۸ | در خرداد ۱۳۹۸ ه. ش، بخش گنجینه مسجد جمکران این موزه، در صحن امام هادی واقع در مسجد جمکران تأسیس شد. تا این تاریخ تعداد بخشهای مختلف این موزه به ۱۰ گنجینه رسیده بود.<ref>{{پک/بن|ایسنا۱|ک=خبرگزاری ایسنا|ف=آغاز به کار گنجینه جمکران}}</ref> در سال ۱۳۹۹ تصمیم بر آن شد تا بنای مستقلی برای این موزه در نظر گرفته شود و از این رو مراسم کلنگزنی برای ساخت این ساختمان مستقل، در نزدیکی خیابان کبیری در شهر قم برگزار شد.<ref>{{پک/بن|شفق|ک=خبرگزاری شفقنا|ف=عملیات اجرایی ساخت موزه دین و دنیا آغاز شد}}</ref> | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
=== ارجاعات === | |||
{{پانویس|۲}} | |||
=== منابع === | === منابع === | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=آغاز به کار گنجینه جمکران در موزه دین و دنیای مسجد مقدس جمکران|نشانی=https://www.isna.ir/news/qom-53801/آغاز-به-کار-گنجینه-جمکران-در-موزه-دین-و-دنیای-مسجد-مقدس-جمکران|تاریخ=۲ خرداد ۱۳۹۸|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|ایسنا۱}}|نویسنده=خبرگزاری ایسنا|کد زبان=|وبگاه=isna.ir}} | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=آغاز به کار گنجینه جمکران در موزه دین و دنیای مسجد مقدس جمکران|نشانی=https://www.isna.ir/news/qom-53801/ | |||
* {{یادکرد وب|عنوان=بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم|نشانی=https://dolat.ir/detail/379676|تاریخ=۱۸ بهمن ۱۴۰۰|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|وزیر}}|نویسنده=پایگاه اطلاعرسانی دولت|کد زبان=|وبگاه=dolat.ir}} | * {{یادکرد وب|عنوان=بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم|نشانی=https://dolat.ir/detail/379676|تاریخ=۱۸ بهمن ۱۴۰۰|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|وزیر}}|نویسنده=پایگاه اطلاعرسانی دولت|کد زبان=|وبگاه=dolat.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=تاسیس موزه دین و دنیا با استفاده از کمکها و هدایای مردمی|نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/448140/ | * {{یادکرد وب|عنوان=تاسیس موزه دین و دنیا با استفاده از کمکها و هدایای مردمی|نشانی=https://www.hawzahnews.com/news/448140/تاسیس-موزه-دین-و-دنیا-با-استفاده-از-کمک-ها-و-هدایای-مردمی-حوزه|تاریخ=۵ اردیبهشت ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|حوزه}}|نویسنده=خبرگزاری رسمی حوزه|کد زبان=|وبگاه=hawzahnews.com}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد|نشانی=https://borna.news/fa/news/700837/ | * {{یادکرد وب|عنوان=موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد|نشانی=https://borna.news/fa/news/700837/موزه-دین-و-دنیا-در-جمکران-افتتاح-شد|تاریخ=۵ اردیبهشت ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|برنا}}|نویسنده=خبرگزاری برنا|کد زبان=|وبگاه=borna.news}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=آغاز به کار موزه دین و دنیا در مسجد مقدس جمکران با حضور آیت الله نوری همدانی|نشانی=https://www.qomnews.ir/fa/news/63117/ | * {{یادکرد وب|عنوان=آغاز به کار موزه دین و دنیا در مسجد مقدس جمکران با حضور آیت الله نوری همدانی|نشانی=https://www.qomnews.ir/fa/news/63117/آغاز-کار-موزه-دین-دنیا-مسجد-مقدس-جمکران-حضور-آیت-الله-نوری-همدانی|تاریخ=۴ اردیبهشت ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|نیوزقم}}|نویسنده=قمنیوز|کد زبان=|وبگاه=qomnews.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد|نشانی=https://www.chtn.ir/news/14011227684465/ | * {{یادکرد وب|عنوان=تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد|نشانی=https://www.chtn.ir/news/14011227684465/تعاملات-دو-موزه-آستانه-و-دین-و-دنیا-در-قم-افزایش-می-یابد|تاریخ=۲۷ اسفند ۱۴۰۱|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|میراث}}|نویسنده=میراث آریا|کد زبان=|وبگاه=chtn.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد|نشانی=https://www.chtn.ir/news/14011225684847/ | * {{یادکرد وب|عنوان=گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد|نشانی=https://www.chtn.ir/news/14011225684847/گنجینه-پزشکی-در-موزه-دین-و-دنیای-قم-راه-اندازی-شد|تاریخ=۲۵ اسفند ۱۴۰۱|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|آریا}}|نویسنده=میراث آریا|کد زبان=|وبگاه=chtn.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=موزه «فقه و زندگی» در قم راهاندازی شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/12/06/1009936/ | * {{یادکرد وب|عنوان=موزه «فقه و زندگی» در قم راهاندازی شد|نشانی=https://www.tasnimnews.com/fa/news/1394/12/06/1009936/موزه-فقه-و-زندگی-در-قم-راه-اندازی-شد?utm_source=chatgpt.com|تاریخ=۶ اسفند ۱۳۹۴|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|تسینم۰}}|نویسنده=خبرگزاری تسنیم|کد زبان=|وبگاه=tasnimnews.com}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=برپایی موزه دین و دنیا درقم | * {{یادکرد وب|عنوان=برپایی موزه دین و دنیا درقم کار ارزشمندی است|نشانی=https://www.irna.ir/news/82896582/برپایی-موزه-دین-و-دنیا-درقم-كار-ارزشمندی-است|تاریخ=۴ اردیبهشت ۱۳۹۷|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|ایرنا۰}}|نویسنده=خبرگزاری ایرنا|کد زبان=|وبگاه=irna.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=موزه دین و دنیا نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام|نشانی=https://rahyafteha.ir/92124/ | * {{یادکرد وب|عنوان=موزه دین و دنیا نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام|نشانی=https://rahyafteha.ir/92124/موزه-دین-و-دنیا-نخستین-موزه-مفهومی-در-جه/|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|رهیافته}}|نویسنده=سایت رهیافته|کد زبان=|وبگاه=rahyafteha.ir}} | ||
* {{یادکرد وب|عنوان=عملیات اجرایی ساخت موزه دین و دنیا آغاز شد|نشانی=https://qom.shafaqna.com/FA/206905|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|شفق}}|نویسنده=خبرگزاری شفقنا|کد زبان=|وبگاه=qom.shafaqna.com}} | * {{یادکرد وب|عنوان=عملیات اجرایی ساخت موزه دین و دنیا آغاز شد|نشانی=https://qom.shafaqna.com/FA/206905|تاریخ=۲۳ آبان ۱۳۹۹|تاریخ بازبینی=۱۰ دی ۱۴۰۳|شناسه={{شناسه یادکرد|شفق}}|نویسنده=خبرگزاری شفقنا|کد زبان=|وبگاه=qom.shafaqna.com}} | ||
[[رده:جاذبههای گردشگری قم]] | |||
[[رده:موزههای اسلامی]] | |||
[[رده:موزههای قم]] | |||
نسخهٔ ۳۱ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۳
موزه دین و دنیا، در مسجد جمکران قم و با مساحتی ۳۲۰۰ مترمربع، به هدف ترویج سبک زندگی اسلامی و آشنایی مخاطبان با احکام فقهی از طریق هنرهای تجسمی تأسیس شد و نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام لقب گرفت. این موزه شامل ۱۰ گنجینه با موضوعاتی مانند مقدسات، عبادات، کار و زندگی، حقوق شهروندی، محیطزیست، اقتصاد اسلامی و جهاد است و قدیمیترین اسناد مسجد جمکران را نیز نگهداری میکند. تأسیس آن در ۴ اردیبهشت ۱۳۹۷ با هزینههای مردمی آغاز شد و در سال ۱۳۹۹ برای ساخت بنای مستقل آن برنامهریزی شد.
موقعیت و آثار
موزه دین و دنیا در مساحتی بالغ بر ۳۲۰۰ مترمربع در مسجد جمکران، در شهر قم و کشور ایران تأسیس شده است. به گفته محمد کیانی، یکی از متولیان این موزه، هدف از تأسیس این موزه، ارائه محتواهای دینی و فقهی در ضمن نمایش میراث اسلامی بوده است تا هدف این مجموعه در ترویج سبک زندگی اسلامی نیز محقق گردد.[۱] در این موزه، مخاطبان در قالب هنرهای تجسمی، با احکام فقهی و اسلامی آشنا میشوند.[۲] به گفته مدیریت این مجموعه «هر چیزی که در موزه دین و دنیا به عنوان اشیاء موزه نگهداشته میشود یا در کنارش یک آیه، یا حدیث مربوط به آن و یک حکم فقهی مرتبط قرار داده میشود تا افراد بازدیدکننده ضمن حظّ بصری که از دیدن این اشیاء میبرند با یک مسئله فقهی هم آشنا شوند.»[۳] از همین رو این موزه را نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام لقب دادهاند.[۴] از جمله چشماندازهای این موزه، تأسیس شعبههایی دیگر از این موزه در شهرها و کشورهای دیگر است.[۵]
موزه دین و دنیا از ۱۰ گنجینه تشکیل شدهاند که هر کدام از نظر موضوعی با دیگری تفاوت دارند. گنجینههای مقدسات، عبادات، کار و زندگی، حقوق شهروندی، فرهنگی و اجتماعی، علما و مراجع، اقتصاد اسلامی، محیط زیست، جهاد و دفاع و گنجینه مسجد جمکران، ۱۰ گنجینه این موزه هستند.[۶] در سال ۱۴۰۱، گنیجنه پزشکی نیز به این مجموه اضافه گردید.[۷] در این مجموعه، قدیمیترین اسناد مربوط به مسجد جمکران که برخی از آنها به سده ۱۲ ه.ق مربوط میشود، نگهداری میشوند.[۸]
تاریخچه
در شامگاه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، موزه دین و دنیا بهطور رسمی در طی مراسمی در مسجد جمکران به افتتاح و بهرهبرداری رسید. به گفته یکی از اعضای هیئتمدیره این موزه، در تأسیس و تجهیز این مرکز، هیچ بودجه دولتی استفاده نشده است و تمام مخارج این موزه از کمکهای خیریه مردمی تأمین شده است. در زمان تأسیس، این موزه شامل گنجینه و بخشهای مختلفی با نامهای «مراجع و علما و شهدا»، «اماکن مقدس»، «عبادات»، «محیطزیست» و «کسب و کار» بود.[۹] مراسم افتتاح این موزه با حضور حسین نوری همدانی و تولیت وقت مسجد جمکران، محمدحسن رحیمیان برگزار شد.[۱۰] در زمان افتتاح، مسئولیت اداره این موزه به محمدحسین فلاحزاده سپرده شده بود.[۱۱][۱۲]
در خرداد ۱۳۹۸ ه. ش، بخش گنجینه مسجد جمکران این موزه، در صحن امام هادی واقع در مسجد جمکران تأسیس شد. تا این تاریخ تعداد بخشهای مختلف این موزه به ۱۰ گنجینه رسیده بود.[۱۳] در سال ۱۳۹۹ تصمیم بر آن شد تا بنای مستقلی برای این موزه در نظر گرفته شود و از این رو مراسم کلنگزنی برای ساخت این ساختمان مستقل، در نزدیکی خیابان کبیری در شهر قم برگزار شد.[۱۴]
پانویس
ارجاعات
- ↑ «آغاز به کار گنجینه جمکران»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد»، خبرگزاری برنا.
- ↑ «موزه دین و دنیا نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام»، سایت رهیافته.
- ↑ «تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد»، میراث آریا.
- ↑ «برپایی موزه دین و دنیا درقم کار ارزشمندی است»، خبرگزاری ایرنا.
- ↑ «بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم»، پایگاه اطلاعرسانی دولت.
- ↑ «گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد»، میراث آریا.
- ↑ «آغاز به کار گنجینه جمکران»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «تاسیس موزه دین و دنیا با استفاده از کمکها و هدایای مردمی»، خبرگزاری رسمی حوزه.
- ↑ «موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد»، خبرگزاری برنا.
- ↑ «آغاز به کار موزه دین و دنیا در مسجد مقدس جمکران»، قمنیوز.
- ↑ «تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد»، میراث آریا.
- ↑ «آغاز به کار گنجینه جمکران»، خبرگزاری ایسنا.
- ↑ «عملیات اجرایی ساخت موزه دین و دنیا آغاز شد»، خبرگزاری شفقنا.
منابع
- خبرگزاری ایسنا (۲ خرداد ۱۳۹۸). «آغاز به کار گنجینه جمکران در موزه دین و دنیای مسجد مقدس جمکران». isna.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- پایگاه اطلاعرسانی دولت (۱۸ بهمن ۱۴۰۰). «بازدید وزیر میراثفرهنگی از موزه دین و دنیا در قم». dolat.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری رسمی حوزه (۵ اردیبهشت ۱۳۹۷). «تاسیس موزه دین و دنیا با استفاده از کمکها و هدایای مردمی». hawzahnews.com. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری برنا (۵ اردیبهشت ۱۳۹۷). «موزه دین و دنیا در جمکران افتتاح شد». borna.news. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- قمنیوز (۴ اردیبهشت ۱۳۹۷). «آغاز به کار موزه دین و دنیا در مسجد مقدس جمکران با حضور آیت الله نوری همدانی». qomnews.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- میراث آریا (۲۷ اسفند ۱۴۰۱). «تعاملات دو موزه آستانه و دین و دنیا در قم افزایش مییابد». chtn.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- میراث آریا (۲۵ اسفند ۱۴۰۱). «گنجینه پزشکی در موزه دین و دنیای قم راهاندازی شد». chtn.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری تسنیم (۶ اسفند ۱۳۹۴). «موزه «فقه و زندگی» در قم راهاندازی شد». tasnimnews.com. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری ایرنا (۴ اردیبهشت ۱۳۹۷). «برپایی موزه دین و دنیا درقم کار ارزشمندی است». irna.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- سایت رهیافته (۲۳ آبان ۱۳۹۹). «موزه دین و دنیا نخستین موزه مفهومی در جهان اسلام». rahyafteha.ir. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.
- خبرگزاری شفقنا (۲۳ آبان ۱۳۹۹). «عملیات اجرایی ساخت موزه دین و دنیا آغاز شد». qom.shafaqna.com. دریافتشده در ۱۰ دی ۱۴۰۳.